1979 ’ਚ ਮਦਰ ਟੈਰੇਸਾ ਨੂੰ ਮਿਲਿਆ ਸੀ ਨੋਬਲ ਸ਼ਾਂਤੀ ਪੁਰਸਕਾਰ
ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਸਾਲ 2025 ਲਈ ਨੋਬਲ ਸ਼ਾਂਤੀ ਪੁਰਸਕਾਰਾਂ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਪੁਰਸਕਾਰ ਵੈਨੇਜ਼ੁਏਲਾ ਦੀ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਦੀ ਨੇਤਾ ਮਾਰੀਆ ਕੋਰੀਨਾ ਮਚਾਡੋ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। 1901 ਤੋਂ ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ਦਿੱਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ 123 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ, ਸਿਰਫ਼ ਦੋ ਭਾਰਤੀਆਂ ਨੂੰ ਨੋਬਲ ਸ਼ਾਂਤੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਮਿਲਿਆ ਹੈ। ਮਦਰ ਟੈਰੇਸਾ ਨੂੰ 1979 ਵਿੱਚ ਕੋਲਕਾਤਾ ਦੇ ਗਰੀਬਾਂ ਅਤੇ ਬਿਮਾਰਾਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਲਈ ਇਹ ਪੁਰਸਕਾਰ ਮਿਲਿਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 1950 ਵਿੱਚ ਮਿਸ਼ਨਰੀਜ਼ ਆਫ਼ ਚੈਰਿਟੀ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਵੀ ਕੀਤੀ। ਦੂਜਾ ਪੁਰਸਕਾਰ 2014 ਵਿੱਚ ਕੈਲਾਸ਼ ਸਤਿਆਰਥੀ ਨੂੰ ਮਲਾਲਾ ਯੂਸਫ਼ਜ਼ਈ ਦੇ ਨਾਲ ਬਚਪਨ ਬਚਾਓ ਅੰਦੋਲਨ (ਬਚਪਨ ਬਚਾਓ ਅੰਦੋਲਨ) ਰਾਹੀਂ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਗੁਲਾਮੀ ਤੋਂ ਬਚਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਨ ਦੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੰਮ ਲਈ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਫੈਕਟਰੀਆਂ ਅਤੇ ਖਾਣਾਂ ਤੋਂ ਬਚਾਇਆ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਕੂਲ ਭੇਜਿਆ।
ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ 1895 ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ ਅਤੇ 1901 ਤੋਂ ਦਿੱਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਵਿਗਿਆਨੀ ਅਤੇ ਖੋਜੀ ਅਲਫ੍ਰੇਡ ਬਰਨਹਾਰਡ ਨੋਬਲ ਦੇ ਨਾਮ 'ਤੇ ਰੱਖੇ ਗਏ, ਇਹ ਇਨਾਮ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ, ਦਵਾਈ, ਰਸਾਇਣ ਵਿਗਿਆਨ, ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਸ਼ਾਂਤੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਏ ਸਨ, ਪਰ ਹੁਣ ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦਿੱਤੇ ਜਾਣ ਲੱਗੇ ਹਨ।
ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਹੈ ਕਿ 1901 ਤੋਂ 2024 ਤੱਕ 141 ਵਾਰ ਨੋਬਲ ਸ਼ਾਂਤੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। 111 ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਅਤੇ 30 ਸੰਗਠਨਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਸਨਮਾਨ ਮਿਲਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ, ਰਾਸ਼ਟਰਪਿਤਾ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਨੂੰ 1937 ਤੋਂ 1948 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਪੰਜ ਵਾਰ ਨੋਬਲ ਸ਼ਾਂਤੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਲਈ ਨਾਮਜ਼ਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਪੁਰਸਕਾਰ ਨਹੀਂ ਮਿਲਿਆ। ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ 1948 ਦੇ ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ਲਈ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਦਾਅਵੇਦਾਰ ਸਨ, ਪਰ ਨਾਮਜ਼ਦਗੀਆਂ ਬੰਦ ਹੋਣ ਤੋਂ ਇੱਕ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਸ ਲਈ, ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਉਸ ਸਾਲ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਵੀ ਨੋਬਲ ਸ਼ਾਂਤੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ।
