ਸਾਡੇ ਵਿੱਚੋ ਲਗਪਗ ਸਾਰਿਆਂ ਨੇ ਅਕਾਸ਼ ਵਿੱਚੋਂ ਹਜਾਰਾਂ ਫੁੱਟ ਦੀ ਉਚਾਈ ‘ਤੇ ਗੁਜਰਦੇ ਹੋਏ ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ ਨੂੰ ਵੇਖਿਆ ਹੈ। ਪਰ ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਕਦੇ ਇਸ ਗੱਲ ਉੱਤੇ ਗੌਰ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਸਾਰਿਆ ਹਵਾਈ ਜਹਾਜਾਂ ਦਾ ਰੰਗ ਸਫੈ਼ਦ ਕਿਉਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ? ਹਾਲਾਂਕਿ, ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ ਉੱਤੇ ਅੰਕਿਤ ਕੁੱਝ ਪੱਟੀਆਂ, ਜਾਂ ਸਜਾਵਟ ਅਤੇ ਨਾਮ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰੰਗਾਂ ਵਿੱਚ ਲਿਖੇ ਹੁੰਦੇ ਹਾਂ, ਲੇਕਿਨ ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ ਦਾ ਆਧਾਰ ਰੰਗ ( Base Colour ) ਹਮੇਸ਼ਾ ਸਫੈ਼ਦ ਹੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਆਉ ਅਸੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਾਰਨਾ ਨੂੰ ਜਾਣਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਾਗੇ, ਜਿਸਦੀ ਵਜ੍ਹਾ ਕਰਕੇ ਆਮਤੌਰ ਉੱਤੇ ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ ਸਫੈ਼ਦ ਰੰਗ ਦੇ ਕਿਉਂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।

ਵਿਗਿਆਨੀ ਕਾਰਨ :

1 . ਗਰਮੀ ਦੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸਾਨੂੰ ਅਕਸਰ ਸਫੈ਼ਦ ਰੰਗ ਦੇ ਕੱਪੜੇ ਪਹਿਨਣ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਇਸਦਾ ਕਾਰਨ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਸਫੇਦ ਰੰਗ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਦਾ ਸੱਬਤੋਂ ਉੱਤਮ ਪਰਾਵਰਤਕ ਹੈ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਜਦੋਂ ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ ਨੂੰ ਸਫੈ਼ਦ ਰੰਗ ਵਲੋਂ ਪੇਂਟ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਸੂਰਜ ਵਲੋਂ ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਕਿਰਨਾਂ ਨੂੰ ਸੋਖ ਲੈਂਦਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਦੇ ਕਾਰਨ ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ ਵਿੱਚ ਬੈਠੇ ਮੁਸਾਫਰਾਂ ਨੂੰ ਰਾਹਤ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਜਿਆਦਾ ਉਚਾਈ ਵਿੱਚ ਉਡ਼ਾਨ ਭਰਨ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਸੂਰਜ ਦੀਆ ਤੇਜ ਕਿਰਨਾਂ ਦਾ ਅਸਰ ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ ਵਿੱਚ ਬੈਠੇ ਮੁਸਾਫਰਾਂ ਉੱਤੇ ਨਹੀਂ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।

2. ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੇ ਦ੍ਰਸ਼ਟੀਕੋਣ ਤੋਂ ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ ਦੀਆਂ ਦਰਾਰਾਂ, ਡੇਂਟਸ ਅਤੇ ਹੋਰ ਕਿਸੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀ ਨੁਕਸਾਨ ਦਾ ਨੇਮੀ ਰੂਪ ਵਲੋਂ ਜਾਂਚ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ ਉੱਤੇ ਜੇਕਰ ਕਿਸੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦਰਾਰ ਹੋ ਤਾਂ ਉਹ ਹੋਰ ਕਿਸੇ ਰੰਗ ਦੇ ਉਲਟ ਸਫੈ਼ਦ ਰੰਗ ਨਾਲ ਰੰਗੇ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਸੇਤੀ ਵਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਇਲਾਵਾ, ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ ਜੇਕਰ ਸਫੈ਼ਦ ਰੰਗ ਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਉੱਤੇ ਲੱਗਣ ਵਾਲੇ ਜੰਗ ਅਤੇ ਤੇਲ ਰਿਸਾਵ ਵਾਲੀਂ ਜਗਾਹ ਦਾ ਸੌਖ ਵਜੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

3. ਹਾਲਾਂਕਿ ਸਫੇਦ ਰੰਗ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਤਮ ਪਰਾਵਰਤਕ ਹੈ, ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ ਦੁਰਘਟਨਾਗਰਸਤ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਰਾਤ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਲੱਭਣ ‘ਚ ਸੌਖ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਤੱਕ ਕਿ ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ ਸਮੁੰਦਰ ਵਿੱਚ ਡੁੱਬ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਸਫੇਦ ਰੰਗ ਦੀ ਵਜ੍ਹਾ ਵਲੋਂ ਉਸਨੂੰ ਸੌਖ ਵਲੋਂ ਲੱਭਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਆਰਥਕ ਕਾਰਨ :

1. ਤੁਹਾਨੂੰ ਜਾਣ ਕੇ ਸ਼ਾਇਦ ਇਹ ਹੈਰਾਨੀ ਹੋਵੇਗੀ ਕਿ ਇੱਕ ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ ਨੂੰ ਰੰਗ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਕਰੀਬ 3 ਲੱਖ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ 1 ਕਰੋੜ ਰੂਪਏ ਤੱਕ ਖਰਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕੋਈ ਵੀ ਕੰਪਨੀ ਇੱਕ ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ ਦੀ ਪੇਂਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਇੰਨਾ ਪੈਸਾ ਖਰਚ ਕਰਨਾ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇੱਕ ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ ਨੂੰ ਪੇਂਟ ਕਾਰਨ ‘ਚ ਲੱਗਭੱਗ 3 ਤੋਂ 4 ਹਫਤੇ ਦਾ ਸਮਾਂ ਲੱਗਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਵਿੱਚ ਵਿਮਾਨਨ ਕੰਪਨੀ ਨੂੰ ਕਾਫ਼ੀ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਅਤੇ ਇਸ ਪਰੇਸ਼ਾਨੀਆਂ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ ਦੀ ਸਫੇਦ ਰੰਗ ਵਜੋਂ ਰੰਗੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

2. ਧੁੱਪੇ ਖੜੇ ਹੋਣ ਦੀ ਵਜ੍ਹਾ ਕਰਕੇ ਕੋਈ ਵੀ ਦੂਜਾ ਰੰਗ ਹੌਲੀ – ਹੌਲੀ ਹਲਕਾ ਹੋਣ ਲੱਗਦਾ ਹੈ, ਲੇਕਿਨ ਸਫੇਦ ਰੰਗ ਦੇ ਨਾਲ ਅਜਿਹੀ ਸਮੱਸਿਆ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਕੰਪਨੀਆਂ ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ ਨੂੰ ਸਫੇਦ ਰੰਗ ਦਾ ਹੀ ਰੱਖਣਾ ਪਸੰਦ ਕਰਦੀ ਹੈ।

3. ਵਿਮਾਨਨ ਕੰਪਨੀਆਂ ਸਮੇਂ – ਸਮੇਂ ਉੱਤੇ ਆਪਣੇ ਜਹਾਜ ਖਰੀਦਦੀਆ ਅਤੇ ਵੇਚਦੀਆ ਰਹਿੰਦੀਆ ਹਨ। ਅਜਿਹੇ ਵਿੱਚ ਕੰਪਨੀ ਦਾ ਨਾਮ ਬਦਲਨਾ ਜਾਂ ਉਸਨੂੰ ਆਪਣੇ ਹਿਸਾਬ ਵਜੋਂ ਬਦਲਵਾਉਣਾ, ਸਫੇਦ ਰੰਗ ਦੇ ਕਾਰਨ ਆਸਾਨ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

4. ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਰੰਗ ਦੀ ਵਰਤੋ ਕਾਰਨ ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ ਦਾ ਭਾਰ ਵੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਪੈਟ੍ਰੋਲ ਦੀ ਖਪਤ ਵੀ ਕਾਫ਼ੀ ਵੱਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ ਨੂੰ ਸਫੇਦ ਰੰਗ ਵਜੋਂ ਪੇਂਟ ਕਰਨ ‘ਤੇ ਪੈਟ੍ਰੋਲ ਦੀ ਖਪਤ ਘੱਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਤੋਂ ਵਿਮਾਨਨ ਕੰਪਨੀਆਂ ਦੇ ਖਰਚ ਵਿੱਚ ਕਮੀ ਆਉਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸਦੇ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਰਥਕ ਮੁਨਾਫ਼ਾ ਪੁੱਜਦਾ ਹੈ।

ਉਪਰੋਕਤ ਕਰਨਾ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨ ਦੇ ਬਾਅਦ ਤੁਸੀ ਜ਼ਰੂਰ ਸਮਝ ਗਏ ਹੋਵੋਗੇ ਕਿ ਕਿਸ ਕਰ ਕੇ ਸਾਰੇ ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ ਦਾ ਰੰਗ ਸਫੇਦ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।