ਭਾਰਤੀ ਰੁਪਏ ’ਚ ਗਿਰਾਵਟ ਨਾਲ ਕੱਚੇ ਤੇਲ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਸਾਮਾਨ ਤਕ ਆਯਾਤ ਮਹਿੰਗਾ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ

• ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਯਾਤਰਾ ਮਹਿੰਗੀ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ ਜਦਕਿ ਮਹਿੰਗਾਈ ਵਧਣ ਦਾ ਖਦਸ਼ਾ ਵਧੇਗਾ

ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ : ਆਲਮੀ ਬਾਜ਼ਾਰ ’ਚ ਅਨਿਸ਼ਚਿਤਤਾ ਵਿਚਕਾਰ ਦੇਸ਼ ’ਚ ਆਯਾਤ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਨਿਰਯਾਤ ਤੋਂ ਕਿਤੇ ਵੱਧ ਹੋਣ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕੀ ਡਾਲਰ ਮੁਕਾਬਲੇ ਰੁਪਏ ’ਚ ਗਿਰਾਵਟ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ ਘਰੇਲੂ ਨਿਰਯਾਤਕਾਂ ਲਈ ਲਾਭ ਸੀਮਤ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਮਾਹਰਾਂ ਨੇ ਇਹ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿਤੀ ਹੈ। ਕਮਜ਼ੋਰ ਰੁਪਿਆ ਆਮ ਤੌਰ ’ਤੇ ਆਲਮੀ ਬਾਜ਼ਾਰਾਂ ਵਿਚ ਭਾਰਤੀ ਵਸਤੂਆਂ ਨੂੰ ਸਸਤਾ ਬਣਾ ਕੇ ਨਿਰਯਾਤ ਮੁਕਾਬਲੇਬਾਜ਼ੀ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਕੁੱਝ ਕਾਰਕ ਸੰਭਾਵਤ ਲਾਭਾਂ ਨੂੰ ਸੀਮਤ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। 

ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਨਿਰਯਾਤਕ ਆਯਾਤ ਕੀਤੇ ਕੱਚੇ ਮਾਲ ’ਤੇ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨਿਰਭਰ ਹਨ ਅਤੇ ਰੁਪਏ ਦੀ ਕੀਮਤ ’ਚ ਗਿਰਾਵਟ ਕਾਰਨ ਆਯਾਤ ਦੀ ਵਧੀ ਲਾਗਤ ਤੋਂ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਲਾਭ ਸੀਮਤ ਹੈ। ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਵਪਾਰ ਮਾਹਰ ਬਿਸਵਜੀਤ ਧਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਸ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਰੁਪਏ ਦੀ ਗਿਰਾਵਟ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਨਿਰਯਾਤਕਾਂ ਨੂੰ ਮੁਦਰਾ ਦੀ ਚਾਲ ਦਾ ਫਾਇਦਾ ਉਠਾਉਣਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਘਰੇਲੂ ਮੁਦਰਾ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ 1 ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ 83.19 ਦੇ ਪੱਧਰ ਤੋਂ 4 ਫ਼ੀ ਸਦੀ ਤੋਂ ਵੱਧ ਡਿੱਗ ਗਈ ਹੈ। ਅਮਰੀਕੀ ਮੁਦਰਾ ਦੇ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੋਣ ਅਤੇ ਕੱਚੇ ਤੇਲ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ’ਚ ਵਾਧੇ ਕਾਰਨ ਸੋਮਵਾਰ ਨੂੰ ਰੁਪਿਆ 86.62 (ਅਸਥਾਈ) ਦੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਹੇਠਲੇ ਪੱਧਰ ’ਤੇ ਬੰਦ ਹੋਇਆ, ਜੋ ਲਗਭਗ ਦੋ ਸਾਲਾਂ ’ਚ ਇਕ ਦਿਨ ਦੀ ਸੱਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਗਿਰਾਵਟ ਹੈ। 

ਕਨਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਆਫ ਇੰਡੀਅਨ ਇੰਡਸਟਰੀ (ਸੀ.ਆਈ.ਆਈ.) ਦੀ ਕੌਮੀ ਨਿਰਯਾਤ-ਆਯਾਤ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਸੰਜੇ ਬੁੱਧੀਆ ਨੇ ਵੀ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਅਪਣਾਉਂਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅਮਰੀਕੀ ਡਾਲਰ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਰੁਪਏ ਦੀ ਗਿਰਾਵਟ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਨਿਰਯਾਤਕਾਂ ਲਈ ਵਰਦਾਨ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਪਰ ਨੇੜਿਓਂ ਜਾਂਚ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਲਾਭ ਮੁਕਾਬਲਤਨ ਮਾਮੂਲੀ ਹੈ ਅਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਲਾਗਤ ਕਾਰਕਾਂ ਕਾਰਨ ਲਾਭ ਸੀਮਤ ਹਨ। 

ਬੁਧੀਆ ਨੇ ਕਿਹਾ, ‘‘ਰੁਪਏ ਦੀ ਗਿਰਾਵਟ ਨਾਲ ਕੱਚੇ ਮਾਲ, ਕਲਪੁਰਜ਼ਿਆਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੀ ਲਾਗਤ ’ਚ ਵਾਧਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਨਪੁਟ ਲਾਗਤਾਂ ’ਚ ਇਹ ਵਾਧਾ ਕਮਜ਼ੋਰ ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਮੁਕਾਬਲੇਬਾਜ਼ੀ ਲਾਭ ਨੂੰ ਘਟਾਉਂਦਾ ਹੈ।’’ ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਸ਼ਿਪਿੰਗ, ਬੀਮਾ ਅਤੇ ਮਾਰਕੀਟਿੰਗ ਵਰਗੇ ਖਰਚੇ ਵੀ ਡਾਲਰ ’ਚ ਮੁੱਲ ’ਚ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਰੁਪਏ ਦਾ ਮੁਨਾਫਾ ਖਤਮ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਪੈਟਨ ਗਰੁੱਪ ਦੇ ਮੈਨੇਜਿੰਗ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਬੁੱਧੀਆ ਨੇ ਕਿਹਾ, ‘‘ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਵੀ ਧਿਆਨ ਵਿਚ ਰਖਣਾ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਚੀਨੀ ਯੁਆਨ, ਜਾਪਾਨੀ ਯੇਨ ਅਤੇ ਮੈਕਸੀਕਨ ਪੇਸੋ ਵਰਗੀਆਂ ਹੋਰ ਮੁਕਾਬਲੇਬਾਜ਼ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀਆਂ ਮੁਦਰਾਵਾਂ ਵਿਚ ਇਸੇ ਮਿਆਦ ਦੌਰਾਨ ਅਮਰੀਕੀ ਡਾਲਰ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਭਾਰਤੀ ਰੁਪਏ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਗਿਰਾਵਟ ਆਈ ਹੈ।’’

ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਨਿਰਯਾਤਕ ਮੁਦਰਾ ਦੇ ਉਤਰਾਅ-ਚੜ੍ਹਾਅ ਦੇ ਵਿਰੁਧ ਅਪਣੇ ਜੋਖਮ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਲਈ ‘ਫਾਰਵਰਡ ਕਵਰ’ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ, ਅਜਿਹੇ ਨਿਰਯਾਤਕ ਰੁਪਏ ਦੀ ਗਿਰਾਵਟ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ’ਚ ਵਧੇਰੇ ਨੁਕਸਾਨਦੇਹ ਸਥਿਤੀ ’ਚ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਉਤਪਾਦਨ ਲਾਗਤ ਵਧੇਗੀ ਜਦਕਿ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਇਕੋ ਜਿਹੀਆਂ ਰਹਿਣਗੀਆਂ। 

ਲੁਧਿਆਣਾ ਸਥਿਤ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਸੈਕਟਰ ਦੇ ਨਿਰਯਾਤਕ ਐਸ.ਸੀ. ਰੱਲਹਨ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਸ ਗਿਰਾਵਟ ਨਾਲ ਛੋਟੇ ਨਿਰਯਾਤਕਾਂ ਨੂੰ ਮਦਦ ਮਿਲ ਸਕਦੀ ਹੈ ਪਰ ਦਰਮਿਆਨੇ ਅਤੇ ਵੱਡੇ ਨਿਰਯਾਤਕਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਗਿਰਾਵਟ ਦਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਫਾਇਦਾ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਅਪਣੇ ਨਿਰਮਾਣ ਲਈ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਕੱਚਾ ਮਾਲ ਆਯਾਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। 

ਰਲਹਨ ਨੇ ਕਿਹਾ, ‘‘ਖਰੀਦਦਾਰ ਵੀ ਛੋਟ ਮੰਗਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ, ਇਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ, ਗਿਰਾਵਟ ਬਾਜ਼ਾਰ ਨੂੰ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ।’’ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਰੁਪਏ ਦੀ ਗਿਰਾਵਟ ਨਾਲ ਨਿਰਯਾਤਕਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਫਾਇਦਾ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿਉਂਕਿ ਫਾਰਮਾਸਿਊਟੀਕਲ, ਰਤਨ ਅਤੇ ਗਹਿਣਿਆਂ ਵਰਗੀਆਂ ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਨਿਰਯਾਤ ਵਸਤਾਂ ਦੀ ਆਯਾਤ ਸਮੱਗਰੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ।

ਮਾਹਰਾਂ ’ਚੋਂ ਇਕ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਸ ਨਾਲ ਕੋਈ ਫਰਕ ਨਹੀਂ ਪੈਂਦਾ ਕਿ ਰੁਪਿਆ ਉੱਚਾ ਹੈ ਜਾਂ ਘੱਟ, ਚਿੰਤਾ ਦੀ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਅਸਥਿਰਤਾ ਹੈ। ਸਥਿਰਤਾ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ; ਜੇ ਅਸਥਿਰਤਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਜਾਣੇਗਾ ਕਿ ਅਨਿਸ਼ਚਿਤਤਾ ਨਾਲ ਕਿਵੇਂ ਨਜਿੱਠਣਾ ਹੈ।

ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭਾਰਤੀ ਰੁਪਏ ਦੀ ਗਿਰਾਵਟ ਨਾਲ ਕੱਚੇ ਤੇਲ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਸਾਮਾਨ ਤਕ ਆਯਾਤ ਮਹਿੰਗਾ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ, ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਯਾਤਰਾ ਮਹਿੰਗੀ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ ਜਦਕਿ ਮਹਿੰਗਾਈ ਵਧਣ ਦਾ ਖਦਸ਼ਾ ਵਧੇਗਾ। 

ਰੁਪਏ ਦੀ ਗਿਰਾਵਟ ਦਾ ਮੁੱਢਲਾ ਅਤੇ ਤੁਰਤ ਅਸਰ ਆਯਾਤਕਾਂ ’ਤੇ ਪੈਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਸੇ ਮਾਤਰਾ ਅਤੇ ਕੀਮਤ ਲਈ ਵਧੇਰੇ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰਨਾ ਪਵੇਗਾ। ਭਾਰਤ ਪਟਰੌਲ, ਡੀਜ਼ਲ ਅਤੇ ਜੈੱਟ ਫਿਊਲ ਦੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ 85 ਫ਼ੀ ਸਦੀ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਕੱਚੇ ਤੇਲ ’ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਹੈ। 

ਭਾਰਤੀ ਆਯਾਤ ਦੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ’ਚ ਕੱਚਾ ਤੇਲ, ਕੋਲਾ, ਪਲਾਸਟਿਕ ਸਮੱਗਰੀ, ਰਸਾਇਣ, ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਸਾਮਾਨ, ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦੇ ਤੇਲ, ਖਾਦ, ਮਸ਼ੀਨਰੀ, ਸੋਨਾ, ਮੋਤੀ, ਕੀਮਤੀ ਅਤੇ ਅਰਧ-ਕੀਮਤੀ ਪੱਥਰ ਅਤੇ ਲੋਹੇ ਅਤੇ ਸਟੀਲ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।