98 ਫ਼ੀ ਸਦੀ ਬੌਣੇ ਬੱਚੇ ਸਮੁੰਦਰ ਤਲ ਤੋਂ 1000 ਮੀਟਰ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਚਾਈ ’ਤੇ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ
ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਮੈਡੀਕਲ ਜਰਨਲ ਨਿਊਟ੍ਰੀਸ਼ਨ ਪ੍ਰੀਵੈਨਸ਼ਨ ਐਂਡ ਹੈਲਥ ’ਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਇਕ ਨਵੀਂ ਖੋਜ ਮੁਤਾਬਕ ਭਾਰਤ ’ਚ ਪਹਾੜੀ ਇਲਾਕਿਆਂ ’ਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਬੱਚਿਆਂ ’ਚ ਬੌਣੇਪਨ ਦਾ ਖਤਰਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪੰਜ ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੇ 1.65 ਲੱਖ ਤੋਂ ਵੱਧ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਦਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਨੇ ਪਾਇਆ ਕਿ ਬੌਣਾਪਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ’ਚ ਵਧੇਰੇ ਆਮ ਹੈ ਜੋ ਮਾਪਿਆਂ ਦੇ ਤੀਜੇ ਜਾਂ ਬਾਅਦ ਦੇ ਬੱਚੇ ਹਨ ਅਤੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜਨਮ ਦੇ ਸਮੇਂ ਕੱਦ ਘੱਟ ਸੀ।
2015-16 ਦੇ ਕੌਮੀ ਪਰਵਾਰ ਸਿਹਤ ਸਰਵੇਖਣ (ਐਨ.ਐਫ.ਐਚ.ਐਸ.-4) ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਲਈ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਡਬਲਯੂ.ਐਚ.ਓ. ਦੇ ਮਾਪਦੰਡਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਬੌਣੇਪਨ ਨੂੰ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।
ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਲਗਾਤਾਰ ਉੱਚੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ’ਚ ਰਹਿਣ ਨਾਲ ਭੁੱਖ ਘੱਟ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਆਕਸੀਜਨ ਤੇ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤਾਂ ਦਾ ਸੋਖਣ ਸੀਮਤ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ’ਚ ਮਨੀਪਾਲ ਅਕੈਡਮੀ ਆਫ ਹਾਇਰ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨ, ਮਨੀਪਾਲ ਦੇ ਖੋਜਕਰਤਾ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ।
ਹਾਲਾਂਕਿ, ਨਿਰੀਖਣ ਅਧਿਐਨਾਂ ’ਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਾਰਨਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਕੋਈ ਸਬੰਧ ਨਹੀਂ ਪਾਇਆ ਗਿਆ। ਅਧਿਐਨ ਟੀਮ ਨੇ ਇਹ ਵੀ ਨੋਟ ਕੀਤਾ ਕਿ ਪਹਾੜੀ ਅਤੇ ਪਹਾੜੀ ਇਲਾਕਿਆਂ ’ਚ ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਘੱਟ ਪੈਦਾਵਾਰ ਅਤੇ ਸਖਤ ਮੌਸਮ ਕਾਰਨ ਭੋਜਨ ਅਸੁਰੱਖਿਆ ਵਧੇਰੇ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਖੇਤਰਾਂ ’ਚ ਪੋਸ਼ਣ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਸਮੇਤ ਸਿਹਤ ਸੰਭਾਲ ਤਕ ਪਹੁੰਚ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨਾ ਚੁਨੌਤੀਪੂਰਨ ਹੈ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਬੱਚਿਆਂ ’ਚ ਬੌਣੇਪਨ ਦਾ ਕੁਲ ਪ੍ਰਸਾਰ 36 ਫ਼ੀ ਸਦੀ ਪਾਇਆ ਗਿਆ, ਜਿਸ ’ਚ 1.5 ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ (27 ਫ਼ੀ ਸਦੀ) ਮੁਕਾਬਲੇ 1.5-5 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ (41 ਫ਼ੀ ਸਦੀ) ’ਚ ਵਧੇਰੇ ਪ੍ਰਸਾਰ ਪਾਇਆ ਗਿਆ। ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਨੇ ਅਪਣੇ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ’ਚ ਪਾਇਆ ਕਿ 98 ਫ਼ੀ ਸਦੀ ਬੱਚੇ ਸਮੁੰਦਰ ਤਲ ਤੋਂ 1000 ਮੀਟਰ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਚਾਈ ’ਤੇ, 1.4 ਫ਼ੀ ਸਦੀ ਸਮੁੰਦਰ ਤਲ ਤੋਂ 1000 ਤੋਂ 2000 ਮੀਟਰ ਦੀ ਉਚਾਈ ’ਤੇ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ, ਜਦਕਿ 0.2 ਫ਼ੀ ਸਦੀ ਬੱਚੇ ਸਮੁੰਦਰ ਤਲ ਤੋਂ 2000 ਮੀਟਰ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ।
ਸਮੁੰਦਰ ਤਲ ਤੋਂ 1,000 ਮੀਟਰ ਦੀ ਉਚਾਈ ’ਤੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਬੱਚਿਆਂ ਮੁਕਾਬਲੇ 2,000 ਮੀਟਰ ਜਾਂ ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਉਚਾਈ ’ਤੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਬੱਚਿਆਂ ’ਚ ਬੌਣਾਪਨ ਹੋਣ ਦਾ ਖਤਰਾ 40 ਫੀ ਸਦੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
