ਲਾਜ਼ਿਮ ਹੈ ਕਿ ਹਮ ਭੀ ਦੇਖੇਂਗੇ
ਵੋ ਦਿਨ ਜਿਸ ਕਾ ਵਾਅਦਾ ਹੈ
ਜੋ ਲੌਹ-ਏ-ਅਜ਼ਲ ਮੇਂ ਲਿਖਾ ਹੈ
ਜਦ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਕਾਨੂੰਨ ਵਿਰੁਧ ਮੁਜ਼ਾਹਰੇ ਕਰ ਰਹੇ ਨੌਜੁਆਨ ਫ਼ੈਜ਼ ਅਹਿਮਦ ਫ਼ੈਜ਼ ਦੀ ਇਹ ਕਵਿਤਾ ਗਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਜਲੂਸ ਕਢਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਜੋ ਫ਼ਿਰਕੂ ਵਿਵਾਦ ਛੇੜ ਦਿਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਉਸ ਬਾਰੇ ਕੁੱਝ ਕਹਿਣਾ ਕਲਮ ਦੀ ਸਿਆਹੀ ਦੀ ਬਰਬਾਦੀ ਹੀ ਤਾਂ ਹੈ ਪਰ ਜਦੋਂ ਭਾਰਤ ਦੇ ਇਕ ਉੱਚ ਵਿਦਿਆਲੇ ਦਾ ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ, ਫ਼ੈਜ਼ ਦੀ ਇਸ ਕਵਿਤਾ ਤੇ ਇਤਰਾਜ਼ ਜਤਾਉਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਦੋ ਗੱਲਾਂ ਸਾਫ਼ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।
File Photo
ਅੱਜ ਦੇ ਹੁਕਮਰਾਨ ਆਮ ਇਨਸਾਨ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਤਾਂ ਦਬਾ ਹੀ ਰਹੇ ਹਨ ਪਰ ਇਹ ਵੀ ਕਿ ਅੱਜ ਦਾ ਸੱਤਾਧਾਰੀ ਵਰਗ ਅੱਖਾਂ ਤੋਂ ਅੰਨ੍ਹਾ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਪਰ ਉਸ ਦੀ ਸੋਚ ਉਤੇ ਪੱਟੀ ਜ਼ਰੂਰ ਬੱਝ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਜੇ ਉਸ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਇਸ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਦਿਤੇ ਸੁਨੇਹੇ ਜਾਂ ਆਮ ਇਨਸਾਨ ਦੀ ਕੁਦਰਤੀ ਨਿਆਂ ਲਈ ਪੁਕਾਰ ਤੇ ਇਤਰਾਜ਼ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਵੀ ਉਸ ਦੀ ਗੱਲ ਸਮਝ ਵਿਚ ਆ ਸਕਦੀ ਸੀ।
Photoਸੀ.ਏ.ਏ. ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਵਿਚ ਬੋਲ ਰਹੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਭਗਵੀਂ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਵਾਲੇ ਸੂਬਿਆਂ ਵਿਚ ਪੁਲਿਸ ਨੂੰ ਹਥਿਆਰ ਬਣਾ ਕੇ ਜਨਤਾ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਨੂੰ ਦਬਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਹੀ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਬਲਕਿ ਭਾਰਤੀ ਮੀਡੀਆ ਵੀ ਹੁਣ ਅਪਣੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਬਦਨਾਮ ਕਰਨ ਦੀ ਮੁਹਿੰਮ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਗੋਦੀ ਮੀਡੀਆ ਕਿਹੜੇ ਦਾਣੇ ਚੁਗ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਇਹ ਸਭ ਜਾਣਦੇ ਹਨ।
File Photo
ਇਸ ਕਦਰ ਇਕਤਰਫ਼ਾ ਹੋ ਚੁੱਕਾ ਹੈ ਮੀਡੀਆ ਕਿ ਹੁਣ ਬੱਚੇ ਖ਼ੁਦ ਹੀ ਟੀ.ਵੀ. ਚੈਨਲ ਵੇਖਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੱਭ ਸਮਝ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤੀ ਹਕੂਮਤ ਨੂੰ ਜੇ ਫ਼ੈਜ਼ ਦੀ ਇਸ ਕਵਿਤਾ ਤੇ ਇਤਰਾਜ਼ ਹੈ ਤਾਂ ਕੋਈ ਵੱਡੀ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਕਿਉਂਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਤਾਨਾਸ਼ਾਹ ਜ਼ਿਆ ਉਲ ਹੱਕ ਨੇ ਵੀ ਇਸ ਕਵਿਤਾ ਉਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਲਾ ਦਿਤੀ ਸੀ। ਜ਼ਿਆ ਉਲ ਹੱਕ ਕਵਿਤਾ ਦੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਤੋਂ ਡਰਦਾ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਜਾਣਦਾ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਆਪ ਵੀ ਕੁਦਰਤ ਦੇ ਨਿਆਂ ਤੋਂ ਉੱਤੇ ਨਹੀਂ ਸੀ ਅਤੇ ਅਪਣੇ ਭਵਿੱਖ ਤੋਂ ਵੀ ਡਰਦਾ ਸੀ।
Photo 1
ਪਰ ਜਿਸ ਗੱਲ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਇਤਰਾਜ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਉਸ ਕਾਰਨ ਤੇ ਟਿਪਣੀ ਕਰਦਿਆਂ ਵੀ ਕਲਮ ਸ਼ਰਮਾਉਂਦੀ ਜ਼ਰੂਰ ਹੈ। ਕਵਿਤਾ ਦੀ ਇਕ ਪੰਕਤੀ ਆਖਦੀ ਹੈ,
ਜਬ ਅਰਜ਼-ਏ-ਖ਼ੁਦਾ ਕੇ ਕਾਬੇ ਸੇ
ਸਬ ਬੁਤ ਉਠਵਾਏ ਜਾਏਂਗੇ
ਹਮ ਅੱਲਾਹ-ਏ-ਸਾਫ਼ਾ ਮਰਦੂਦ-ਏ-ਹਰਮ
ਮਸਨਦ ਪੇ ਬਿਠਾਏ ਜਾਏਂਗੇ
ਸਬ ਤਾਜ ਉਛਾਲੇ ਜਾਏਂਗੇ
ਸਬ ਤਖ਼ਤ ਗਿਰਾਏ ਜਾਏਂਗੇ।
Indian Institute of Technology
ਇਸ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਜਦ ਖ਼ੁਦਾ ਦੇ ਘਰ 'ਚੋਂ ਖ਼ੁਦਾ ਦੀ ਮਰਜ਼ੀ ਨਾਲ 'ਬੁਤ' ਯਾਨੀ ਕਿ ਝੂਠ ਦੇ ਪੁਤਲੇ ਚੁੱਕੇ ਜਾਣਗੇ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਜੋ ਖ਼ੁਦਾ ਦੇ ਵਫ਼ਾਦਾਰ ਹਾਂ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੱਭ ਪਵਿੱਤਰ ਥਾਵਾਂ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਕਢਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਨੂੰ ਤਖ਼ਤਾਂ ਉਤੇ ਬਿਠਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ ... ਸਿਰਫ਼ ਅੱਲਾਹ (ਯਾਨੀ ਕਿ ਰੱਬ, ਖ਼ੁਦਾ, ਭਗਵਾਨ, ਇਕੋ ਇਕ ਤਾਕਤ) ਦਾ ਨਾਮ ਰਹੇਗਾ।
ਪਰ ਇਕ ਆਈ.ਆਈ.ਟੀ. ਯੂ.ਪੀ. ਦੇ ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਨੂੰ ਇਸ ਸ਼ਾਇਰੀ 'ਚੋਂ 'ਬੁਤ' ਦਾ ਮਤਲਬ ਹਿੰਦੂ ਭਗਵਾਨ ਦੀਆਂ ਮੂਰਤੀਆਂ ਸਮਝ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ 'ਅੱਲਾਹ' ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਮੁਸਲਮਾਨ ਭਗਵਾਨ। ਇਕ ਇਨਸਾਨ ਦੀ ਛੋਟੀ ਸਮਝ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਵਿਵਾਦ ਬਣਾ ਕੇ ਇਸ ਬਾਰੇ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਬੱਚਿਆਂ ਨੇ ਸੀ.ਏ.ਏ. ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਵਿਚ ਇਹ ਕਵਿਤਾ ਗਾਈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ਧ੍ਰੋਹੀ ਆਖਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
Photo 1
ਇਸ ਕਵਿਤਾ ਉਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਲਾਉਣ ਦੀ ਮੰਗ ਉਠ ਰਹੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਅਖੌਤੀ 'ਦੇਸ਼ ਭਗਤਾਂ' ਨੂੰ ਇਸ ਵਿਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਵਲੋਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਰਗੇ ਰਾਜ ਦੀ ਮੰਗ ਨਜ਼ਰ ਆ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਹ ਚਿੰਤਾ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਨਫ਼ਰਤ ਦੀ ਸਿਆਸਤ ਨੇ ਸਾਨੂੰ ਏਨਾ ਛੋਟਾ ਬਣਾ ਦਿਤਾ ਹੈ ਕਿ ਅੱਜ ਅਸੀਂ ਉਸ ਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਜੰਗ ਲੜਨ ਤੇ ਉਤਰ ਆਏ ਹਾਂ ਜੋ ਕਿਸੇ ਸਮੇਂ ਸਾਡਾ ਛੋਟਾ ਭਰਾ ਸੀ, ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਜਨਮ ਵਿਚ ਬਲਕਿ ਹੈਸੀਅਤ ਵਿਚ ਵੀ।
ਜਿਹੜਾ ਭਾਰਤ ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਤਾਕਤ ਬਣ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਕੌਂਸਲ ਵਿਚ ਬੈਠਣ ਦੀ ਆਸ ਰਖਦਾ ਸੀ, ਅੱਜ ਇਕ ਪਿਛੜੇ ਗ਼ਰੀਬ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਇਕ 50 ਸਾਲ ਪੁਰਾਣੇ ਤਾਨਾਸ਼ਾਹ ਦੀ ਸੋਚ ਤੋਂ ਵੀ ਪਿੱਛੇ ਦੀ ਸੋਚ ਦਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਬਸ ਨਾਮ ਰਹੇਗਾ ਅੱਲਾਹ ਕਾ
ਜੋ ਗ਼ਾਇਬ ਭੀ ਹੈ ਹਾਜ਼ਿਰ ਭੀ
United Nations Security Council
ਜੋ ਮੰਜ਼ਰ ਭੀ ਹੈ ਨਾਜ਼ਿਰ ਭੀ
ਉਠੇਗਾ ਅਨ-ਅਲ-ਹੱਕ ਕਾ ਨਾਰਾ
ਜੋ ਮੈਂ ਭੀ ਹੂੰ ਤੁਮ ਭੀ ਹੋ
ਔਰ ਰਾਜ ਕਰੇਗੀ ਖ਼ਲਕ-ਏ-ਖ਼ੁਦਾ
ਜੋ ਮੈਂ ਭੀ ਹੂੰ ਔਰ ਤੁਮ ਭੀ ਹੋ
ਹਮ ਦੇਖੇਂਗੇ, ਲਾਜ਼ਿਮ ਹੈ ਕਿ ਹਮ ਭੀ ਦੇਖੇਂਗੇ।
ਇਨਸ਼ਾ ਅੱਲਾਹ, ਸਤਿ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ, ਆਮੀਨ, ਜੈ ਸ੍ਰੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਣ...। ਸਬ ਦੇਖੇਗਾ... ਹੁਣ ਤਾਂ ਕੁਦਰਤ ਦਾ ਲੇਖਾ ਹੀ ਸੱਭ ਕੁੱਝ ਵਿਖਾਏਗਾ। -ਨਿਮਰਤ ਕੌਰ
