ਮਿਰਚ ਨੂੰ ਕੜੀ, ਅਚਾਰ, ਚਟਨੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਬਜੀਆਂ ਵਿਚ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

ਮਿਰਚ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਗਰਮ ਮੌਸਮ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਹੈ । ਮਿਰਚ ਨੂੰ ਕੜੀ, ਅਚਾਰ, ਚਟਨੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਬਜੀਆਂ ਵਿਚ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।  ਮਿਰਚ ਵਿਚ ਕੌੜਾ ਪਨ ਕੈਪਸੇਸਿਨ ਨਾਮ ਦੇ ਇਕ ਤੱਤ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ ਦਵਾਈਆਂ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਇਸਦੀ ਖੇਤੀ ਲਈ ਚੰਗੇ ਪਾਣੀ ਨਿਕਾਸ ਅਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮੱਲੜ ਵਾਲੀ ਜ਼ਮੀਨ ਅਨੁਕੂਲ ਹੈ । 

ਕਿਸਮਾਂ

1 .  ਸੀ ਐਚ27  ( 2015 ) 
ਇਸ ਕਿਸਮ ਦੇ ਬੂਟੇ ਲੰਬੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਮਾਂ ਤਕ ਫਲ ਦਿੰਦੇ ਹਨ । ਇਸਦੇ ਬੂਟੇ ਕਾਫ਼ੀ ਫੈਲਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਉਪਜ 96 ਕੁਇੰਟਲ ਦੇ ਲਗਭਗ ਹੈ । ਇਸ ਵਿਚ ਕੈਪਸੇਸਿਨ ਦੀ ਮਾਤਰਾ 0.7 ਫ਼ੀਸਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । 

2.  ਸੀ ਐਚ-3  ( 2002 ) 
ਇਹ ਫਲ ਘੱਟ ਕੌੜੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਇਸਦੇ ਫਲ ਦਾ ਸਰੂਪ CH-1  ਦੇ ਸਰੂਪ ਨਾਲੋਂ ਵੱਡਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਇਸਦੇ ਫਲ ਲੰਬੇ ਅਤੇ ਡੂੰਘੇ ਹਰੇ ਰੰਗ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਇਸਦੀ ਔਸਤਨ ਫਸਲ 110 ਕੁਇੰਟਲ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । 

3. ਸੀ ਐਚ-1  (1992) 
ਇਸਦੇ ਫਲ ਦਰਮਿਆਨੇ ਲੰਬੇ ਅਤੇ ਹਰੇ ਰੰਗ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਇਸਦੀ ਉਪਜ ਲਗਭਗ 100 ਕੁਇੰਟਲ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਫੰਗਸ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਾਣੁ ਰੋਗ ਨੂੰ ਸਹਿਣਸ਼ੀਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਸਦੀ ਮੰਡੀਆਂ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਮੰਗ ਹੈ । 

4. ਪੰਜਾਬ ਸਿੰਧੂਰੀ  ( 2013 ) 
ਇਸ ਕਿਸਮ ਦੇ ਬੂਟੇ ਡੂੰਘੇ ਹਰੇ, ਠੋਸ ਅਤੇ ਦਰਮਿਆਨੇ ਕੱਦ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਇਸਦੀ ਉਪਜ ਲਗਭਗ 80 ਕੁਇੰਟਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਕਿਸਮ ਕਾਫ਼ੀ ਕੌੜੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਹ ਜਲਦੀ ਪੱਕਣ ਵਾਲੀ ਕਿਸਮ ਹੈ । ਫਲ ਲੰਬੇ, ਮੋਟੇ ਛਿਲਕੇ ਵਾਲੇ ਅਤੇ ਡੂੰਘੇ ਹਰੇ ਰੰਗ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ |

5 .  ਪੰਜਾਬ ਤੇਜ  ( 2013 ) 
ਇਸਦੇ ਬੂਟੇ ਹਲਕੇ ਹਰੇ, ਫੈਲੇ ਹੋਏ ਅਤੇ ਦਰਮਿਆਨੇ ਕੱਦ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਇਹ ਜਲਦੀ ਪੱਕਣ ਵਾਲੀ ਕਿਸਮ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਉਪਜ ਲਗਭਗ 56 ਕੁਇੰਟਲ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਸਦੇ ਫਲ ਲੰਬੇ, ਪਤਲੇ ਛਿਲਕੇ ਵਾਲੇ ਅਤੇ ਦਰਮਿਆਨੇ ਹਰੇ ਰੰਗ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਵਿਚ ਕੈਪਸੇਸਿਨ ਦੀ ਮਾਤਰਾ 1.3 ਫ਼ੀ ਸਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਪ੍ਰੋਸੇਸਿੰਗ ਲਈ ਅਨੁਕੂਲ ਹੈ । 

6 .  ਪੰਜਾਬ ਗੁੱਛੇਦਾਰ  ( 1995 ) 
ਇਸਦੇ ਫਲ ਛੋਟੇ, ਖੜੇ ਹੋਏ ਅਤੇ ਗੁੱਛੀਆਂ ਵਿਚ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।  ਇਸ ਵਿਚ ਕੁੜੱਤਣ ਦੀ ਮਾਤਰਾ 0.98 ਫ਼ੀ ਸਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਸਦੀ ਉਪਜ ਲਗਭਗ 60 ਕੁਇੰਟਲ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । 

7. ਪੰਜਾਬ ਲਾਲ  ( 1995 ) 
ਇਸਦੇ ਫਲ ਲੰਬੇ ਡੂੰਘੇ ਲਾਲ ਰੰਗ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਇਸਦੀ ਉਪਜ ਲਗਭਗ 80 ਕੁਇੰਟਲ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।  ਇਸ ਵਿਚ ਫਲ ਦਾ ਗਲਨਾ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਾਣੁ ਰੋਗ ਨੂੰ ਸਹਿਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਵਿਚ ਕੁੜੱਤਣ ਦੀ ਮਾਤਰਾ 0.8 ਫ਼ੀ ਸਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਹ ਪ੍ਰੋਸੇਸਿੰਗ ਲਈ ਅਨੁਕੂਲ ਹੈ । 

ਮਿਰਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਇਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਫ਼ਸਲ ਹੈ ।  ਭਾਰਤ ਸੰਸਾਰ ਵਿਚ ਮਿਰਚ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚੋਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਦੇਸ਼ ਹੈ । ਮਿਰਚ ਦੀ ਖੇਤੀ ਹਲਕੀ ਤੋਂ ਭਾਰੀ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਿੱਟੀ ਵਿਚ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।