ਸੰਸਦ ’ਚ ਪੇਸ਼ ਰੀਪੋਰਟ ਅਨੁਸਾਰ 2029 ਤਕ ਪੰਜਾਬ ’ਚ ਪਾਣੀ ਦਾ ਪੱਧਰ 100 ਮੀਟਰ ਤਕ ਡੂੰਘਾ ਚਲਾ ਜਾਵੇਗਾ, 2039 ਤਕ 300 ਮੀਟਰ
Punjab Water : ਪਿੱਛੇ ਜਿਹੇ ਖ਼ਤਮ ਹੋਏ ਸੰਸਦ ਦੇ ਸਰਦ ਰੁੱਤ ਇਜਲਾਸ ਦੌਰਾਨ ਲੋਕ ਸਭਾ ’ਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ ‘ਡਾਇਨਾਮਿਕ ਗਰਾਊਂਡ ਵਾਟਰ ਰਿਸੋਰਸ ਆਫ ਇੰਡੀਆ ਰੀਪੋਰਟ’ ਅਨੁਸਾਰ ਪੰਜਾਬ ’ਚ ਧਰਤੀ ਹੇਠਲੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਇਸ ਦੀ ਭਰਪਾਈ ਨਾਲੋਂ 163 ਫ਼ੀ ਸਦੀ ਵੱਧ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸੂਬਾ ਦੇਸ਼ ’ਚ ਸੱਭ ਤੋਂ ਖਰਾਬ ਸਥਿਤੀ ’ਚ ਹੈ। ਰਾਜਸਥਾਨ (148.77 ਫੀ ਸਦੀ) ਦੂਜੇ ਨੰਬਰ ’ਤੇ ਹੈ, ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹਰਿਆਣਾ (135.74 ਫੀ ਸਦੀ) ਹੈ। ਕੌਮੀ ਔਸਤ ਲਗਭਗ 59 ਫ਼ੀ ਸਦੀ ਹੈ।
ਕੇਂਦਰੀ ਭੂਮੀ ਜਲ ਬੋਰਡ ਨੇ ਚੇਤਾਵਨੀ ਦਿਤੀ ਹੈ ਕਿ ਸੋਸ਼ਣ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਦਰ ਨਾਲ 2029 ਤਕ ਪੰਜਾਬ ’ਚ ਧਰਤੀ ਹੇਠਲਾ ਪਾਣੀ ਔਸਤਨ 100 ਮੀਟਰ ਤਕ ਦੀ ਡੂੰਘਾਈ ’ਤੇ ਖਤਮ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ ਅਤੇ 10 ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ 300 ਮੀਟਰ ਤੋਂ ਹੇਠਾਂ ਚਲਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਇੱਥੋਂ ਤਕ ਕਿ ਸੂਬੇ ਦੇ ਕਈ ਹਿੱਸਿਆਂ ’ਚ ਇਹ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ 150-200 ਮੀਟਰ ਡੂੰਘਾ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ ਹੈ। ਪਾਣੀ ਦੇ ਪੱਧਰ ’ਚ ਇਸ ਗਿਰਾਵਟ ਨੂੰ ਤੁਰਤ ਰੋਕਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਪੱਧਰ ਤੋਂ ਹੇਠਾਂ ਦਾ ਪਾਣੀ ਪੀਣ ਅਤੇ ਸਿੰਚਾਈ ਦੋਹਾਂ ਲਈ ਅਯੋਗ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਾਬਤ ਹੋ ਚੁਕਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਗੰਭੀਰ ਸਥਿਤੀ ਝੋਨੇ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਪਾਣੀ ਦੀ ਖਪਤ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਫਸਲ ਹੈ ਜੋ ਵਧੇਰੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਖਪਤ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਮਜ਼ਬੂਤ ਖਰੀਦ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਅਤੇ ਬਾਜਰੇ ਵਰਗੇ ਵਿਹਾਰਕ ਬਦਲਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਤ ਕਰਨ ’ਚ ਸੂਬੇ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰਾਂ ਦੀ ਅਸਮਰੱਥਾ ਨੂੰ ਵੇਖਦੇ ਹੋਏ, ਕਿਸਾਨ ਝੋਨੇ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਇਹ ਟਿਊਬਵੈੱਲਾਂ ਦੀ ਉੱਚ ਗਿਣਤੀ - ਪੰਜਾਬ ’ਚ ਹਰ ਛੇ ਏਕੜ ਖੇਤੀ ਯੋਗ ਰਕਬੇ ’ਚ ਇਕ - ਤੋਂ ਸਪਸ਼ਟ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਡੀਜ਼ਲ ਪੰਪ ਵੀ। ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਪਾਵਰ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਲਿਮਟਿਡ ਨੇ ਇਸ ਤੱਥ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਪਾਣੀ ਦੇ ਗੰਭੀਰ ਪੱਧਰ ਵਾਲੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ’ਚ ਸੱਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਟਿਊਬਵੈੱਲ ਹਨ। ਧਰਤੀ ਹੇਠਲੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੋਸ਼ਣ ਦਾ ਇਹ ਰੁਝਾਨ ਚਿੰਤਾਜਨਕ ਹੈ।
ਇਹ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਲਗਾਤਾਰ ਸਰਕਾਰਾਂ ਪਾਣੀ ਦੀ ਕਮੀ ਦੀ ਦਰ ਨੂੰ ਤੇਜ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਕਾਰਕਾਂ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰਨ ’ਚ ਅਸਫਲ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਪੰਜਾਬ ਵਰਗੇ ਸੂਬਿਆਂ ਨੂੰ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਮਾਰੂਥਲ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਅਸਰਦਾਰ ਕਦਮ ਨਹੀਂ ਚੁੱਕੇ ਗਏ ਹਨ। ਪਾਣੀ ਦੇ ਸੰਕਟ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਖੁਰਾਕ ਸੁਰੱਖਿਆ ਵੀ ਖਤਰੇ ’ਚ ਹੈ।
(For more news apart from Punjab Water, stay tuned to Rozana Spokesman)
