2011 ਵਿਚ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 3.23 ਲੱਖ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸੀ। ਪਰ, 2020 ਵਿਚ ਇਹ ਅੰਕੜਾ ਘਟ ਕੇ 1.51 ਲੱਖ ਰਹਿ ਗਿਆ।
ਜਲੰਧਰ: ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਵਾਧੇ ਦੀ ਦਰ ਪਿਛਲੇ ਦਹਾਕੇ ਤੋਂ ਲਗਾਤਾਰ ਘਟ ਰਹੀ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ 2021 ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਹੋਣੀ ਅਜੇ ਬਾਕੀ ਹੈ, ਸਿਵਲ ਰਜਿਸਟ੍ਰੇਸ਼ਨ ਸਿਸਟਮ (ਸੀਆਰਐਸ) ਦੇ ਅੰਕੜੇ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ 2011 ਤੋਂ 2020 ਤੱਕ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਆਬਾਦੀ ਵਿਚ ਸਾਲਾਨਾ ਵਾਧਾ 50% ਘਟਿਆ ਹੈ।
2011 ਵਿਚ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 3.23 ਲੱਖ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸੀ। ਪਰ, 2020 ਵਿਚ ਇਹ ਅੰਕੜਾ ਘਟ ਕੇ 1.51 ਲੱਖ ਰਹਿ ਗਿਆ।
ਉਪਲਬਧ ਆਖਰੀ CRS ਰਿਪੋਰਟ 2020 ਦੀ ਹੈ। ਅੰਕੜੇ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਜਨਸੰਖਿਆ ਵਾਧਾ ਦਰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ 'ਤੇ 2.98% ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ 1.65% ਹੈ। ਸੂਬੇ ਨੇ 2001 ਵਿਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਵਿਚ 2.37% ਦਾ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ, ਪਰ 2011 ਵਿਚ ਇਹ ਘਟ ਕੇ 2.29% ਰਹਿ ਗਿਆ। ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ 2011 ਵਿਚ 5,11,058 ਅਤੇ 2020 ਵਿਚ 3,81,200 ਮੌਤਾਂ ਹੋਈਆਂ, ਜਦੋਂ ਕਿ 2011 ਵਿਚ 1,87,675 ਅਤੇ 2020 ਵਿਚ 2,29,846 ਮੌਤਾਂ ਹੋਈਆਂ। ਪੰਜਾਬ ਤੋਂ ਛੋਟੇ ਸੂਬੇ ਹਰਿਆਣਾ ਵਿਚ 2020 ਵਿਚ 5,491 ਜਨਮ ਅਤੇ 2,12,238 ਮੌਤਾਂ ਹੋਈਆਂ।
2020 ਵਿਚ ਪੰਜਾਬ ਨੇ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਕੁੱਲ ਜਨਮ ਦਰ (2.42 ਕਰੋੜ) ਵਿਚ 1.57% (3.8 ਲੱਖ) ਦਾ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ। ਉਸੇ ਸਾਲ, ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਮੌਤਾਂ (81.16 ਲੱਖ) ਦੀ ਦਰ ਵਿਚ 2.8% (2.3 ਲੱਖ) ਦਾ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ। ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਬਦਲਦੀ ਜਨਸੰਖਿਆ ਦੇ ਦੋ ਉਲਟ ਰੁਝਾਨਾਂ ਕਾਰਨ ਬਹੁਤ ਚਰਚਾ ਹੋਈ ਹੈ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਨੌਜਵਾਨ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੇ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਪਰਵਾਸ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਉੱਥੇ ਵਿਆਹ ਕਰਨਾ, ਵਸਣਾ ਅਤੇ ਬੱਚੇ ਪੈਦਾ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਦੂਜੇ ਰਾਜਾਂ ਤੋਂ ਪਰਵਾਸੀਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਤੱਖ ਵਾਧਾ ਹੈ।
ਨੌਜਵਾਨ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰਵਾਸ ਵਿਚ ਵਾਧਾ ਆਬਾਦੀ ਵਾਧੇ ਦੇ ਘਟ ਰਹੇ ਰੁਝਾਨ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਉੱਥੇ ਵਿਆਹ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਵਸ ਰਹੇ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਅੰਕੜਿਆਂ ਨੂੰ ਦੇਖਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਦੂਜੇ ਸੂਬਿਆਂ ਤੋਂ ਆਏ ਬਹੁਤੇ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਨੌਜਵਾਨ ਹਨ, ਇੱਥੇ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਨਾਲ ਰਹਿ ਰਹੇ ਹਨ, ਜਨਮ ਦਰ ਵਿਚ ਵਾਧਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਵਿਚ ਵਿਕਾਸ ਦਰ ਹੋਰ ਵੀ ਘੱਟ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।
