ਪਾਕਿਸਤਾਨ, ਕਰਾਚੀ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਕਰਾਚੀ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿਚ ਇੱਕ ਮੰਦਰ ਵਿਚ ਬਣੇ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ..
ਪਾਕਿਸਤਾਨ, ਕਰਾਚੀ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਕਰਾਚੀ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿਚ ਇੱਕ ਮੰਦਰ ਵਿਚ ਬਣੇ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਹਿੰਦੂ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦਾ ਬੀੜਾ ਚੁੱਕਣ ਵਾਲੀ ਮੁਸਲਿਮ ਅਧਿਆਪਿਕਾ ਉਨਮ ਆਗਾ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ‘ਜੈ ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਮ’ ਦੇ ਜੈਕਾਰਿਆਂ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਟੀਚਰ ਦਾ ਸਵਾਗਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਬਸਤੀ ਗੁਰੂ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਉਨਮ ਇੱਕ ਮੰਦਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਸਕੂਲ ਚਲਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਸਕੂਲ ਅਸਥਾਈ ਹਿੰਦੂ ਬਸਤੀ ਦੇ ਬਿਲਕੁਲ ਵਿਚਕਾਰ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਇਸ ਬਸਤੀ ਵਿਚ 80 ਤੋਂ 90 ਹਿੰਦੂ ਪਰਵਾਰ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਜ਼ਮੀਨ ਹਥਿਆਉਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀਆਂ ਨਜ਼ਰਾਂ ਇਸ ਅਸਥਾਨ 'ਤੇ ਲੱਗੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਉਨਮ ਨੇ ਬੇਹੱਦ ਮੁਸ਼ਕਿਲਾਂ ਵਿਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸਿੱਖਿਅਤ ਕਰਨ ਦਾ ਬੀੜਾ ਚੁੱਕਿਆ ਹੈ। ਸਕੂਲ ਆਉਣ 'ਤੇ ਉਨਮ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ‘ਸਲਾਮ’ ਬਦਲੇ ਵਿਚ ਬੱਚੇ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ‘ਜੈ ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਮ'। ਉਨਮ ਨੇ ਕਿਹਾ, ‘ਜਦੋਂ ਅਸੀ ਮੰਦਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਆਪਣੇ ਸਕੂਲ ਦੇ ਬਾਰੇ ਵਿਚ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਦੱਸਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਉਹ ਹੈਰਾਨ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ।
ਪਰ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਸਕੂਲ ਚਲਾਉਣ ਲਈ ਹੋਰ ਕੋਈ ਸਥਾਨ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਉਨਮ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਬਸਤੀ ਦੇ ਨੇੜੇ ਤੇੜੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਮੁਸਲਮਾਨ ਪਰਵਾਰਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਉੱਥੇ ਆਉਣਾ ਅਤੇ ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਜਾਤੀ ਦੇ ਹਿੰਦੂ ਪਰਵਾਰਾਂ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮੇਲ-ਮਿਲਾਪ ਪਸੰਦ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਉਹ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਇਹ ਕਰਦੀ ਹਾਂ ਕਿਉਂਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਮੁਢਲੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਬਾਰੇ ਵੀ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਹ ਬੱਚੇ ਸਿੱਖਿਆ ਹਾਸਲ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕੁੱਝ ਬੱਚੇ ਨੇੜੇ ਦੇ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿਚ ਵੀ ਪੜ੍ਹਨ ਗਏ ਪਰ ਉੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਾਮਜਿਕ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਪੇਸ਼ ਆਈਆਂ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਇਸ ਕਦਮ ਨਾਲ ਹਿੰਦੂ ਬਜ਼ੁਰਗ ਬੇਹੱਦ ਖੁਸ਼ ਹਨ। ਇਸ ਕੰਮ ਵਿਚ ਪੇਸ਼ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਬਾਰੇ ਪੁੱਛੇ ਜਾਣ 'ਤੇ ਉਹ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਾਫ਼ੀ ਵਿਰੋਧ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।
ਉਨਮ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਕਦੇ ਧਰਮ 'ਤੇ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਠੇਸ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚੇ ਇਸ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਦੀ ਹਾਂ ਅਤੇ ਮੈਂ ਅਲੱਗ ਮਜ਼ਮੂਨਾਂ 'ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਤ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੀ ਹਾਂ। ਧਰਮ ਇਸ ਵਿਚ ਕਿਤੇ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ।