1984 ਦੇ ਵਿਚ ਅਜਿਹਾ ਕੁਝ ਵਾਪਰਿਆਂ ਜੋ ਸਿੱਖ ਸ਼ਾਇਦ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਭੁਲਾ ਸਕਦੇ। ਇਹ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਭਿਆਨਕ ਮੰਜ਼ਰ ਸੀ ਜੋ ..
ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ: 1984 ਦੇ ਵਿਚ ਅਜਿਹਾ ਕੁਝ ਵਾਪਰਿਆਂ ਜੋ ਸਿੱਖ ਸ਼ਾਇਦ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਭੁਲਾ ਸਕਦੇ। ਇਹ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਭਿਆਨਕ ਮੰਜ਼ਰ ਸੀ ਜੋ ਨਸ਼ੂਰ ਬਣਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਯਾਦਾਂ ਦੇ ਵਿਚ ਆਉਂਦਾ ਰਹੇਗਾ। 84 'ਚ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਵਿਚ ਅਜਿਹਾ ਕੁਝ ਵਾਪਰਿਆ ਸੀ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਭੁਲਾ ਸਕਣਾ ਕਿਸੇ ਦੇ ਲਈ ਵੀ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ। ਅਜਿਹਾ ਕੀ ਕੁਝ ਵਾਪਰਿਆ ਸੀ, ਉਸ 'ਤੇ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਨ ਲਈ 1984 ਦੇ ਅਹਿਮ ਚਸ਼ਮਦੀਦ ਗਵਾਹ ਜੋਸਫ਼ ਮਾਲਿਆਕਾਨ, ਜੋ ਕਿ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਇੰਡੀਅਨ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ ਦੇ ਪੱਤਰਕਾਰ ਸਨ ਜੋ ਕਿ ਹੁਣ ਰਿਟਾਇਰ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਹਨ।
indian express journalist
1984 ਦੇ ਅੱਖੀ ਡਿਠੇ ਹਾਲ ਦੇ ਚਸ਼ਮਦੀਦ ਗਵਾਹ ਰਿਟਾਇਰ ਪੱਤਰਕਾਰ ਜੋਸਫ਼ ਮਾਲਿਆਕਾਨ ਨਾਲ ‘ਸਪੋਕਸਮੈਨ ਵੈਬ ਟੀਵੀ’ ਦੇ ਸੀਨੀਅਰ ਪੱਤਰਕਾਰ ਜਤਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਦੀ ਇਕ ਖ਼ਾਸ ਇੰਟਰਵਿਊ ਦੌਰਾਨ ਖ਼ਾਸ ਗੱਲਬਾਤ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਕੁਝ ਅਹਿਮ ਖੁਲਾਸੇ ਕੀਤੇ ਗਏ। ਪੱਤਰਕਾਰ ਜੋਸਫ਼ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੋ ਤ੍ਰਿਲੋਕਪੁਰੀ, ਪੂਰਬੀ ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਇਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਮੁੜ ਵਸੇਬਾ ਕਲੋਨੀ ਜੋ ਕਿ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੀਵਾਲੀ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ ਵਾਂਗ ਫਿਰਕੂ ਦੰਗਿਆਂ ਕਾਰਨ ਸੁਰਖੀਆਂ 'ਚ ਬਣੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਸਿੱਖ ਕਤਲੇਆਮ 1 ਨਵੰਬਰ ਦੀ ਰਾਤ ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ 2 ਨਵੰਬਰ ਦੁਪਹਿਰ ਨੂੰ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਦੋਸਤ ਰਾਹੁਲ ਬੇਦੀ ਅਤੇ ਅਲੋਕ ਤੋਮਰ ਨਾਲ ਤ੍ਰਿਲੋਕਪੁਰੀ ਗਿਆ।
indian express journalist
ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਕਲੋਨੀ ਪਹੁੰਚੇ ਤਾਂ ਉੱਥੇ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਭੀੜ ਜੋ ਪਹਿਰੇਦਾਰ ਖੜ੍ਹੀ ਸੀ, ਨੇ ਸਾਨੂੰ ਰੋਕ ਲਿਆ ਅਤੇ ਸਾਨੂੰ ਵਾਪਸ ਜਾਣ ਦਾ ਆਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ ਕਿਉਂਕਿ ਬਲਾਕ 32, ਜਿਥੇ 400 ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਿੱਖ ਮਾਰੇ ਗਏ ਸਨ ਅਤੇ ਅੱਗ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਅਸੀਂ ਦਿੱਲੀ ਪੁਲਿਸ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਦੇ ਦਫਤਰ ਗਏ। ਤਦ ਲੈਫਟੀਨੈਂਟ ਗਵਰਨਰ ਪੀ ਜੀ ਘਵਾਈ, ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਸੁਭਾਸ਼ ਟੰਡਨ ਸਣੇ ਸੀਨੀਅਰ ਪੁਲਿਸ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨਾਲ ਮੀਟਿੰਗ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਸਾਡੀ ਬੇਨਤੀ 'ਤੇ, ਹਾਲਾਂਕਿ, ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਟੰਡਨ ਨੇ ਤ੍ਰਿਲੋਕਪੁਰੀ ਜਾਣ ਲਈ ਸਹਿਮਤੀ ਦਿੱਤੀ। ਜੋਸਫ਼ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੈਂ ਅਤੇ ਰਾਹੁਲ ਆਪਣੀ ਕਾਰ ਵਿਚ ਚਲੇ ਗਏ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਆਈ ਟੀ ਓ ਬ੍ਰਿਜ ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤ੍ਰਿਲੋਕਪੁਰੀ ਲਈ ਸੱਜੇ ਮੁੜਨ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਟੰਡਨ ਖੱਬੇ ਮੁੜਿਆ ਅਤੇ ਗਾਇਬ ਹੋ ਗਿਆ।
indian express journalist
ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਨੂੰ ਪਤਾ ਸਪੱਸ਼ਟ ਸੀ ਕਿ ਮੁਸੀਬਤ ਵਾਲੀਆਂ ਥਾਵਾਂ ਤੋਂ ਪਰਹੇਜ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ ਅਤੇ ਕਤਲੇਆਮ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਦੀ ਕੋਈ ਕਾਹਲੀ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਅਸੀਂ ਤ੍ਰਿਲੋਕਪੁਰੀ ਵਾਪਸ ਚਲੇ ਗਏ ਅਤੇ ਸ਼ਾਮ 5.30 ਵਜੇ ਤੱਕ ਬਲਾਕ 32 ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਣ ਵਿੱਚ ਕਾਮਯਾਬ ਹੋਏ। ਸੈਂਕੜੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀਆਂ ਲਾਸ਼ਾਂ ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਖਿਲਰੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਸਨ। ਸਾਰੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀਆਂ ਲਾਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠੇ ਕਰਕੇ ਪੂਰੇ ਲਾਸ਼ਾਂ ਦੇ ਢੇਰ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀ। ਜੋਸਫ਼ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਮੈਂ ਅਤੇ ਰਾਹੁਲ ਨੇ ਇਕ ਸਿੱਖ ਦੇ ਸਿਰ ਚੋਂ ਖੂਨ ਨਿਕਲ ਰਹੀ ਥਾਂ ਉਤੇ ਪੱਗ ਬੰਨੀ। ਕੁਝ ਮਿੰਟਾਂ ਬਾਅਦ ਐਸਐਚਓ ਸ਼ੂਰਵੀਰ ਸਿੰਘ ਦੋ ਪੁਲਿਸ ਮੁਲਾਜ਼ਮਾਂ ਨਾਲ ਪਹੁੰਚੇ। ਪੁਲਿਸ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਅਸੀਂ ਮ੍ਰਿਤਕਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕੁਝ ਹੋਰ ਜ਼ਖਮੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਚੁੱਕ ਲਿਆ।
indian express journalist
ਰਾਹੁਲ ਫਿਰ ਮਦਦ ਲੈਣ ਲਈ ਰਵਾਨਾ ਹੋ ਗਿਆ। ਮੈਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸਹਾਇਤਾ ਦੇਣ ਲਈ ਰਿਹਾ ਜੋ ਪਿਆਸੇ, ਭੁੱਖੇ ਅਤੇ ਡਰੇ ਹੋਏ ਸਨ। ਰਾਤ ਹੋਣ 'ਤੇ ਨਾਲ ਸੈਂਕੜੇ ਔਰਤਾਂ ਅਤੇ ਬੱਚੇ ਗੁਆਂਢੀ ਹਿੰਦੂ ਘਰਾਂ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਆ ਗਏ ਜਿਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪਨਾਹ ਲਈ ਸੀ। ਡਰੇ ਹੋਏ ਬੱਚੇ ਤੇਜ਼ ਬੁਖਾਰ ਨਾਲ ਦੌੜ ਰਹੇ ਸਨ ਅਤੇ ਕੁਝ ਨੂੰ ਮੈਂ ਵੀ ਫੜਿਆ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਮੈਨੂੰ ਬੇਨਤੀ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਰਾਤ ਕਰੀਬ 8 ਵਜੇ ਪੂਰਬੀ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਸੇਵਾ ਦਾਸ ਪਹੁੰਚੇ। ਮੈਂ ਉਸ ਨੂੰ ਜ਼ਖ਼ਮੀਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਗੱਡੀ ਵਿਚ ਹਸਪਤਾਲ ਭੇਜਣ ਦੀ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ।
indian express journalist
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਮੈਂ ਬਲਾਕ 32 ਵਿਚ ਇਕ ਤੰਗ ਗਲੀ ਵਿਚ ਕੁਝ ਅੱਗੇ ਗਿਆ ਅਤੇ ਲਾਸ਼ਾਂ ਦੇ ਇਕ ਵੱਡੇ ਢੇਰ ਨੂੰ ਵੇਖ ਕੇ ਘਬਰਾ ਗਿਆ। ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਮੈਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗਿਆ ਕਿ ਪੁਲਿਸ ਦੁਪਹਿਰ ਸਮੇਂ ਤ੍ਰਿਲੋਕਪੁਰੀ ਵਿਚ ਹੀ ਸੀ ਤਾਂ ਜੋ ਇਹ ਸੁਨਿਸ਼ਚਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਏ ਕਿ ਮਾਰੇ ਗਏ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਲਾਸ਼ਾਂ ਸਾੜ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ ਤਾਂ ਜੋ ਕੋਈ ਸਬੂਤ ਨਾ ਬਚੇ। ਅਸਲ ਵਿਚ ਪੂਰੀ ਦਿੱਲੀ ਵਿਚ, ਪੈਟਰਨ ਇਕੋ ਜਿਹਾ ਸੀ। ਕਤਲੇਆਮ ਪੂਰਬੀ, ਪੱਛਮ, ਦੱਖਣ ਅਤੇ ਉੱਤਰ ਵਿਚ ਲਗਭਗ ਇਕੋ ਸਮੇਂ 1 ਤਰੀਕ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਤੀਜੇ ਦਿਨ ਤਕ ਜਾਰੀ ਰਿਹਾ। ਹਰ ਜਗ੍ਹਾ ਲਾਸ਼ਾਂ ਸਾੜ ਕੇ ਖ਼ਤਮ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ।
indian express journalist
ਕਤਲੇਆਮ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬੜੀ ਸਾਵਧਾਨੀ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ ਫੌਜੀ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਨਾਲ ਇਸ ਨੂੰ ਅੰਜਾਮ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਗੁੰਡੇ ਹਥਿਆਰਾਂ, ਮਿੱਟੀ ਦਾ ਤੇਲ, ਪਟਰੌਲ ਅਤੇ ਹੋਰ ਜਲਣਸ਼ੀਲ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨਾਲ ਲੈਸ ਸਨ। ਸਿੱਖ ਘਰਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰਨ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਵੋਟਰ ਸੂਚੀ ਦੀ ਨਕਲ ਵੀ ਸੀ। ਸਮੂਹਿਕ ਕਤਲੇਆਮ ਨੂੰ ਅੰਜਾਮ ਦੇਣ ਵਿੱਚ ਸੱਤਾ ਵਿੱਚ ਕਾਂਗਰਸੀਆਂ ਦੀ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਬਹੁਤ ਸਪੱਸ਼ਟ ਸੀ। ਇਹ ਵੀ ਸਪਸ਼ਟ ਸੀ ਕਿ ਦਿੱਲੀ ਪੁਲਿਸ ਦੀ ਮਿਲੀਭੁਗਤ ਸੀ।
indian express journalist
ਇਸ ਲਈ, ਸੱਚ ਨੂੰ ਬਿਨਾਂ ਸ਼ੱਕ ਦਫ਼ਨਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਹਾਲਾਂਕਿ 35 ਸਾਲ ਬੀਤ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਦੋਸ਼ੀ ਸਕੌਟ ਮੁਕਤ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਹਨ, ਮੁਆਵਜ਼ਾ, ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਮਾਰੇ ਗਏ ਹਰੇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਲਈ ਸਿਰਫ 20,000 ਰੁਪਏ ਮੁਆਵਜ਼ੇ ਦੀ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕੀਤੀ, ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਅਪੀਲ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਨੂੰ ਦੁੱਗਣਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਹੁਣ ਅਜਿਹੇ ਮੁਆਵਜ਼ੇ ਦਾ ਪੀੜਿਤਾਂ ਲਈ ਕੋਈ ਫ਼ਾਇਦਾ ਨਹੀਂ। ਹੁਣ ਅੱਗੇ ਕੀ ਹੋਵੇਗਾ, ਦੇਖਿਆ ਜਾਵੇਗਾ।
Punjabi News ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਹੋਰ ਅਪਡੇਟ ਲਗਾਤਾਰ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਲਈ ਸਾਨੂੰ Facebook ਤੇ ਲਾਈਕ Twitter ਤੇ follow ਕਰੋ।
