ਭੀੜੀਆਂ ਗਲੀਆਂ 'ਚ ਕਦਮ ਕਦਮ 'ਤੇ ਖ਼ਤਰਾ
ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ - ਆਜ਼ਾਦੀ ਦਿਹਾੜੇ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਬਾਂਕੇ ਬਿਹਾਰੀ ਮੰਦਰ ਵਿਚ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਭੀੜ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਦੁੱਗਣੀ ਸੀ। ਦਿਨ ਭਰ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨਾਂ ਦੀ ਸਮਾਪਤੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸ਼ਾਮ ਤੱਕ ਮੰਦਰ ਦੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਗਏ। ਸਮੇਤ ਬਿਹਾਰੀ ਗਲੀ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮ 5.30 ਵਜੇ ਤੱਕ ਪ੍ਰਸ਼ਾਦ ਅਤੇ ਫੁੱਲਾਂ ਦੀਆਂ ਦੁਕਾਨਾਂ ਸਜਾਈਆਂ ਗਈਆਂ। ਮੰਦਰ ਖੋਲ੍ਹਿਆ ਗਿਆ। ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਜਲਦੀ ਤੋਂ ਜਲਦੀ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ।
ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਮੰਦਰ ਦੇ ਨੇੜੇ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਰੌਲਾ ਪਿਆ। ਅਚਾਨਕ ਗਲੀ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਘਰ ਦਾ ਮਲਬਾ ਡਿੱਗ ਗਿਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿ ਕੋਈ ਕੁਝ ਸਮਝਦਾ, ਸਾਰਾ ਇਲਾਕਾ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਚੀਕਾਂ ਨਾਲ ਗੂੰਜ ਉੱਠਿਆ। ਕੁੱਲ 5 ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਬਾਂਕੇ ਬਿਹਾਰੀ ਮੰਦਰ ਕੰਪਲੈਕਸ ਨੇੜੇ ਵਾਪਰਿਆ ਇਹ ਕੋਈ ਪਹਿਲਾ ਹਾਦਸਾ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ ਇਸ ਇਲਾਕੇ ਦੀਆਂ ਤੰਗ ਗਲੀਆਂ, ਸੰਘਣੀ ਬਸਤੀ ਅਤੇ ਦਿਨੋਂ ਦਿਨ ਵੱਧ ਰਹੀ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਇੱਕ ਨਾ ਇੱਕ ਹਾਦਸੇ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦੀ ਰਹੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਮੰਦਿਰ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦਾ ਰਸਤਾ ਜੋਖਮ ਭਰਿਆ ਹੈ।
ਜਦੋਂ ਇਹ ਘਟਨਾ ਬਾਂਕੇ ਬਿਹਾਰੀ ਮੰਦਰ ਨੇੜੇ ਵਾਪਰੀ ਤਾਂ ਵਰਿੰਦਾਵਨ ਕੋਤਵਾਲ ਵਿਜੇ ਸਿੰਘ ਅਤੇ 2 ਕਾਂਸਟੇਬਲ ਉੱਥੇ ਮੌਜੂਦ ਸਨ। ਵਿਜੇ ਸਿੰਘ ਮੰਦਰ ਵਿਚ ਤਾਇਨਾਤ ਪੁਲਿਸ ਮੁਲਾਜ਼ਮਾਂ ਦੀ ਡਿਊਟੀ ਚੈੱਕ ਕਰਨ ਜਾ ਰਹੇ ਸਨ। ਇਸੇ ਦੌਰਾਨ ਸੂਰਦਾਸ ਆਸ਼ਰਮ ਨੇੜੇ ਸਨੇ ਵਿਹਾਰੀ ਗਲੀ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਅਚਾਨਕ ਇੱਕ ਮਕਾਨ ਦਾ ਮਲਬਾ ਆ ਕੇ ਡਿੱਗ ਪਿਆ। ਹਫੜਾ-ਦਫੜੀ ਮਚ ਗਈ, ਮਲਬੇ ਹੇਠ ਦੱਬੇ ਲੋਕ ਚੀਕਣ ਲੱਗੇ।
ਵਰਿੰਦਾਵਨ ਕੋਤਵਾਲ ਵਿਜੇ ਸਿੰਘ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ "ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਸ਼ਰਮਾ ਦਾ ਸਨੇ ਬਿਹਾਰੀ ਗਲੀ 'ਚ ਦੋ ਮੰਜ਼ਿਲਾ ਪੁਰਾਣਾ ਮਕਾਨ ਹੈ। ਇਮਾਰਤ ਦਾ ਉਪਰਲਾ ਹਿੱਸਾ ਬਹੁਤ ਹੀ ਖ਼ਸਤਾ ਸੀ। ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਕੁਝ ਬਾਂਦਰ ਬਾਲਕਨੀ 'ਤੇ ਆਪਸ 'ਚ ਲੜ ਰਹੇ ਸਨ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਇਮਾਰਤ ਦਾ ਖ਼ਰਾਬ ਹਿੱਸਾ ਮਕਾਨ ਢਹਿ ਗਿਆ। ਮਲਬਾ ਹੇਠਾਂ ਦੁਕਾਨ 'ਤੇ ਸਾਮਾਨ ਖਰੀਦ ਰਹੇ ਲੋਕਾਂ 'ਤੇ ਡਿੱਗਿਆ, 11 ਲੋਕ ਇਸ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਦਬ ਗਏ। ਫੌਜੀਆਂ ਅਤੇ ਗਲੀ 'ਚ ਮੌਜੂਦ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਜ਼ਖਮੀਆਂ ਨੂੰ ਹਸਪਤਾਲ ਪਹੁੰਚਾਇਆ। ਜਿੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਇਲਾਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।
ਮਥੁਰਾ ਦੇ ਦਵਾਰਕੇਸ਼ ਬਰਮਨ ਨੇ ਇਸ ਸਬੰਧੀ ਕਿਹਾ ਕਿ ਵਿਰੰਦਾਵਨ ਵਿਚ ਪ੍ਰਸਤਾਵਿਤ ਬਾਂਕੇ ਬਿਹਾਰੀ ਕਾਰੀਡੋਰ ਦੇ ਲਈ 5 ਏਕੜ ਜ਼ੀਮਨ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਨੇ ਨਿਸ਼ਾਨਬੱਧ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਸ ਤਹਿਤ ਮੰਦਿਰ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਇਮਾਰਤਾਂ 'ਤੇ ਲਾਲ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਗਾਏ ਗਏ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਘਰਾਂ 'ਤੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਗਲਿਆਰੇ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਦੌਰਾਨ ਢਾਹ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇਗਾ।
ਦਵਾਰਕੇਸ਼ ਨੇ ਅੱਗੇ ਕਿਹਾ ਕਿ “ਪੁਰਾਣੇ ਘਰ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ‘ਤੇ ਲਾਲ ਨਿਸ਼ਾਨ ਹਨ। ਉਥੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕ ਜਾਣਬੁੱਝ ਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਠੀਕ ਜਾਂ ਮੁਰੰਮਤ ਨਹੀਂ ਕਰਵਾਉਂਦੇ। ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਮਨਾਂ ਵਿਚ ਇਹ ਗੱਲ ਬਣੀ ਹੋਈ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਘਰ ਹੀ ਚਲਾ ਜਾਵੇਗਾ ਤਾਂ ਇਸ ਉੱਤੇ ਪੈਸਾ ਲਾਉਣ ਦੀ ਕੋਈ ਤੁਕ ਨਹੀਂ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਮੰਦਰ ਕੰਪਲੈਕਸ ਦੇ ਆਸ-ਪਾਸ ਟੁੱਟੀਆਂ-ਭੱਜੀਆਂ ਇਮਾਰਤਾਂ ਦਿਨੋ-ਦਿਨ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।
ਮੰਦਰ ਤੋਂ 50 ਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਪੁਰਸ਼ੋਤਮ ਮਿਸ਼ਰਾ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ "ਬਾਂਕੇ ਬਿਹਾਰੀ ਮੰਦਰ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਸੰਘਣੀ ਬਸਤੀ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਕੁੰਜ ਦੀਆਂ ਗਲੀਆਂ 'ਚ 100-100 ਸਾਲ ਪੁਰਾਣੇ ਘਰ ਹਨ। ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਨੂੰ ਇਸ 'ਤੇ ਤਿੱਖੀ ਨਜ਼ਰ ਰੱਖਣੀ ਹੋਵੇਗੀ। ਇੱਥੇ ਪੁਰਾਣੇ ਘਰ ਹਨ।" ਸੁਰੱਖਿਆ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਭਵਿੱਖ ਵਿਚ ਅਜਿਹੇ ਹਾਦਸੇ ਨਾ ਵਾਪਰਨ।
ਪੁਰਸ਼ੋਤਮ ਅਨੁਸਾਰ ਹਾਦਸੇ ਸਮੇਂ ਇਲਾਕੇ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਗੰਭੀਰ ਜ਼ਖਮੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਮਲਬੇ ਹੇਠੋਂ ਬਾਹਰ ਕੱਢਿਆ। ਲੋਕ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜ਼ਖਮੀ ਹੋਏ, ਪੁਲਿਸ ਵਾਲਿਆਂ ਨੇ ਐਂਬੂਲੈਂਸ ਬੁਲਾ ਲਈ। ਪਰ ਸੜਕ ਇੰਨੀ ਭੀੜੀ ਸੀ ਕਿ ਕੋਈ ਕਾਰ ਵੀ ਉੱਥੋਂ ਲੰਘ ਨਹੀਂ ਸਕਦੀ ਸੀ, ਫਿਰ ਐਂਬੂਲੈਂਸ ਉੱਥੇ ਕਿਵੇਂ ਪਹੁੰਚ ਸਕਦੀ ਸੀ? ਇਹ ਸੋਚ ਕੇ ਲੋਕ ਈ-ਰਿਕਸ਼ਾ, ਪੁਲਿਸ ਜੀਪਾਂ ਰਾਹੀਂ ਜ਼ਖਮੀਆਂ ਨੂੰ ਹਸਪਤਾਲ ਲੈ ਗਏ।
ਵਰਿੰਦਾਵਨ ਦੀ ਠਾਕੁਰ ਗਲੀ ਵਿਚ ਜਮਨਾ ਭਵਨ ਧਰਮਸ਼ਾਲਾ ਦੇ ਮੈਨੇਜਰ ਵਿਜੇ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ "ਛੁੱਟੀਆਂ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਇੱਥੇ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਰਿੰਦਾਵਨ ਵਿਚ ਦੁੱਗਣੀ ਭੀੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਹਫ਼ਤੇ 13 ਤਰੀਕ ਨੂੰ ਐਤਵਾਰ ਸੀ ਅਤੇ 15 ਤਰੀਕ ਨੂੰ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਦਿਵਸ ਦੀ ਛੁੱਟੀ ਸੀ ਮਤਲਬ 14 ਤਰੀਕ ਮਿਲ ਕੇ ਤਿੰਨ ਦਿਨ ਛੁੱਟੀ ਸੀ।
ਇਸ ਨੂੰ ਦੇਖਦੇ ਹੋਏ 13 ਅਗਸਤ ਨੂੰ 1 ਲੱਖ ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋਕ ਵਰਿੰਦਾਵਨ ਪਹੁੰਚੇ ਸਨ। ਭੀੜ ਇੰਨੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੀ ਕਿ ਲਗਭਗ ਅੱਧੀਆਂ ਧਰਮਸ਼ਾਲਾਵਾਂ ਦੀ ਓਵਰ ਬੁੱਕ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਇਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਮੰਦਿਰ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਸੜਕਾਂ ਬਲਾਕ ਹੋ ਗਈਆਂ ਸਨ। ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਇੰਨੀ ਸੀ ਕਿ ਦਰਸ਼ਨਾਂ ਲਈ 2 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਲੰਬੀ ਕਤਾਰ ਲੱਗ ਗਈ ਸੀ। ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਨੂੰ 100 ਮੀਟਰ ਤੱਕ ਜਾਣ ਲਈ ਇੱਕ ਘੰਟਾ ਲੱਗ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਇਸੇ ਦੌਰਾਨ 15 ਤਰੀਕ ਦੀ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਇਹ ਭਿਆਨਕ ਹਾਦਸਾ ਵਾਪਰ ਗਿਆ।
