1997 ਵਿਚ ਜੰਗਲ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਆਪਣੇ ਇਸ ਜੰਗਲ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕਰਨ ਦੇ ਯਤਨ ਤੇਜ਼ ਕਰ ਲਏ।
ਭੋਪਾਲ - ਭੁਪਾਲ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿਚਕਾਰ ਸਥਿਤ 481 ਹੈਕਟੇਅਰ ਵਿਚ ਫੈਲੀ ਪਥਰੀਲੀ ਪਹਾੜੀ 15 ਸਾਲਾਂ ਵਿਚ ਜੰਗਲ ਵਿਚ ਤਬਦੀਲ ਹੋ ਗਈ। ਇਸ ਵਿਚ 50 ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਦੇ ਕਰੀਬ ਢਾਈ ਲੱਖ ਫਲਦਾਰ ਅਤੇ ਛਾਅਦਾਰ ਪੌਦੇ ਉੱਘ ਗਏ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕੁੱਝ ਪੌਦੇ ਅਜੇ ਕਾਫੀ ਛੋਟੇ ਹਨ ਪਰ ਇਹ ਸਾਰੇ ਪੌਦੇ ਮਿਲ ਕੇ ਭੋਪਾਲ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ 28 ਲੱਖ ਦੀ ਅਬਾਦੀ ਨੂੰ 24 ਘੰਟੇ ਆਕਸੀਜਨ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ।
oxygen
ਇਸ ਕਰ ਕੇ ਹੀ ਜੰਗਲ ਦਾ ਨਾਮ ਆਕਸੀਜਨ ਬੈਂਕ ਪੈ ਗਿਆ। ਉਂਝ ਇਸ ਪਾਰਕ ਦਾ ਨਾਮ ਈਕੋਲਾਜਿਕਲ ਪਾਰਕ ਹੈ। ਅਬਾਦੀ ਦੇ ਵਿਚ ਵਿਕਸਤ ਹੋਏ ਇਸ ਜੰਗਲ ਵਿਚ ਹਜ਼ਾਰਾ ਲੋਕ ਸਵੇਰੇ ਸ਼ਾਮ ਘੁੰਮਣ ਲਈ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਕਟਾਰਾ ਹਿਲਸ ਖੇਤਰ ਨਾਲ ਲੱਗਿਆ ਲਹਾਰਪੁਰ ਇਲਾਕਾ ਹੈ। ਇਹ ਬਾਰਡਰ ਰੇਸੇਨ ਸ਼ਹਿਰ ਨਾਲ ਲੱਗਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੀ ਲੰਬਾਈ 20 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਹੈ।
ਕਟਾਰਾ ਹਿੱਲਜ਼ ਇਲਾਕਾ ਪਹਿਲਾਂ ਇਕ ਇਕਾਂਤ ਖੇਤਰ ਸੀ ਅਤੇ ਮੁੱਖ ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ ਦੂਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਪਾਥਰੀਲਾ ਇਲਾਕਾ ਹੋਣ ਕਰ ਕੇ ਕੁਦਰਤੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਲੱਗੇ ਪੌਦਿਆਂ ਅਤੇ ਦਰੱਖਤਾਂ ਦੀ ਸੰਖਿਆ ਘੱਟ ਸੀ, ਜੋ ਦਰੱਖਤ ਪਹਿਲਾਂ ਸੀ ਉਹ ਕੱਟੇ ਜਾ ਰਹੇ ਸਨ। ਭੋਪਾਲ ਵਣ ਵਿਚ ਮੁੱਖ ਵਣ ਦੇ ਸਰਪ੍ਰਸਤ ਡਾ. ਐਸਪੀ ਤਿਵਾਰੀ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਅਬਾਦੀ ਵਧੀ ਤਾਂ ਸੰਘਣੇ ਜੰਗਲ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਵੀ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਣ ਲੱਗੀ।
ਇਸ ਦੇ ਚਲਦਿਆਂ 1997 ਵਿਚ ਜੰਗਲ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਆਪਣੇ ਇਸ ਜੰਗਲ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕਰਨ ਦੇ ਯਤਨ ਤੇਜ਼ ਕਰ ਲਏ। ਨਤੀਜਾ ਇਹ ਰਿਹਾ ਕਿ 2006 ਵਿਚ ਲਹਾਰਪੁਰ ਵਣ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਇਕੋਲਾਜਿਕਲ ਪਾਰਕ ਦਾ ਦਰਜਾ ਦੇ ਕੇ ਤਿੰਨ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿਚ ਵੰਡ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਇਸ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਹਿੱਸੇ ਵਿਚ ਪਹਾੜੀ ਜ਼ਮੀਨ ਦਾ 481 ਹੈਕਟੇਅਰ ਰਕਬਾ ਹੈ, ਜਿਸ 'ਤੇ ਪੀਪਲ, ਬਨੀਯਾਨ, ਨਿੰਮ, ਪਲਾਸ਼, ਹਰ, ਬਹੇੜਾ, ਅਮਲਾ, ਗੁਲਮੋਹਰ, ਮਾਹੂਆ, ਬਾਂਬੂ, ਲੈਂਡਿਆ, ਸਾਗਨ, ਸਤਪਰਨੀ, ਬੇਲਪਤਰਾ ਲਗਾਏ ਗਏ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਉਮਰ ਹੁਣ ਪੰਜ ਤੋਂ 15 ਸਾਲ ਦੀ ਹੈ। ਪੌਦੇ ਲਗਾਉਣ ਨਾਲ ਇਥੇ ਇਕ ਲੱਖ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪੌਦੇ ਕੁਦਰਤੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਧੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਾਂਭ ਸੰਭਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।
