ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚ ਹਿੰਦੂਆਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨ ਦੀ ਦੁਰਦਸ਼ਾ ਕਿਸੇ ਤੋਂ ਛੁਪੀ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਇਸਲਾਮਾਬਾਦ - ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਇਸਲਾਮਾਬਾਦ ਵਿਚ ਪਹਿਲਾ ਹਿੰਦੂ ਮੰਦਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਵਿਰੋਧ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਮੁਸਲਿਮ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਇਸ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਹਨ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚ ਹਿੰਦੂਆਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨ ਦੀ ਦੁਰਦਸ਼ਾ ਕਿਸੇ ਤੋਂ ਛੁਪੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕ 16 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦਾ ਰਾਮ ਮੰਦਰ ਹੈ ਜੋ ਇਸਲਾਮਾਬਾਦ ਵਿਚ ਹਿਮਾਲਿਆ ਦੇ ਤਲ਼ੇ ਵਿਚ ਦਫ਼ਨਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।
File Photo
ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਆਪਣੇ 14 ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਬਨਵਾਸ ਦੇ ਸਮੇਂ ਭਗਵਾਨ ਰਾਮ ਸੀਤਾ ਅਤੇ ਲਕਸ਼ਮਣ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਥੇ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ, ਜਿਸਨੂੰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮੰਦਰ ਦਾ ਰੂਪ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਹਿੰਦੂ ਦੂਰ-ਦੂਰ ਤੋਂ ਇਸ ਰਾਮ ਮੰਦਰ ਵਿਚ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਆਉਂਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਹ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਇਸ ਧਰਮਸ਼ਾਲਾ ਵਿਚ ਸ਼ਾਂਤੀ ਨਾਲ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਅੱਜ ਸੈਦਪੁਰ ਪਿੰਡ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
File Photo
ਸਰਕਾਰੀ ਰਿਕਾਰਡ ਅਨੁਸਾਰ, 1893 ਤੱਕ ਇੱਥੇ ਇੱਕ ਤਲਾਬ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹਰ ਸਾਲ ਇੱਕ ਮੇਲਾ ਲੱਗਦਾ ਸੀ। ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਭਗਵਾਨ ਰਾਮ ਨੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਇਸ ਤਲਾਅ ਤੋਂ ਪਾਣੀ ਪੀਤਾ ਸੀ ਤੇ ਹੁਣ ਇਹ ਤਲਾਬ ਇਕ ਗੰਦਾ ਨਾਲਾ ਬਣ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। 1947 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹਿੰਦੂਆਂ ਨੂੰ ਇਸ ਮੰਦਰ ਅਤੇ ਉਸ ਕੰਪਲੈਕਸ ਵਿਚ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਵਰਜਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਮੰਦਰ ਨੂੰ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਲਈ ਖੁੱਲਾ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਪਰ ਸਾਰੀਆਂ ਮੂਰਤੀਆਂ ਇਸ ਮੰਦਰ ਵਿਚੋਂ ਹਟਾ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਹੁਣ ਇਸ ਅਸਥਾਨ ਵਿਚ ਯਾਤਰੀਆਂ ਲਈ ਰੈਸਟੋਰੈਂਟ ਅਤੇ ਦੁਕਾਨਾਂ ਖੋਲ੍ਹ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ।
File Photo
ਹਿੰਦੂ ਕਾਰਕੁਨ ਸਵਾਈ ਲਾਲ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ 'ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਇਸ ਜਗ੍ਹਾ ਨੂੰ ਵਿਰਾਸਤ ਦੇ ਤੌਰ' ਤੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਿਆ ਹੈ, ਪਰ ਇਸ ਕੰਪਲੈਕਸ 'ਚ ਰੈਸਟੋਰੈਂਟ ਅਤੇ ਦੁਕਾਨਾਂ ਚਲਾਉਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦੇ ਕੇ ਸਰਕਾਰ ਇਸ ਜਗ੍ਹਾ ਦੀ ਪਵਿੱਤਰਤਾ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਮੰਦਰ ਕੰਪਲੈਕਸ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਮੁਹੰਮਦ ਅਨਵਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਖੇਤਰ ਹੁਣ ‘ਵਿਰਾਸਤੀ ਜਗ੍ਹਾ’ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਹਿੰਦੂਆਂ ਨੂੰ ਇਥੇ ਪੂਜਾ ਦੀ ਆਗਿਆ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਅਨਵਰ ਨੇ ਕਿਹਾ, 'ਕਈ ਵਾਰ ਲੋਕ ਇਥੇ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਸਾਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਰੋਕਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।'
File Photo
ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚ ਬਹੁਗਿਣਤੀਆਂ ਇਹ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਸਰਕਾਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਨ ਵਿਚ ਅਸਫਲ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕਈ ਵਾਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇੱਥੇ ਹਿੰਸਾ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਇਸਲਾਮਾਬਾਦ ਵਿਚ ਨਵੇਂ ਮੰਦਰ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਕਾਰਨ ਇਥੋਂ ਦੇ ਹਿੰਦੂ ਇਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਸੁਰਖੀਆਂ ਵਿਚ ਹਨ। ਇੱਥੇ ਘੱਟ ਗਿਣਤੀਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਹੈ। ਸਵਾਈ ਲਾਲ ਨੇ ਕਿਹਾ, 'ਕੁਝ ਕੱਟੜਪੰਥੀਆਂ ਨੇ ਇਸਲਾਮਾਬਾਦ ਵਿਚ ਸਾਡੀ ਮੰਦਰ ਵਾਲੀ ਜਗ੍ਹਾ ਨੂੰ ਤੋੜਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਸੀਂ ਡਰ ਗਏ ਹਾਂ।'
File Photo
ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਸ ਵੇਲੇ ਇਸਲਾਮਾਬਾਦ ਦੇ 3000 ਹਿੰਦੂਆਂ ਲਈ ਇੱਥੇ ਕੋਈ ਮੰਦਰ ਨਹੀਂ ਹੈ। 1960 ਵਿਚ ਇਸ ਰਾਮ ਮੰਦਰ ਕੰਪਲੈਕਸ ਨੂੰ ਕੁੜੀਆਂ ਦੇ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਹਿੰਦੂ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਵਿਰੋਧ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਕੂਲ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਜਗ੍ਹਾ 'ਤੇ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਮੰਦਰ 2006 ਵਿੱਚ ਖਾਲੀ ਹੋ ਗਿਆ ਪਰ ਹਿੰਦੂਆਂ ਨੂੰ ਉਥੇ ਪੂਜਾ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀ ਗਈ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਹਿੰਦੂ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ ਦੇ ਸਰਪ੍ਰਸਤ ਰਮੇਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਵਾਂਕਵਾਨੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੇਂ ਈਵੈਕਵੀ ਟਰੱਸਟ ਪ੍ਰਾਪਰਟੀ ਬੋਰਡ ਕੋਲ ਰਜਿਸਟਰਡ ਕੁੱਲ 1,288 ਹਿੰਦੂ ਮੰਦਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਿਰਫ 31 ਮੰਦਰਾਂ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਹੈ।
File Photo
ਇਹ ਬੋਰਡ ਦੇਸ਼ ਛੱਡਣ ਅਤੇ ਵੰਡਣ ਵੇਲੇ ਭਾਰਤ ਜਾ ਰਹੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਛੱਡੀਆਂ ਜਾਇਦਾਦਾਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਵਾਂਕਵਾਨੀ ਨੇ ਕਿਹਾ, "ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਮੌਜੂਦਾ ਮੰਦਰਾਂ ਦਾ ਪੁਨਰ ਗਠਨ ਕਰਨ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੱਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।" ਇਥੇ ਹਿੰਦੂ ਨੇਤਾਵਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਹਫਤੇ ਰਾਜਧਾਨੀ ਵਿਚ ਨਵੇਂ ਮੰਦਰ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਉਮੀਦ ਜਾਗੀ ਸੀ ਪਰ ਮੌਲਵੀਆਂ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੁਣ ਉਹ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦੀ ਅੰਤਮ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਦੀ ਉਡੀਕ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਤਾਂ ਜੋ ਉਸਾਰੀ ਦਾ ਕੰਮ ਇਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਸਕੇ।
