
ਭਾਵੇਂ ਕਿ ਅੱਜ ਭਾਰਤ ਹਰ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਮੱਲਾਂ ਮਾਰਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਪਰ ਵਿਕਾਸ ਸੂਚਕ ਅੰਕ 'ਤੇ ਉਭਰਦੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾਵਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਭਾਰਤ ਦਾ 62ਵਾਂ ਸਥਾਨ ਹੈ, ਜੋ ਚੀਨ ਦੇ 26ਵੇਂ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ 47ਵੇਂ ਸਥਾਨ ਤੋਂ ਕਾਫ਼ੀ ਹੇਠਾਂ ਹੈ। ਨਾਰਵੇ ਦਾ ਨਾਂਅ ਵਿਸ਼ਵ ਦੀਆਂ ਉੱਨਤ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾਵਾ 'ਚ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕਿ ਲਿਥੁਆਨੀਆ ਫਿਰ ਤੋਂ ਉੱਭਰਦੀਆਂ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾਵਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਵਿਚ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਹੈ। ਇਹ ਸੂਚੀ ਵਿਸ਼ਵ ਆਰਥਿਕ ਮੰਚ (ਡਬਲਿਊ.ਈ.ਐੱਫ) ਵੱਲੋਂ ਸਾਲ ਦੀ ਆਪਣੀ ਪਹਿਲੀ ਮੀਟਿੰਗ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।
ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ 79 ਵਿਕਾਸਸ਼ੀਲ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾਵਾਂ ਵਿਚੋਂ ਭਾਰਤ ਦਾ 60ਵਾਂ ਸਥਾਨ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਉਸ ਸਮੇਂ ਚੀਨ 15ਵੇਂ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ 52ਵੇਂ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਸੀ। 2018 ਸੂਚਕ ਅੰਕ ਦੀ ਸੂਚੀ 'ਚ 103 ਅਰਥਵਿਵਸਥਾਵਾਂ ਦੀ ਤਰੱਕੀ ਨੂੰ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਏ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੋ ਭਾਗਾਂ ਵਿਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਏ। ਪਹਿਲੇ ਭਾਗ 'ਚ 29 ਅਤੇ ਦੂਜੇ 74 ਉੱਭਰਦੀਆਂ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾਵਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਵਿਕਾਸਸ਼ੀਲ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾਵਾਂ ਵਿਚ ਨਾਰਵੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮੋਹਰੀ ਪੰਜ ਵਿਚ ਆਇਰਲੈਂਡ, ਲਕਸ਼ਮਬਰਗ, ਸਵਿੱਟਜ਼ਰਲੈਂਡ ਅਤੇ ਡੈੱਨਮਾਰਕ ਦਾ ਸਥਾਨ ਹੈ। ਜੀ-7 ਦੀਆਂ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾਵਾਂ ਵਿਚ ਜਰਮਨੀ 12ਵੇਂ, ਕੈਨੇਡਾ 17ਵੇਂ, ਫਰਾਂਸ 18ਵੇਂ, ਬ੍ਰਿਟੇਨ 21ਵੇਂ, ਅਮਰੀਕਾ 23ਵੇਂ, ਜਪਾਨ 24ਵੇਂ ਅਤੇ ਇਟਲੀ 27ਵੇਂ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਡਬਲਿਊ.ਈ.ਐੱਫ ਨੇ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਸਮੇਤ ਕਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਚਿਤਾਵਨੀ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਵਾਤਾਵਰਣ ਸਥਿਰਤਾ ਸਮੇਤ ਭਵਿੱਖੀ ਵਿਕਾਸ ਨਾਲ ਜੁਡ਼ੇ ਹੋਰ ਕਈ ਅਹਿਮ ਮੁੱਦਿਆਂ 'ਤੇ ਠੋਸ ਕਦਮ ਉਠਾਉਣ।
ਬ੍ਰਿਕਸ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾਵਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਰਲੀਜ਼ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਰੂਸ ਦੀ ਰੈਂਕਿੰਗ 19 ਵੀਂ ਹੈ, ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਚੀਨ (26), ਬ੍ਰਾਜ਼ੀਲ (37), ਭਾਰਤ (62) ਅਤੇ ਦੱਖਣੀ ਅਫ਼ਰੀਕਾ (69) ਦਾ ਨੰਬਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਇੰਡੈਕਸ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੇ ਤਿੰਨ ਥੰਮ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਭਾਰਤ ਨੂੰ 72 ਵੇਂ ਨੰਬਰ 'ਤੇ, ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ ਲਈ 66 ਵੀਂ ਅਤੇ ਅੰਤਰ ਪਦਾਰਥਾਂ ਵਾਲੀ ਇਕਵਿਟੀ ਲਈ 44 ਵੀਂ ਥਾਂ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ।ਭਾਰਤ ਦੇ ਗੁਆਂਢੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ (40), ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ (34) ਅਤੇ ਨੇਪਾਲ (22) ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਭਾਰਤ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਮਲੇਈ, ਯੂਗਾਂਡਾ, ਰਵਾਂਡਾ, ਬੁਰੂੰਡੀ, ਘਾਨਾ, ਯੂਕ੍ਰੇਨ, ਸਰਬੀਆ, ਫਿਲੀਪੀਨਜ਼, ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆ, ਇਰਾਨ, ਮੈਸੇਡੋਨੀਆ, ਮੈਕਸੀਕੋ, ਥਾਈਲੈਂਡ ਅਤੇ ਮਲੇਸ਼ੀਆ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
ਹਾਲਾਂਕਿ 2012 ਦੇ ਬਾਅਦ ਜੀਡੀਪੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਤੀ ਜੀਅ ਵਿਕਾਸ ਦਰ (6.8 ਫੀ ਸਦੀ) ਅਤੇ ਲੇਬਰ ਉਤਪਾਦਨ ਵਾਧੇ (6.7 ਫ਼ੀਸਦੀ) ਵਿੱਚ ਉਭਰ ਰਹੇ ਅਰਥਚਾਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਪਹਿਲੇ ਨੰਬਰ 'ਤੇ ਹੈ, ਇਸਦੇ ਕੁੱਲ ਸਕੋਰ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨ' ਤੇ ਨਿਰਾਸ਼ਾਜਨਕ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਦੇ ਕਾਰਨ ਲਿਆਂਦਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਡਬਲਯੂਈਐਫ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਹੈ ਕਿ ਸਮਾਜਿਕ ਇਕਵਿਟੀ ਉੱਤੇ ਆਰਥਿਕ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦੇਣ ਦੇ ਦਹਾਕਿਆਂ ਨੇ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਤੌਰ ਤੇ ਉੱਚੇ ਪੱਧਰ ਦੀ ਦੌਲਤ ਅਤੇ ਆਮਦਨ ਅਸਮਾਨਤਾ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰਾਂ ਨੇ ਅਜਿਹੇ ਚੰਗੇ ਚੱਕਰ 'ਤੇ ਖੁੰਝ ਜਾਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਾਇਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਵਾਤਾਵਰਣ ਨੂੰ ਜਾਇਜ਼ ਤੌਰ' ਭਵਿੱਖ ਦੀਆਂ ਪੀਡ਼੍ਹੀਆਂ ਉੱਤੇ ਬੋਝ ਹੈ।ਕੌਮੀ ਆਰਥਿਕ ਕਾਰਗੁਜ਼ਾਰੀ ਦਾ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਮੈਟਰਿਕ ਸਮੱਸਿਆ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ, ਕੁੱਲ ਘਰੇਲੂ ਉਤਪਾਦ 'ਤੇ ਅਰਥਸ਼ਾਸਤਰੀਆ ਅਤੇ ਨੀਤੀ ਨਿਰਮਾਤਾ ਉਤੇ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਭਰੋਸਾ ਹੈ।
ਜੀਡੀਪੀ ਉਪਾਅ ਮਾਲ ਅਤੇ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦੀ ਵਰਤਮਾਨ ਉਤਪਾਦਨ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ ਨਾ ਕਿ ਉਸ ਹੱਦ ਤੱਕ ਜੋ ਸਮਾਜਿਕ-ਆਰਥਿਕ ਤਰੱਕੀ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਮੱਧ ਵਿਚ ਘਰੇਲੂ ਆਮਦਨ, ਰੋਜ਼ਗਾਰ ਦੇ ਮੌਕੇ, ਜੀਵਨ ਦੀ ਆਰਥਿਕ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਗੁਣਵੱਤਾ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਪ੍ਰਗਟਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਡਬਲਯੂਈਐਫ ਨੇ ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅਮੀਰ ਅਤੇ ਗਰੀਬ ਮੁਲਕਾਂ ਵਿਚ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਪੀਡ਼੍ਹੀਆਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਨੇ ਰਾਜਨੀਤਕ ਅਤੇ ਕਾਰੋਬਾਰੀ ਲੀਡਰਾਂ ਨੂੰ ਸਮਾਜਿਕ ਨਿਰਾਸ਼ਾ ਲਈ ਉੱਚ ਵਿਕਾਸ ਦੀ ਆਸ ਕਰਨ ਤੋਂ ਰੋਕਣ ਦੀ ਚਿਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਨੌਜਵਾਨ ਪੀਡ਼੍ਹੀਆਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਨੂੰ ਹਿਲਾਇਆ ਹੈ ਪਿਛਲੇ ਕੁੱਝ ਸਾਲਾ ਵਿੱਚ।