ਤੱਥ ਜਾਂਚ - 2013 ਦੀ ਕੁੰਭ ਮੇਲੇ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਨੂੰ ਕਿਸਾਨੀ ਸੰਘਰਸ਼ ਨਾਲ ਜੋੜ ਕੇ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਵਾਇਰਲ
ਸਪੋਕਸਮੈਨ ਨੇ ਪਾਇਆ ਕਿ ਵਾਇਰਲ ਤਸਵੀਰ ਦਾ ਕਿਸਾਨੀ ਸੰਘਰਸ਼ ਨਾਲ ਕੋਈ ਸਬੰਧ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਤਸਵੀਰ 2013 ਵਿਚ ਅਲਾਹਾਬਾਦ ਵਿਚ ਲੱਗੇ ਕੁੰਭ ਮੇਲੇ ਦੀ ਹੈ।
ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਸਪੋਕਸਮੈਨ (ਮੁਹਾਲੀ ਟੀਮ) - ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡਿਆ 'ਤੇ ਇੱਕ ਪੋਸਟ ਵਾਇਰਲ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ ਜਿਸਦੇ ਵਿਚ ਇੱਕ ਤਸਵੀਰ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਤਸਵੀਰ ਵਿਚ ਕਈ ਸਾਰੇ ਟੇਂਟ ਵੇਖੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਤਸਵੀਰ ਨਾਲ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਤਸਵੀਰ ਕਿਸਾਨ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੀ ਹੈ। ਤਸਵੀਰ ਨੂੰ ਦਿੱਲੀ ਵਿਚ ਲੱਗੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੇ ਟੇਂਟ ਦੱਸਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਸਪੋਕਸਮੈਨ ਨੇ ਵਾਇਰਲ ਪੋਸਟ ਦੀ ਪੜਤਾਲ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਪਾਇਆ ਕਿ ਤਸਵੀਰ ਨਾਲ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਦਾਅਵਾ ਫਰਜ਼ੀ ਹੈ। ਵਾਇਰਲ ਤਸਵੀਰ ਦਾ ਕਿਸਾਨੀ ਸੰਘਰਸ਼ ਨਾਲ ਕੋਈ ਸਬੰਧ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਤਸਵੀਰ 2013 ਵਿਚ ਅਲਾਹਾਬਾਦ ਵਿਚ ਲੱਗੇ ਕੁੰਭ ਮੇਲੇ ਦੀ ਹੈ।
ਵਾਇਰਲ ਪੋਸਟ
ਇੰਸਟਾਗ੍ਰਾਮ ਯੂਜ਼ਰ Shoot Of Sardari ਨੇ 7 ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ ਵਾਇਰਲ ਪੋਸਟ ਸ਼ੇਅਰ ਕੀਤੀ ਜਿਸ ਉੱਪਰ ਲਿਖਿਆ ਸੀ, ''Picture From Worlds Largest Protest, Singhu Border, Delhi''
ਵਾਇਰਲ ਪੋਸਟ ਦਾ ਅਰਕਾਇਵਰਡ ਲਿੰਕ
ਸਪੋਕਸਮੈਨ ਦੀ ਪੜਤਾਲ
ਪੜਤਾਲ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਅਸੀਂ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਸ ਤਸਵੀਰ ਨੂੰ tineye.com 'ਤੇ ਸਰਚ ਕੀਤਾ। ਸਾਨੂੰ ਵਾਇਰਲ ਤਸਵੀਰ ਨਾਲ ਦੀਆਂ ਕਈ ਤਸਵੀਰਾਂ ਮਿਲੀਆਂ ਜਿਸ ਉੱਪਰ alamy stock ਦਾ ਵਾਟਰਮਾਰਕ ਲੱਗਾ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵਾਇਰਲ ਤਸਵੀਰ ਨੂੰ alamy.com 'ਤੇ ਸਰਚ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਸਾਨੂੰ ਵਾਇਰਲ ਤਸਵੀਰ ਨਾਲ ਦੀ ਇਮੇਜ ਮਿਲੀ ਪਰ ਇਹ ਤਸਵੀਰ ਹੋਰ ਐਂਗਲ ਤੋਂ ਲਈ ਗਈ ਸੀ।
ਤਸਵੀਰ ਹੇਠਾਂ ਕੈਪਸ਼ਨ ਲਿਖਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ, Tents / landscape during Maha Kumbh mela 2013 in Allahabad , India. ਤਸਵੀਰ ਦੇ ਕੈਪਸ਼ਨ ਤੋਂ ਹੀ ਪਤਾ ਚੱਲਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਤਸਵੀਰ ਕੁੰਭ ਮੇਲੇ ਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਤਸਵੀਰ 8 ਫਰਵਰੀ 2013 ਨੂੰ ਲਈ ਗਈ ਸੀ।
ਇਸ ਤਸਵੀਰ ਬਾਰੇ ਗੂਗਲ 'ਤੇ ਹੋਰ ਸਰਚ 'ਤੇ ਸਾਨੂੰ gettyimages.in 'ਤੇ ਵੀ ਵਾਇਰਲ ਤਸਵੀਰ ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਂਦੀ ਤਸਵੀਰ ਮਿਲੀ ਜਿਸ ਦੇ ਕੈਪਸ਼ਨ ਵਿਚ ਲਿਖਿਆ ਸੀ, ''Maha Kumbh Mela 2013 India, Uttar Pradesh (United Provinces), Allahlabad . Maha Kumbh Mela 2013, daily life of the camp, view from the bridge''
ਗੂਗਲ ਸਰਚ ਦੌਰਾਨ ਸਾਨੂੰ issuu.com 'ਤੇ ਵੀ ਵਾਇਰਲ ਤਸਵੀਰ ਮਿਲੀ ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਸਾਨੂੰ media.virbcdn.com ਦਾ ਕੁੰਭ ਮੇਲੇ ਬਾਰੇ ਇਕ ਬਲਾਗ ਵੀ ਮਿਲਿਆ। ਬਲਾਗ ਦੀ ਕਵਰ ਇਮੇਜ ਹੀ ਵਾਇਰਲ ਤਸਵੀਰ ਲੱਗੀ ਹੋਈ ਸੀ ਇਸ ਉੱਪਰ ਲਿਖਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ ''The spectacular Kumbh Mela, India’s largest religious festival, is full of sights, sounds and smells not for the faint of heart. Text by Ville Palonen and Yaroslava Troynich Photos by Ville Palonen''
ਵਾਇਰਲ ਇਮੇਜ 'ਤੇ ਲਿਖੇ ਟੈਕਸਟ ਤੋਂ ਪਤਾ ਚੱਲਿਆ ਕਿ ਇਹ ਤਸਵੀਰ Ville Palonen ਨਾਮ ਦੇ ਵਿਅਕਤੀ ਵੱਲੋਂ ਲਈ ਗਈ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਸੀਂ Ville Palonen ਨੂੰ ਈਮੇਲ ਕੀਤੀ ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਵਾਇਰਲ ਤਸਵੀਰ ਉਹਨਾਂ ਵੱਲੋਂ ਹੀ ਲਈ ਗਈ ਸੀ, ਜਦੋਂ 2013 ਵਿਚ ਮਹਾਂ ਕੁੰਭ ਮੇਲਾ ਲੱਗਾ ਸੀ। Ville Palonen ਨੇ ਵੀ ਸਾਨੂੰ issuu.com ਦਾ ਲਿੰਕ ਸ਼ੇਅਰ ਕੀਤਾ ਜਿਸ ਵਿਚ ਵਇਰਲ ਤਸਵੀਰ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ।
ਨਤੀਜਾ - ਸਪੋਕਸਮੈਨ ਨੇ ਆਪਣੀ ਪੜਤਾਲ ਵਿਚ ਵਾਇਰਲ ਤਸਵੀਰ ਨਾਲ ਕੀਤਾ ਦਾਅਵਾ ਫਰਜ਼ੀ ਪਾਇਆ ਹੈ। ਵਾਇਰਲ ਤਸਵੀਰ ਦਾ ਕਿਸਾਨੀ ਸੰਘਰਸ਼ ਨਾਲ ਕੋਈ ਸਬੰਧ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਇਹ ਤਸਵੀਰ 2013 ਵਿਚ ਲੱਗੇ ਕੁੰਭ ਮੇਲੇ ਦੀ ਹੈ।
Claim - ਸਿਂਗੂ ਬਾਰਡਰ 'ਤੇ ਲੱਗੇ ਕਿਸਾਨੀ ਧਰਨੇ ਦੀ ਹੈ ਤਸਵੀਰ
Claimed By- ਇੰਸਟਾਗ੍ਰਾਮ ਯੂਜ਼ਰ Shoot Of Sardari
fact Check - ਫਰਜ਼ੀ