ਕੁੱਪ ਰੋਹੀੜਾ ਦੇ ਨੇੜੇ-ਤੇੜੇ ਹੋਇਆ ਸੀ 25000 ਸਿੱਖਾਂ ਦਾ ਕਤਲੇਆਮ
ਵੱਡਾ ਘੱਲੂਘਾਰਾ, ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਦੀ ਇਕ ਅਹਿਮ ਅਤੇ ਦਿਲ ਦਹਿਲਾਉਣ ਵਾਲੀ ਘਟਨਾ ਹੈ। ਇਹ ਘਟਨਾ 5 ਫ਼ਰਵਰੀ 1762 ਨੂੰ ਪਿੰਡ ਕੁੱਪ-ਰੋਹੀੜਾ ਵਿਚ ਵਾਪਰੀ, ਜਿੱਥੇ ਅਫ਼ਗ਼ਾਨੀ ਦੁਰਾਨੀ ਫ਼ੌਜਾਂ ਨੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦਾ ਕਤਲੇਆਮ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਇਸ ਘੱਲੂਘਾਰੇ ਨੂੰ ਛੋਟੇ ਘੱਲੂਘਾਰੇ (1746) ਤੋਂ ਵੱਖਰਾ ਸਮਝਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਸਿੱਖਾਂ ਵਿਰੁਧ ਅਫ਼ਗ਼ਾਨ ਹਮਲੇ ਦੌਰਾਨ ਵਾਪਰਿਆ ਸੀ।
Photo
ਘਟਨਾ ਦਾ ਪਿਛੋਕੜ : ਇਸ ਘਟਨਾ ਦਾ ਮੂਲ ਕਾਰਨ ਅਹਿਮਦ ਸ਼ਾਹ ਦੁਰਾਨੀ ਦੀ ਸਿੱਖਾਂ ਨਾਲ ਦੁਸ਼ਮਣੀ ਸੀ। 1761 ਵਿਚ ਮਰਾਠਿਆਂ ਵਿਰੁਧ ਪਾਨੀਪਤ ਦੀ ਤੀਜੀ ਲੜਾਈ ਵਿਚ ਜਿੱਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸ ਨੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਸਜ਼ਾ ਦੇਣ ਦਾ ਫ਼ੈਸਲਾ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ, ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ 2200 ਹਿੰਦੂ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਅਫ਼ਗ਼ਾਨ ਫ਼ੌਜ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਕਰਵਾਇਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਅਹਿਮਦ ਸ਼ਾਹ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ।
ਘੱਲੂਘਾਰੇ ਦਾ ਵੇਰਵਾ : ਵੱਡਾ ਘੱਲੂਘਾਰਾ ਕੁੱਪ-ਰੋਹੀੜਾ ਵਿਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਧਲੇਰ-ਝਨੇਰ ਦੀਆਂ ਥਾਵਾਂ ਤਕ ਫੈਲਿਆ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ, 25,000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਸ਼ਹੀਦੀ ਦਾ ਜਾਮ ਪਿਆ। ਇਹ ਇਕ ਦਿਨ ਵਿਚ ਹੋਇਆ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਕਤਲੇਆਮ ਸੀ, ਜਿਸ ਦਾ ਮਕਸਦ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਵਜ਼ੂਦ ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਕਰਨਾ ਸੀ।
ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਲੜਾਈ ਅਤੇ ਸ਼ਹੀਦੀ : ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਇਸ ਘੱਲੂਘਾਰੇ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਕੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਲੜਾਈ ਕੀਤੀ। ਸਰਦਾਰ ਬਘੇਲ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਸ਼ੇਰ ਸਿੰਘ ਵਰਗੇ ਨੇਤਾ ਆਪਣੀਆਂ ਫ਼ੌਜਾਂ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਦੁਰਾਨੀਆਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਦੇ ਰਹੇ। ਇਸ ਲੜਾਈ ਦੌਰਾਨ, ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸ਼ਹੀਦੀ ਨਾਲ ਹੀ ਦੁਸ਼ਮਣਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਭਾਰੀ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਇਆ।
ਇਤਿਹਾਸਕ ਮਹੱਤਤਾ : ਵੱਡਾ ਘੱਲੂਘਾਰਾ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿਚ ਇਕ ਮੋੜ ਹੈ ਜੋ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਹਿੰਮਤ ਅਤੇ ਬਲਿਦਾਨ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਘਟਨਾ ਨੇ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਨੂੰ ਇਕੱਠੇ ਹੋਣ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਹੱਕਾਂ ਲਈ ਲੜਨ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਦਿਤੀ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, ਇਹ ਯਾਦਗਾਰੀ ਸਮਾਰਕ ਵੀ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ ਜੋ ਹਰ ਸਾਲ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸਮਰਪਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਵੱਡਾ ਘੱਲੂਘਾਰਾ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਇਕ ਇਤਿਹਾਸਕ ਘਟਨਾ ਹੈ, ਬਲਕਿ ਇਹ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਅਤੇ ਬਲਿਦਾਨ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ। ਵੱਡਾ ਘੱਲੂਘਾਰਾ, ਜੋ ਕਿ 5 ਫ਼ਰਵਰੀ 1762 ਨੂੰ ਵਾਪਰਿਆ, ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਦੀ ਇਕ ਸਭ ਤੋਂ ਖ਼ੂਨੀ ਅਤੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਘਟਨਾ ਹੈ। ਇਸ ਘਟਨਾ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਕਈ ਕਾਰਨ ਹਨ, ਜੋ ਅਹਿਮਦ ਸ਼ਾਹ ਦੁਰਾਨੀ ਦੇ ਹਮਲਿਆਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ।
ਅਹਿਮਦ ਸ਼ਾਹ ਦੁਰਾਨੀ ਦੇ ਹਮਲੇ: ਅਹਿਮਦ ਸ਼ਾਹ ਦੁਰਾਨੀ, ਜੋ ਕਿ ਅਫ਼ਗ਼ਾਨੀ ਸਾਮਰਾਜ ਦਾ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਭਾਰਤ ’ਤੇ ਕਈ ਹਮਲੇ ਕੀਤੇ। ਉਸ ਨੇ 1761 ਵਿਚ ਮਰਾਠਿਆਂ ਵਿਰੁਧ ਜੰਗ ਵਿਚ ਜਿੱਤ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ ਸੀ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸ ਨੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਫ਼ੈਸਲਾ ਕੀਤਾ।
ਸਿੱਖਾਂ ਦੀਆਂ ਕਾਰਵਾਈਆਂ: ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ 2200 ਹਿੰਦੂ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਅਹਿਮਦ ਸ਼ਾਹ ਤੋਂ ਛੁਡਾਇਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਹ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ।
ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਵਧ ਰਹੀ ਸ਼ਕਤੀ: ਇਸ ਸਮੇਂ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਵਧ ਰਹੀ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹ ਆਪਣੇ ਹੱਕਾਂ ਲਈ ਲੜ ਰਹੇ ਸਨ। ਇਹ ਅਹਿਮਦ ਸ਼ਾਹ ਲਈ ਇਕ ਚਿੰਤਾ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਗਿਆ। ਸਥਾਨਕ ਮੁਖ਼ਬਰੀ: ਕੁਝ ਲੋਕ ਅਹਿਮਦ ਸ਼ਾਹ ਨੂੰ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇ ਰਹੇ ਸਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਸ ਨੇ ਅਪਣੇ ਹਮਲੇ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਇਆ।
ਘਟਨਾ ਦਾ ਨਤੀਜਾ : ਇਸ ਘੱਲੂਘਾਰੇ ਵਿਚ 25,000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਸ਼ਹੀਦੀ ਦਾ ਜਾਮ ਪਿਆ। ਇਹ ਘਟਨਾ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿਚ ਇਕ ਮੋੜ ਹੈ ਜੋ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਅਤੇ ਬਲਿਦਾਨ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ। ਇਸ ਨੇ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਨੂੰ ਇਕੱਠੇ ਹੋਣ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਹੱਕਾਂ ਲਈ ਲੜਨ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਦਿਤੀ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਵੱਡਾ ਘੱਲੂਘਾਰਾ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਇਕ ਇਤਿਹਾਸਕ ਘਟਨਾ ਹੈ, ਬਲਕਿ ਇਹ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਅਤੇ ਬਲਿਦਾਨ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ।
ਸੰਘਰਸ਼ ਅਤੇ ਸ਼ਹੀਦੀ: ਵੱਡਾ ਘੱਲੂਘਾਰਾ ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਲਗਭਗ 35,000 ਸਿੱਖ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋ ਗਏ। ਇਸ ਘਟਨਾ ਨੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਹੱਕਾਂ ਅਤੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਹੋਰ ਜ਼ੋਰ ਨਾਲ ਲੜਨ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਦਿਤੀ।
ਸੰਗਠਨ ਅਤੇ ਏਕਤਾ: ਇਸ ਘਟਨਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਜਥੇਬੰਦੀ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਦਲ ਖ਼ਾਲਸਾ ਅਧੀਨ ਇਕੱਠੇ ਹੋਏ। ਇਹ ਏਕਤਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਗਲੇ ਸਮਿਆਂ ਵਿਚ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਹਮਲਿਆਂ ਦੇ ਖਿਲਾਫ਼ ਲੜਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕਰਦੀ ਰਹੀ।
ਅਬਦਾਲੀ ਵਿਰੁਧ ਲੜਾਈ: ਵੱਡਾ ਘੱਲੂਘਾਰਾ ਦੇ ਬਾਅਦ, ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਅਹਿਮਦ ਸ਼ਾਹ ਅਬਦਾਲੀ ਦੇ ਖਿਲਾਫ਼ ਕਈ ਹਮਲੇ ਕੀਤੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਲੜਾਈ ਲੜੀ ਅਤੇ ਅਬਦਾਲੀ ਦੀਆਂ ਫ਼ੌਜਾਂ ਨੂੰ ਮੁਕਾਬਲਾ ਦਿਤਾ।
ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਅਤੇ ਆਧੁਨਿਕਤਾ: ਇਸ ਦੌਰਾਨ, ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਨੇ ਆਪਣੇ ਧਰਮ ਅਤੇ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ’ਤੇ ਧਿਆਨ ਦਿਤਾ। ਇਹ ਸਮਾਂ ਸਿੱਖਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਪਛਾਣ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਧਾਰਮਕ ਆਸਥਾ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕੀਤਾ।
ਵਿਰਾਸਤ ਅਤੇ ਯਾਦਗਾਰੀ: ਵੱਡਾ ਘੱਲੂਘਾਰਾ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਨ ਲਈ ਹਰ ਸਾਲ ਸਮਾਰੋਹ ਮਨਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਨਵੀਂ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਨੂੰ ਇਸ ਇਤਿਹਾਸਕ ਘਟਨਾ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਦਾ ਗਿਆਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਵੱਡਾ ਘੱਲੂਘਾਰਾ ਦੇ ਬਾਅਦ, ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਬਦਲ ਗਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਇਕ ਨਵੀਂ ਤਾਕਤ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਹੱਕਾਂ ਲਈ ਲੜਾਈ ਜਾਰੀ ਰੱਖੀ। ਇਹ ਸਮਾਂ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿਚ ਇਕ ਮੋੜ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਏਕਤਾ ਅਤੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੀ ਆਸ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕੀਤਾ।
