ਪਟਨਾ: ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਦੇ ਆਦਿ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰ ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਵਕਰਮਾ ਦੀ ਪੂਜਾ ਐਤਵਾਰ ਨੂੰ ਬਿਹਾਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਧਾਪੂਰਵਕ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਹਰ ਸਾਲ 17 ਸਤੰਬਰ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਵਿਸ਼ਵਕਰਮਾ ਪੂਜਾ ਦੇ ਮੌਕੇ ਉੱਤੇ ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਕੌਣ ਹਨ ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਵਕਰਮਾ, ਕਿਵੇਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਅਤੇ ਕਿਵੇਂ ਹੈ ਇਸ ਸਾਲ ਪੂਜਾ ਦਾ ਸ਼ੁੱਭ ਮੂਹਰਤ।
ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਦੇ ਨਿਰਮਾਤਾ ਵਿਸ਼ਵਕਰਮਾ
ਮਾਨਤਾ ਹੈ ਕਿ ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਵਕਰਮਾ ਨੇ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਕੀਤੀ, ਇਸ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣਕਰਤਾ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਦੇਵਤਾਵਾਂ ਲਈ ਅਸਤਰ - ਸ਼ਸਤਰ , ਗਹਿਣਾ ਅਤੇ ਮਹਿਲਾਂ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਵਕਰਮਾ ਨੇ ਹੀ ਕੀਤੀ। ਇੰਦਰ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਅਸਤਰ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਹੀ ਬਣਾਇਆ ਸੀ।
ਹਸਿਤਨਾਪੁਰ ਤੋਂ ਲੈ ਸਵਰਗ ਲੋਕ ਤੱਕ ਦੀ ਉਸਾਰੀ
ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਜਿੰਨੀ ਰਾਜਧਾਨੀਆਂ ਸਨ, ਆਮਤੌਰ: ਸਾਰੇ ਵਿਸ਼ਵਕਰਮਾ ਦੀ ਹੀ ਬਣਾਈਆਂ ਮੰਨੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇੱਥੇ ਤੱਕ ਕਿ ਸਤਜੁਗ ਦਾ ‘ਸਵਰਗ ਲੋਕ’ , ਤਰੇਤਾ ਯੁੱਗ ਦੀ ‘ਲੰਕਾ’ , ਦਵਾਪਰ ਦੀ ‘ਦਵਾਰਿਕਾ’ ਅਤੇ ‘ਹਸਿਤਨਾਪੁਰ’ ਆਦਿ ਵਰਗੇ ਸਥਾਨ ਵਿਸ਼ਵਕਰਮਾ ਦੇ ਹੀ ਬਣਾਏ ਮੰਨੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ‘ਸੁਦਾਮਾਪੁਰੀ’ ਵੀ ਵਿਸ਼ਵਕਰਮਾ ਨੇ ਹੀ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਸੀ।
ਬਣਾਏ ਸੁਦਰਸ਼ਨ ਚੱਕਰ ਅਤੇ ਪੁਸ਼ਪਕ ਜਹਾਜ਼
ਮਾਨਤਾ ਹੈ ਕਿ ਸਾਰੇ ਦੇਵਾਂ ਦੇ ਭਵਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦੈਨਿਕ ਵਰਤੋ ਦੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਵਿਸ਼ਵਕਰਮਾ ਨੇ ਹੀ ਬਣਾਈਆਂ ਸਨ। ਕਰਣ ਦਾ ਕੁੰਡਲ , ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਭਗਵਾਨ ਦਾ ਸੁਦਰਸ਼ਨ ਚੱਕਰ , ਮਹਾਦੇਵ ਦਾ ਤਰਿਸ਼ੂਲ ਅਤੇ ਯਮਰਾਜ ਦਾ ਮੌਤ ਦੰਡ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਦੇਣ ਹਨ। ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਪੁਸ਼ਪਕ ਜਹਾਜ਼ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਵੀ ਵਿਸ਼ਵਕਰਮਾ ਨੇ ਹੀ ਕੀਤੀ ਸੀ।
ਭਗਵਾਨ ਦੇ ਹਨ ਇਹ ਪੰਜ ਰੂਪ
ਸਾਡੇ ਧਰਮਸ਼ਾਸਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਵਕਰਮਾ ਦੇ ਪੰਜ ਸਵਰੂਪਾਂ ਅਤੇ ਅਵਤਾਰਾਂ ਦਾ ਵਰਣਨ ਹੈ। ਵਿਰਾਟ ਵਿਸ਼ਵਕਰਮਾ , ਧਰਮਵੰਸ਼ੀ ਵਿਸ਼ਵਕਰਮਾ , ਅੰਗਿਰਾਵੰਸ਼ੀ ਵਿਸ਼ਵਕਰਮਾ , ਗਿਆਨ ਵਿਸ਼ਵਕਰਮਾ ਅਤੇ ਭ੍ਰਗੁਵੰਸ਼ੀ ਵਿਸ਼ਵਕਰਮਾ ।
ਰਿਗਵੇਦ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵਕਰਮਾ ਸੂਕਤ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ 11 ਵੇਦ ਮੰਤਰ
ਰਿਗਵੇਦ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵਕਰਮਾ ਸੂਕਤ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ 11 ਵੇਦ ਮੰਤਰ ਲਿਖੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ , ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹਰ ਇੱਕ ਮੰਤਰ ਉੱਤੇ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਰਿਸ਼ੀ ਵਿਸ਼ਵਕਰਮਾ ਭੌਵਨ ਦੇਵਤਾ ਆਦਿ। ਰਿਗਵੇਦ ਵਿੱਚ ਹੀ ਵਿਸ਼ਵਕਰਮਾ ਸ਼ਬਦ ਇੱਕ ਵਾਰ ਇੰਦਰ ਅਤੇ ਸੂਰਜ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਬਣਕੇ ਵੀ ਪ੍ਰਯੁਕਤ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਪੈਸਾ - ਅੰਨ ਅਤੇ ਸੁੱਖ - ਬਖ਼ਤਾਵਰੀ ਲਈ ਕਰੀਏ ਪੂਜਾ
ਜੇਕਰ ਤੁਸੀ ਪੈਸਾ - ਅੰਨ ਅਤੇ ਸੁੱਖ - ਬਖ਼ਤਾਵਰੀ ਦੀ ਚਾਅ ਰੱਖਦੇ ਹਨ , ਤਾਂ ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਵਕਰਮਾ ਦੀ ਪੂਜਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮੰਗਲਦਾਈ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਅਸੀ ਜੇਕਰ ਆਪਣੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਗ੍ਰੰਥਾਂ , ਉਪਨਿਸ਼ਦਾਂ ਅਤੇ ਪੁਰਾਣਾਂ ਆਦਿ ਦਾ ਜਾਂਚ-ਪੜਤਾਲ ਕਰੋ, ਤਾਂ ਪਾਵਾਂਗੇ ਕਿ ਆਦਿ ਕਾਲ ਤੋਂ ਹੀ ਵਿਸ਼ਵਕਰਮਾ ਆਪਣੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਗਿਆਨ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਕਾਰਨ ਨਹੀਂ ਕੇਵਲ ਮਨੁੱਖ , ਸਗੋਂ ਦੇਵਤਰਪਣ ਦੇ ਵਿੱਚ ਵੀ ਪੂਜੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਇੰਝ ਕਰੀਏ ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਵਕਰਮਾ ਦੀ ਪੂਜਾ
ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਵਕਰਮਾ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਮਾ ਨੂੰ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਕੁੱਝ ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਪਰਖਿਆਂ ਨੂੰ ਹੀ ਵਿਸ਼ਵਕਰਮਾ ਮੰਨ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਮੌਕੇ ਉੱਤੇ ਯੱਗ ਦਾ ਵੀ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਵਿਸ਼ਵਕਰਮਾ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਦੇ ਪਹਿਲਾਂ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰ ਲਵੋ। ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਣੁ ਦਾ ਧਿਆਨ ਕਰਨ ਦੇ ਬਾਅਦ ਇੱਕ ਚੌਕੀ ਉੱਤੇ ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਵਕਰਮਾ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਮਾ ਜਾਂ ਤਸਵੀਰ ਰੱਖੋ। ਫਿਰ , ਸੱਜੇ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਫੁੱਲ , ਅਕਸ਼ਤ ਲੈ ਕੇ ਮੰਤਰ ਪੜ੍ਹੀਏ ਅਤੇ ਅਕਸ਼ਤ ਨੂੰ ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਛਿੜਕੋ ਅਤੇ ਫੁੱਲ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਛੱਡ ਦਿਓ। ਇਸਦੇ ਬਾਅਦ ਰਕਸ਼ਾਸੂਤਰ ਮੌਲੀ ਜਾਂ ਕਲਾਵਾ ਬੰਨ੍ਹੋ ਅਤੇ ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਵਕਰਮਾ ਦਾ ਧਿਆਨ ਕਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਿਧਿਵਤ ਪੂਜਾ ਕਰੋ। ਪੂਜਾ ਦੇ ਬਾਅਦ ਔਜਾਰਾਂ ਅਤੇ ਯੰਤਰਾਂ ਆਦਿ ਨੂੰ ਪਾਣੀ , ਰੋਲੀ , ਅਕਸ਼ਤ , ਫੁੱਲ ਅਤੇ ਮਿਠਾਈ ਨਾਲ ਪੂਜਾ ਅਤੇ ਹਵਨ ਕਰੋ।
