ਇਕ ਵਿਹਾਰਕ ਨੇਤਾ, ਵਫ਼ਾਦਾਰ ਭਰਾ ਅਤੇ ਤਾਕਤਵਰ ਫੌਜ ਦੀ ਪਸੰਦ
ਇਸਲਾਮਾਬਾਦ: ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਨਵੇਂ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਸ਼ਾਹਬਾਜ਼ ਸ਼ਰੀਫ ਨੂੰ ਇਕ ਚਲਾਕ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਅਤੇ ਇਕ ਚੰਗੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਕ ਵਜੋਂ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਵਾਰ-ਵਾਰ ਤਖਤਾਪਲਟ ਲਈ ਬਦਨਾਮ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਤਾਕਤਵਰ ਫੌਜ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦੋਸਤਾਨਾ ਸਬੰਧਾਂ ਅਤੇ ਕਿਸਮਤ ਨੇ ਇਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਨਕਦੀ ਸੰਕਟ ਨਾਲ ਜੂਝ ਰਹੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ’ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ ਹੈ।
ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਮੁਸਲਿਮ ਲੀਗ-ਨਵਾਜ਼ (ਪੀ.ਐਮ.ਐਲ.-ਐਨ.) ਦੇ 72 ਸਾਲ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ 74 ਸਾਲਾ ਸਾਬਕਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਵਾਜ਼ ਸ਼ਰੀਫ ਦੇ ਛੋਟੇ ਭਰਾ ਹਨ। ਨਵਾਜ਼ ਅਕਤੂਬਰ ’ਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਪਰਤੇ ਸਨ ਅਤੇ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ 2024 ’ਚ ਰੀਕਾਰਡ ਚੌਥੀ ਵਾਰ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਬਣ ਕੇ ਇਤਿਹਾਸ ਰਚਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ 8 ਫ਼ਰਵਰੀ ਨੂੰ ਹੋਈਆਂ ਚੋਣਾਂ ਦੇ ਨਤੀਜਿਆਂ ਨੇ ਨਵਾਜ਼ ਸ਼ਰੀਫ ਦਾ ਚੌਥੀ ਵਾਰ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਬਣਨ ਦਾ ਸੁਪਨਾ ਖਤਮ ਕਰ ਦਿਤਾ।
ਪੀ.ਐਮ.ਐਲ.-ਐਨ. ਅਪਣੇ ਦਮ ’ਤੇ ਸਰਕਾਰ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ ਪਰ ਜੇਲ ’ਚ ਬੰਦ ਸਾਬਕਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਇਮਰਾਨ ਖਾਨ ਦੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਤਹਿਰੀਕ-ਏ-ਇਨਸਾਫ (ਪੀ.ਟੀ.ਆਈ.) 336 ਮੈਂਬਰੀ ਨੈਸ਼ਨਲ ਅਸੈਂਬਲੀ ’ਚ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਸਮਰਥਨ ਵਾਲੇ ਆਜ਼ਾਦ ਉਮੀਦਵਾਰਾਂ ਤੋਂ ਪਿੱਛੇ ਰਹਿ ਗਈ ਅਤੇ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ ’ਤੇ ਚੁਣੀਆਂ ਗਈਆਂ 265 ਸੀਟਾਂ ’ਚੋਂ ਸਿਰਫ 75 ਸੀਟਾਂ ਹੀ ਜਿੱਤ ਸਕੀ। ਚੋਣਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਲਟਕਵੀਂ ਸੰਸਦ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਪੀ.ਐਮ.ਐਲ.-ਐਨ. ਕੋਲ ਇਮਰਾਨ ਖਾਨ ਦੀ ਪੀ.ਟੀ.ਆਈ. ਨੂੰ ਸੱਤਾ ’ਚ ਵਾਪਸ ਆਉਣ ਤੋਂ ਰੋਕਣ ਲਈ ਗੱਠਜੋੜ ਸਰਕਾਰ ਬਣਾਉਣ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕੋਈ ਚਾਰਾ ਨਹੀਂ ਸੀ।
ਨਵਾਜ਼ ਨੇ ਸ਼ਾਹਬਾਜ਼ ਨੂੰ ਗੱਠਜੋੜ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਗਠਨ ’ਤੇ ਹੋਰ ਹਮਖਿਆਲੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਸੌਂਪੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਪੀ.ਐਮ.ਐਲ.-ਐਨ. ਨੂੰ ਜਲਦੀ ਹੀ ਅਹਿਸਾਸ ਹੋ ਗਿਆ ਕਿ ਨਵਾਜ਼ ਸ਼ਰੀਫ ਦੀ ਉਮੀਦਵਾਰੀ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਨਵਾਜ਼ ਸ਼ਰੀਫ ਕੋਲ ਪਿਛਲੇ ਮਹੀਨੇ ਅਪਣੇ ਛੋਟੇ ਭਰਾ ਨੂੰ ਪੀ.ਐਮ.ਐਲ.-ਐਨ. ਅਤੇ ਬਿਲਾਵਲ ਭੁੱਟੋ ਜ਼ਰਦਾਰੀ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਪੀਪਲਜ਼ ਪਾਰਟੀ (ਪੀ.ਪੀ.ਪੀ.) ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਅਹੁਦੇ ਦੇ ਉਮੀਦਵਾਰ ਵਜੋਂ ਨਾਮਜ਼ਦ ਕਰਨ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕੋਈ ਬਦਲ ਨਹੀਂ ਬਚਿਆ ਸੀ।
ਪਾਰਟੀ ਸੂਤਰਾਂ ਮੁਤਾਬਕ ਨਵਾਜ਼ ਗੱਠਜੋੜ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਨ ’ਚ ਸਹਿਜ ਨਹੀਂ ਸਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅਪਣੇ ਛੋਟੇ ਭਰਾ ਲਈ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਅਹੁਦੇ ’ਤੇ ਅਪਣਾ ਦਾਅਵਾ ਛੱਡ ਦਿਤਾ। ਸ਼ਾਹਬਾਜ਼ ਨੂੰ ਤਾਕਤਵਰ ਫੌਜ ਦਾ ਵੀ ਸਮਰਥਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੈ। ਸ਼ਾਹਬਾਜ਼ ਨੇ ਕਥਿਤ ਤੌਰ ’ਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਮੌਕਿਆਂ ’ਤੇ ਅਪਣੇ ਵੱਡੇ ਭਰਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਬਣਨ ਲਈ ਘੇਰਨ ਲਈ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਸਥਾਪਨਾ ਦੀਆਂ ਕਈ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਠੁਕਰਾ ਦਿਤਾ ਸੀ। ਸ਼ਾਹਬਾਜ਼ ਵੱਡੇ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟਾਂ ਨੂੰ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਵਿਕਾਸ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਲਈ ‘ਸ਼ਾਹਬਾਜ਼ ਸ਼ਰੀਫ ਗਤੀ’ ਨਾਂ ਦਾ ਨਵਾਂ ਸ਼ਬਦ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੈ।
ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਲਗਾਤਾਰ ਦੋ ਕਾਰਜਕਾਲਾਂ (2008-2013 ਅਤੇ 2013-2018) ਦੌਰਾਨ, ਸੱਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਆਬਾਦੀ ਵਾਲੇ ਪੰਜਾਬ ਸੂਬੇ ’ਚ ਅੰਡਰਪਾਸ, ਓਵਰਹੈੱਡ ਬ੍ਰਿਜ ਅਤੇ ਮਾਸ ਟ੍ਰਾਂਜ਼ਿਟ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਦਾ ਨੈੱਟਵਰਕ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਸਬੰਧਤ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਰੀਕਾਰਡ ਸਮੇਂ ’ਚ ਪੂਰੇ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ।
ਸਤੰਬਰ 1951 ’ਚ ਲਾਹੌਰ ’ਚ ਇਕ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲਣ ਵਾਲੇ ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਪਰਵਾਰ ’ਚ ਜਨਮੇ ਸ਼ਾਹਬਾਜ਼ ਨੇ ਸਰਕਾਰੀ ਕਾਲਜ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਲਾਹੌਰ ਤੋਂ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਕੀਤੀ। ਸ਼ਾਹਬਾਜ਼ ਨੇ ਪੰਜ ਵਿਆਹ ਕੀਤੇ ਹਨ, ਪਰ ਇਸ ਸਮੇਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਦੋ ਪਤਨੀਆਂ ਹਨ- ਨੁਸਰਤ ਅਤੇ ਤਹਿਮੀਨਾ ਦੁਰਾਨੀ। ਸ਼ਾਹਬਾਜ਼ ਦੇ ਦੋ ਪੁੱਤਰ ਅਤੇ ਤਿੰਨ ਧੀਆਂ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪਰਵਾਰ ਕਾਰੋਬਾਰ ਲਈ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਅਨੰਤਨਾਗ ਤੋਂ ਆਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਜਾਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ 20ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ’ਚ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਜਾਤੀ ਉਮਰਾ ਪਿੰਡ ’ਚ ਵਸ ਗਿਆ ਸੀ। ਸ਼ਾਹਬਾਜ਼ ਪਰਵਾਰ ਦੇ ਵਿਆਪਕ ਕਾਰੋਬਾਰ ਨੂੰ ਵੇਖਦੇ ਹਨ। ਉਹ 1980 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਅਖੀਰ ’ਚ ਸਿਆਸੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ ’ਚ ਆਏ ਜਦੋਂ ਉਹ 1988 ’ਚ ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ।
ਸ਼ਾਹਬਾਜ਼ ਨੇ 1997 ਤੋਂ 1999 ਤਕ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ, ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਭਰਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਅਪਣਾ ਦੂਜਾ ਕਾਰਜਕਾਲ ਨਿਭਾ ਰਹੇ ਸਨ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਫੌਜ ਨਾਲ ਮਤਭੇਦ ਹੋ ਗਿਆ। 1999 ਵਿਚ ਜਨਰਲ ਪਰਵੇਜ਼ ਮੁਸ਼ੱਰਫ ਵਲੋਂ ਨਵਾਜ਼ ਸ਼ਰੀਫ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਉਖਾੜ ਸੁੱਟਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸ਼ਾਹਬਾਜ਼ ਨੇ ਤਤਕਾਲੀ ਫੌਜੀ ਸ਼ਾਸਕ ਨਾਲ ਸਮਝੌਤਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਪਰਵਾਰ ਨਾਲ ਸਾਊਦੀ ਅਰਬ ਵਿਚ ਅੱਠ ਸਾਲ ਜਲਾਵਤਨ ਵਿਚ ਬਿਤਾਏ।
ਇਹ ਪਰਵਾਰ 2007 ’ਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਾਪਸ ਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਸ਼ਾਹਬਾਜ਼ ਨੇ 2008 ’ਚ ਦੂਜੀ ਵਾਰ ਅਤੇ 2013 ’ਚ ਤੀਜੀ ਵਾਰ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਅਹੁਦਾ ਸੰਭਾਲਿਆ ਸੀ। ਪਨਾਮਾ ਪੇਪਰਜ਼ ਮਾਮਲੇ ’ਚ 2017 ’ਚ ਤਤਕਾਲੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਵਾਜ਼ ਸ਼ਰੀਫ ਨੂੰ ਅਹੁਦੇ ਤੋਂ ਅਯੋਗ ਕਰਾਰ ਦਿਤੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪੀ.ਐਮ.ਐਲ.-ਐਨ. ਨੇ ਸ਼ਾਹਬਾਜ਼ ਨੂੰ ਅਪਣਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਸੀ।
2018 ਦੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ’ਚ ਇਮਰਾਨ ਖਾਨ ਦੀ ਪੀ.ਟੀ.ਆਈ. ਤੋਂ ਪੀ.ਐਮ.ਐਲ.-ਐਨ. ਦੀ ਹਾਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਸ਼ਾਹਬਾਜ਼ ਨੇ 2018 ਤੋਂ 2022 ਤਕ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਦੇ ਨੇਤਾ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ ਅਤੇ ਅਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਇਕ ਚਤੁਰ ਨੇਤਾ ਵਜੋਂ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤਾ। ਸ਼ਰੀਫ ਪਰਵਾਰ ਲਈ ਇਹ ਦੌਰਾ ਕਾਫ਼ੀ ਮੁਸ਼ਕਲ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਨਵਾਜ਼ ਸ਼ਰੀਫ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਧੀ ਦੇ ਨਾਲ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਦੇ ਦੋ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿਚ ਦੋਸ਼ੀ ਠਹਿਰਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿਚ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਸ਼ਾਹਬਾਜ਼ ਨੂੰ ਖੁਦ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਦੇ ਕਈ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ ਅਤੇ ਕਈ ਮਹੀਨਿਆਂ ਤਕ ਜੇਲ੍ਹ ’ਚ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ।
ਹਾਲਾਂਕਿ, ਸ਼ਾਹਬਾਜ਼ ਨੇ ਅਪਣਾ ਸੰਜਮ ਕਾਇਮ ਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਜੇਲ੍ਹ ’ਚ ਬੰਦ ਅਪਣੇ ਭਰਾ ਨੂੰ ਇਲਾਜ ਲਈ ਲੰਡਨ ਭੇਜਣ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕੀਤਾ। ਕਾਨੂੰਨੀ ਅਤੇ ਸਿਆਸੀ ਮੋਰਚਿਆਂ ’ਤੇ ਲੜਦੇ ਹੋਏ, ਉਸ ਨੇ ਅਪਣੇ ਦਿਨ ਦੀ ਉਡੀਕ ਕਰਨ ਲਈ ਸਖਤ ਮਿਹਨਤ ਕੀਤੀ ਜੋ ਤਤਕਾਲੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਇਮਰਾਨ ਖਾਨ ਦੀਆਂ ਮੂਰਖਤਾਪੂਰਨ ਚਾਲਾਂ ਕਾਰਨ ਹੋਰ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਆਇਆ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਮਰਾਨ ਖਾਨ ਨੇ ਤਾਕਤਵਰ ਫੌਜ ਦੇ ਵਿਰੁਧ ਮੋਰਚਾ ਖੋਲ੍ਹ ਦਿਤਾ ਸੀ।
