ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ (ਸੁਖਵਿੰਦਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬਹੋੜੂ): ਪੰਥ ਰਤਨ ਮਾਸਟਰ ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ ਨੇ 50 ਸਾਲ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੀ ਨਿਸ਼ਕਾਮ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਢੁਕਵੀ ਯਾਦਗਾਰ ਤੇ ਬੁੱਤ ਬਗ਼ੈਰਾ ਵੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿਚ ਸਥਾਪਤ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ, ਜਿਥੇ ਪੰਥਕ ਮਸਲਆਿਂ ਲਈ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਆਖ਼ਰੀ ਸਾਹ ਤਕ ਘੋਲ ਕਰਦੇ ਰਹੇ। ਉਹ ਬੇਤਾਜ ਨੇਤਾ ਤੇ ਕਿੰਗ ਮੇਕਰ ਸਨ,

Partap Singh Kairon and Jawaharlal Nehru

ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਿੰਘ ਕੈਰੋਂ ਸਾਬਕਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਸਾਂਝੇ ਪੰਜਾਬ, ਬਲਦੇਵ ਸਿੰਘ ਪਹਿਲੇ ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ, ਸਵਰਨ ਸਿੰਘ ਸਾਬਕਾ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ, ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸਾਬਕਾ ਸਪੀਕਰ ਲੋਕ ਸਭਾ, ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਤੇ ਬੂਟਾ ਸਿੰਘ ਸਾਬਕਾ ਕੇਂਦਰੀ ਗ੍ਰਹਿ ਮੰਤਰੀ ਆਦਿ ਨੂੰ ਸਿਆਸਤ ਵਿਚ ਲਿਆਂਦਾ। ਸ. ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਿੰਘ ਕੈਰੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਿਜੀ ਸਕਤੱਰ ਵੀ ਰਹੇ।

SGPC

ਉਹ ਇਕ ਮਹਾਨ ਸਿੱਖ ਨੇਤਾ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਪੰਡਤ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ  ਦੀ ਸਿੱਖ ਹਿਤਾਂ ਖ਼ਾਤਰ ਈਨ ਨਹੀਂ ਮੰਨੀ ਭਾਵੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ, ਉਪ-ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਵੀ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਸਿੱਖੀ, ਸਾਦਗੀ, ਇਮਾਨਦਾਰੀ ਕੁੱਟ-ਕੁੱਟ ਕੇ ਭਰੀ ਸੀ ਜੋ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਦਫ਼ਤਰ ਘਰੋਂ ਟਾਂਗੇ 'ਤੇ ਆਉਂਦੇ ਤੇ ਟਿਫਨ ਵਿਚ ਘਰੋਂ ਰੋਟੀ ਲੈ ਕੇ ਆਉਂਦੇ ਸਨ। ਇਸ ਮਹਾਨ ਸਿੱਖ ਨੇਤਾ ਦੀ ਮੌਤ ਉਪਰੰਤ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬੈਂਕ ਖਾਤੇ ਵਿਚ 32 ਰੁਪਏ ਨਿਕਲੇ ਸਨ।

Muhammad Ali Jinnah

ਹਿੰਦ -ਪਾਕਿ ਵੰਡ ਵਿਚ ਨਿਭਾਏ ਗਏ ਰੋਲ ਸਬੰਧੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਬਾਨੀ ਮੁਹੰਮਦ ਅਲੀ ਜਿਨਾਹ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਲੰਗੜਾ ਕਰਨ ਲਈ ਮਾਸਟਰ ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ ਜ਼ੁੰਮੇਵਾਰ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਮਾਸਟਰ ਜੀ ਦਾ ਰਾਵਲਪਿੰਡੀ ਸਥਿਤ ਘਰ ਸਾੜਨ ਦੇ ਨਾਲ 59 ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ ਵੀ ਮੌਤ ਦੇ ਘਾਟ ਉਤਾਰੇ ਜਾਣ ਦੀਆਂ ਖ਼ਬਰਾਂ ਹਨ।

Joginder Singh

ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਸਾਂਝੇ ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਬੰਗਾਲ ਦੀ ਵੰਡ ਮਾਸਟਰ ਜੀ ਦੇ ਦਿਮਾਗ਼ ਦੀ ਕਾਢ ਸੀ ਜਿਸ ਤੋਂ ਜਿਨਾਹ ਖ਼ਫ਼ਾ ਸੀ। ਸ. ਜੋਗਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਬਾਨੀ ਸੰਪਾਦਕ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਸਪੋਕਸਮੈਨ ਨੇ ਸਜਰੇ ਛਪੇ ਆਰਟੀਕਲਾਂ ਵਿਚ ਬੜੇ ਵਿਸਥਾਰ ਨਾਲ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਕਿ ਪੰਡਤ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਮਾਸਟਰ ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ ਤੋਂ ਬੇਹੱਦ ਡਰਦੇ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਿੰਘ ਕੈਰੋਂ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਨੂੰ ਮਾਸਟਰ ਜੀ ਦਾ ਸਿਆਸੀ ਤੇ ਧਾਰਮਕ ਭਵਿੱਖ ਤਬਾਹ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤਿਆ।

Best leader and writer Master Tara Singh

ਹਿੰਦ-ਪਾਕਿ ਬਣਨ ਬਾਅਦ ਕੀਤੇ ਵਾਅਦੇ ਮੁਤਾਬਕ ਸਿੱਖ ਖ਼ੁਦਮੁਖਤਾਰੀ ਵਾਲਾ ਸੂਬਾ ਦੇਣ ਤੋਂ ਨਹਿਰੂ –ਪਟੇਲ ਮੁਕਰ ਗਏ ਜਿਸ ਦਾ ਝਟਕਾ ਮਾਸਟਰ ਜੀ ਨੂੰ ਲੱਗਾ ਪਰ 1953 ਵਿਚ ਡਾ. ਰੁਮਾਲੂ ਵਲੋਂ ਜ਼ਬਾਨ ਤੇ ਆਧਾਰਤ ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਜੋ ਨਹਿਰੂ ਨੇ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ, ਇਸ ਨੂੰ ਆਧਾਰ ਬਣਾ ਕੇ 1958 ਤੇ 60 ਵਿਚ ਪੰਜਾਬੀ ਸੂਬਾ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਮਾਸਟਰ ਜੀ ਨੇ ਝੰਡਾ ਚੁਕਿਆ ਪਰ ਨਹਿਰੂ ਵਲੋਂ ਕੋਈ ਹੁੰਗਾਰਾ ਨਾ ਭਰਨ 'ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮੋਰਚਾ ਲਾਉਣਾ ਪਿਆ ਤੇ ਜੇਲ ਯਾਤਰਾ ਕਰਨੀ ਪਈ।

Indra Gandhi

ਨਹਿਰੂ ਦੀ ਮੌਤ ਬਾਅਦ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਵੀ ਪੰਜਾਬੀ ਸੂਬੇ ਵਿਰੁਧ ਸਨ ਅਤੇ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਬਣਨ ਤੇ ਉਸ ਨੇ ਮਜਬੂਰੀ ਵੱਸ ਲੰਗੜਾ ਪੰਜਾਬੀ ਸੂਬਾ ਬਣਾਇਆ।  ਪਰ ਮਾਸਟਰ ਜੀ ਇਸ ਤੋਂ ਅਸੰਤੁਸ਼ਟ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਿੱਖ ਤੇ ਦੇਸ਼ ਹਿਤਾਂ ਲਈ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਵਿਰੁਧ ਮੋਰਚੇ ਲਾਏ ਤੇ ਜੇਲਾਂ ਕੱਟੀਆਂ ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਮੁਤਾਬਕ ਮੁਲ ਨਹੀਂ ਪਿਆ। ਮਹਾਨ ਸਿੱਖ ਨੇਤਾ ਤੇ ਪੰਥ ਰਤਨ ਮਾਸਟਰ ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ ਦੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਮੁਤਾਬਕ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਤੇ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦਵਾਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਢੁਕਵੀ ਯਾਦਗਾਰ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿਚ ਬਣਾਵੇਗੀ?