ਇਕ ਸਾਲ ਦੇ ਕੋਰਸ ’ਚ ਵੈਦਿਕ ਰਸਮਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਪੁਜਾਰੀਵਾਦ ਦਾ ਵੀ ਹੋਵੇਗਾ ਅਧਿਐਨ
ਇਸ ਸਾਲ, ਪੰਜਾਬ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਇਕ ਨਵੇਂ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਲਈ ਆਪਣੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਖੋਲ੍ਹ ਰਹੀ ਹੈ - ਕਰਮਕਾਂਡ ਏਵਮ ਪੌਰੋਹਿਤਿਆ ਵਿਚ ਇਕ ਸਾਲ ਦਾ ਡਿਪਲੋਮਾ ਕੋਰਸ, ਜਿਸ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਵੈਦਿਕ ਰਸਮਾਂ ਅਤੇ ਪੁਜਾਰੀਵਾਦ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਅਤੇ ਅਭਿਆਸ। ਇਹ ਕੋਰਸ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿਚ ਅਕਾਦਮਿਕ ਕੌਂਸਲ ਦੁਆਰਾ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਦਿਤੀ ਗਈ ਹੈ, ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਵਿਸ਼ਵੇਸ਼ਵਰਾਨੰਦ ਵਿਸ਼ਵ ਬੰਧੂ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਐਂਡ ਇੰਡੋਲੋਜੀਕਲ ਸਟੱਡੀਜ਼, ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਵਿਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਪਹਿਲੇ ਬੈਚ ਵਿਚ 20 ਸੀਟਾਂ ਹਨ।
ਯੱਗਾਂ ਅਤੇ ਹਵਨਾਂ ਦਾ ਸੰਚਾਲਨ ਕਰਨ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਸ਼ਰਾਧ, ਉਪਨਾਇਣ ਅਤੇ ਦੇਵਤਾ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪੂਜਾ ਵਰਗੇ ਰਸਮਾਂ ਦੇ ਡੂੰਘੇ ਅਰਥਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਤਕ, ਇਹ ਕੋਰਸ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਜਾਂ ਧਾਰਮਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਅਕਸਰ ਗ਼ੈਰ-ਰਸਮੀ ਤੌਰ ’ਤੇ ਸਿੱਖੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਵਿਚ ਇਕ ਢਾਂਚਾਗਤ ਰਸਤਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ‘ਇਹ ਕੋਰਸ ਸਿਰਫ਼ ਪੁਜਾਰੀ ਬਣਨ ਵਾਲਿਆਂ ਲਈ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਹ ਇਨ੍ਹਾਂ ਰਸਮਾਂ ਦੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ, ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਤੇ ਵਿਹਾਰਕ ਪਹਿਲੂਆਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਿਅਕਤੀ ਲਈ ਹੈ,’
ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਸੰਸਥਾ ਦੀ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਰਿਤੂ ਬਾਲਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅਸੀਂ ਇਸ ਗਿਆਨ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਤਕ ਪਹੁੰਚਯੋਗ ਬਣਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਪੂਰੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਡਿਗਰੀ ਕਰਨ ਲਈ ਸਮਾਂ ਜਾਂ ਪਿਛੋਕੜ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਸ਼ਾਸਤਰੀ, ਜਾਂ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਵਿਚ ਬੈਚਲਰ ਦੀ ਡਿਗਰੀ, ਅਕਸਰ ਹਿੰਦੂ ਧਾਰਮਕ ਗੁਰੂ ਜਾਂ ਪੁਜਾਰੀ ਬਣਨ ਦੇ ਚਾਹਵਾਨਾਂ ਲਈ ਰਵਾਇਤੀ ਅਕਾਦਮਿਕ ਮਾਰਗ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਐਮ.ਟੈਕ. ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਪੇਸ਼ੇਵਰਾਂ ਲਈ ਆਰਟੀਫੀਸ਼ੀਅਲ ਇੰਟੈਲੀਜੈਂਸ ਅਤੇ ਮਸ਼ੀਨ ਲਰਨਿੰਗ।
ਬਿਟਸ ਪਿਲਾਨੀ ਵਿਲਪ ਹੁਣ ਲਾਗੂ ਕਰੋ ਪਰ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਡਿਪਲੋਮਾ ਇਕ ਵਿਕਲਪ ਪੇਸ਼ ਕਰੇਗਾ - ਖਾਸ ਤੌਰ ’ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹੈ ਜੋ ਭਾਰਤੀ ਫ਼ੌਜ ਜਾਂ ਹੋਰ ਸੰਸਥਾਗਤ ਸੈਟਿੰਗਾਂ ਵਿਚ ਧਰਮ ਗੁਰੂ (ਧਾਰਮਕ ਅਧਿਆਪਕ) ਵਰਗੀਆਂ ਭੂਮਿਕਾਵਾਂ ’ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਵੈਦਿਕ ਗਿਆਨ ਦੀ ਲੋੜ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਫ਼ੌਜ ਭਰਤੀ ਦਿਸ਼ਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਧਾਰਮਕ ਅਧਿਆਪਕ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਲਈ ਅਰਜ਼ੀ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਉਮੀਦਵਾਰ ਕਰਮਕਾਂਡ ਨਾਲ ਸ਼ਾਸਤਰੀ/ਆਚਾਰੀਆ ਡਿਗਰੀ ਜਾਂ ਕਰਮਕਾਂਡ ਵਿਚ ਇਕ ਸਾਲ ਦਾ ਡਿਪਲੋਮਾ ਕਰ ਕੇ ਯੋਗਤਾ ਪੂਰੀ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਕੋਰਸ ਅਜਿਹੇ ਮੌਕਿਆਂ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿਚ ਰੱਖ ਕੇ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਔਨਲਾਈਨ ਜਾਂ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਤੌਰ ’ਤੇ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕਰਨ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਔਫਲਾਈਨ ਸਿਖਿਆਰਥੀ ਲਿਖਤੀ ਪ੍ਰੀਖਿਆਵਾਂ ਅਤੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਮੁਲਾਂਕਣ ਦੇਣਗੇ, ਅਤੇ ਔਨਲਾਈਨ ਭਾਗੀਦਾਰ ਕਲਾਸਰੂਮ ਮੁਲਾਂਕਣਾਂ ਦੀ ਬਜਾਏ ਅਸਾਈਨਮੈਂਟ ਜਾਂ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਜਮ੍ਹਾਂ ਕਰਾਉਣਗੇ। ਫੈਕਲਟੀ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਕੋਰਸ ਸਿਰਫ਼ ਰਸਮਾਂ ਨਿਭਾਉਣਾ ਸਿੱਖਣ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਗਲਤ ਧਾਰਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਅਭਿਆਸਾਂ ਬਾਰੇ ਸਪੱਸ਼ਟਤਾ ਲਿਆਉਣਾ ਵੀ ਹੈ
ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਪੁਰਾਣੇ ਜਾਂ ਗਲਤ ਸਮਝਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਡਿਪਲੋਮਾ ਦੋ ਸਮੈਸਟਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਚਾਰ ਪੇਪਰਾਂ ਨੂੰ ਕਵਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਪਹਿਲੇ ਸਮੈਸਟਰ ਵਿੱਚ, ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਯੱਗ ਵਿਧੀ ਏਵਮ ਮੰਤਰਚਾਇਣ - ਵੈਦਿਕ ਰਸਮਾਂ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ਅਤੇ ਮੰਤਰਾਂ ਦੀ ਚੋਣ ਅਤੇ ਪਾਠ ਕਿਵੇਂ ਕਰਨਾ ਹੈ - ਅਤੇ ਸੰਸਕਾਰ ਵਿਧੀ ਸਿੱਖਣਗੇ, ਜੋ ਜਨਮ, ਵਿਆਹ ਅਤੇ ਦੀਖਿਆ ਵਰਗੇ ਜੀਵਨ-ਚੱਕਰ ਸਮਾਰੋਹਾਂ ਨੂੰ ਕਵਰ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਦੂਜਾ ਸਮੈਸਟਰ ਹੋਰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਰਸਮਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਾਧ ਏਵਮ ਤਰਪਨ ਵਿਧੀ - ਪੁਰਖਿਆਂ ਦੀਆਂ ਰਸਮਾਂ, ਭੇਟਾਂ, ਅਤੇ ਪਿੰਡ ਦਾਨ - ਅਤੇ ਪੂਜਾ ਏਵਮ ਵ?ਰਤ ਵਿਧੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਜੋ ਦੇਵਤਾ ਪੂਜਾ, ਵਰਤ ਅਤੇ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਅਭਿਆਸਾਂ ’ਤੇ ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਹਨ।
