Fact Check: ਕੀ ਖੇਤਾਂ ਵਿਚ ਆਇਆ ਜ਼ਹਿਰੀਲਾ ਕੀੜਾ? ਨਹੀਂ, ਵਾਇਰਲ ਹੋ ਰਿਹਾ ਇਹ ਪੋਸਟ ਫਰਜ਼ੀ ਹੈ

ਸਪੋਕਸਮੈਨ ਸਮਾਚਾਰ ਸੇਵਾ

Fact Check

ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਸਪੋਕਸਮੈਨ ਨੇ ਆਪਣੀ ਪੜਤਾਲ ਵਿਚ ਪਾਇਆ ਕਿ ਵਾਇਰਲ ਹੋ ਰਿਹਾ ਦਾਅਵਾ ਫਰਜ਼ੀ ਹੈ।

Fact Check Fake post claiming an insect is killing farmers

RSFC (Team Mohali)- ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ 'ਤੇ ਇੱਕ ਪੋਸਟ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਿਨੀ ਵਾਇਰਲ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਪੋਸਟ ਵਿਚ ਤਿੰਨ ਤਸਵੀਰਾਂ ਹਨ। ਇੱਕ ਤਸਵੀਰ 'ਚ ਹਰੇ ਰੰਗ ਦਾ ਕੀੜਾ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦੂਜੀ ਤਸਵੀਰ ਵਿਚ ਦੋ ਲਾਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਤੀਜੀ ਤਸਵੀਰ ਵਿਚ ਇੱਕ ਮੋਬਾਇਲ ਦੀ ਸਕਰੀਨ ਜਿਸ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਮੈਸੇਜ ਲਿਖਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਪੋਸਟ ਨੂੰ ਵਾਇਰਲ ਕਰਦਿਆਂ ਯੂਜ਼ਰ ਦਾਅਵਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਖੇਤਾਂ ਵਿਚ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਕਿਸਮ ਦਾ ਕੀੜਾ ਆਇਆ ਹੈ ਜਿਸਦੇ ਕੱਟਣ ਤੋਂ ਤੁਰੰਤ ਬਾਅਦ ਮੌਤ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। 

ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਸਪੋਕਸਮੈਨ ਨੇ ਆਪਣੀ ਪੜਤਾਲ ਵਿਚ ਪਾਇਆ ਕਿ ਵਾਇਰਲ ਹੋ ਰਿਹਾ ਦਾਅਵਾ ਫਰਜ਼ੀ ਹੈ। ਪੋਸਟ ਵਿਚ ਦਿੱਸ ਰਹੇ ਕੀੜੇ ਦੇ ਕੱਟਣ ਨਾਲ ਮੌਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਰਹੀ ਗੱਲ ਲਾਸ਼ਾਂ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਦੀ, ਦੱਸ ਦਈਏ ਕਿ ਇਹ ਮੌਤ ਬਿਜਲੀ ਦੇ ਡਿੱਗਣ ਕਾਰਣ ਹੋਈ ਸੀ ਨਾ ਕਿ ਕਿਸੇ ਕੀੜੇ ਦੇ ਕੱਟਣ ਨਾਲ।

ਵਾਇਰਲ ਪੋਸਟ

ਫੇਸਬੁੱਕ ਪੇਜ "Desi jatt" ਨੇ 20 ਸਤੰਬਰ 2022 ਨੂੰ ਇਹ ਪੋਸਟ ਸ਼ੇਅਰ ਕਰਦਿਆਂ ਲਿਖਿਆ, "ਖੇਤਾਂ ਦੇ ਵਿਚ ਆਇਆ ਜ਼ਹਿਰੀਲਾ ਕੀੜਾ ਕਪਾਹ ਦੇ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਬੰਦਿਆ ਦੇ ਲੜ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਗਈ ਜਾਨ"

ਇਸ ਪੋਸਟ ਨੂੰ ਹੇਠਾਂ ਕਲਿਕ ਕਰ ਵੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਪੜਤਾਲ

ਪੜਤਾਲ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕਰਦਿਆਂ ਅਸੀਂ ਸਭਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਤਸਵੀਰ ਨੂੰ ਗੂਗਲ ਰਿਵਰਸ ਇਮੇਜ ਟੂਲ ਵਿਚ ਅਪਲੋਡ ਕਰ ਸਰਚ ਕੀਤਾ। ਸਾਨੂੰ ਡੀਡੀ ਨਿਊਜ਼ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਿਕ ਟਵਿੱਟਰ ਹੈਂਡਲ ਤੋਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਇਕ ਟਵੀਟ ਮਿਲਿਆ ਜਿਸਦੇ ਵਿਚ ਇਸ ਕੀੜੇ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਮੌਜੂਦ ਸੀ। ਇਸ ਟਵੀਟ ਵਿਚ ਕ੍ਰਿਸ਼ੀ ਵਿਗਿਆਨ ਕੇਂਦਰ ਦੇ ਹਵਾਲਿਓਂ ਇਸ ਵਾਇਰਲ ਦਾਅਵੇ ਨੂੰ ਫ਼ਰਜ਼ੀ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।

ਟਵੀਟ ਵਿਚ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਕਿ ਇਹ ਕੀੜਾ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਗੰਨੇ ਦੇ ਖੇਤਾਂ ਵਿਚ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਕੱਟਣ ਨਾਲ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਖੁਜਲੀ ਜਾਂ ਜਲਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਮੌਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ਡੀਡੀ ਨਿਊਜ਼ ਦੇ ਇਸ ਟਵੀਟ ਨੂੰ ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਿਕ ਫੈਕਟ ਚੈੱਕ ਟਵਿੱਟਰ ਹੈਂਡਲ ਵੱਲੋਂ ਰੀਟਵੀਟ ਵੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।

ਹੁਣ ਅਸੀਂ ਅੱਗੇ ਵਧਦਿਆਂ ਲਾਸ਼ਾਂ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਬਾਰੇ ਸਰਚ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ। ਪੜਤਾਲ ਦੌਰਾਨ ਸਾਨੂੰ ਵਾਇਰਲ ਹੋ ਰਹੀ ਲਾਸ਼ਾਂ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਇੱਕ ਟਵਿੱਟਰ ਯੂਜ਼ਰ ਦੁਆਰਾ 13 ਸਤੰਬਰ 2022 ਨੂੰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਟਵੀਟ ਵਿਚ ਮਿਲੀਆਂ। 

ਟਵੀਟ ਮੁਤਾਬਕ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਨਾਵੇਂ ਦੀ ਚਾਲੀਸਗਾਉਂ ਵਿਖੇ ਬਿਜਲੀ ਗਿਰਨ ਨਾਲ ਪਿਤਾ ਅਤੇ ਪੁੱਤਰ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਪਿਤਾ ਦਾ ਨਾਮ ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਚੌਹਾਨ ਅਤੇ ਮੁੰਡੇ ਦਾ ਨਾਮ ਵਿੱਕੀ ਚੌਹਾਨ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। 

ਇਸ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿਚ ਰੱਖਦਿਆਂ ਅਸੀਂ ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਖਬਰਾਂ ਲੱਭਣੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀਆਂ। ਸਾਨੂੰ Maharashtra Times ਦੀ ਇੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਵੀ ਮਿਲੀ ਜਿਸ ਵਿਚ ਇਹ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਪਿਤਾ ਅਤੇ ਪੁੱਤਰ ਦੀ ਮੌਤ ਬਿਜਲੀ ਗਿਰਨ ਤੋਂ ਹੋਈ ਸੀ। ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਕ ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਚੌਹਾਨ ਆਪਣੇ ਮੁੰਡੇ ਦੀਪਕ ਚੌਹਾਨ ਅਤੇ ਪਤਨੀ ਦੇ ਨਾਲ ਕਪਾਹ ਦੇ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਖਾਦ ਪਾਉਣ ਗਏ ਸਨ। ਇਸ ਵਿਚ ਅਚਾਨਕ ਮੀਂਹ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਇਹ ਤਿੰਨੋਂ ਇਕ ਪੇੜ ਹੇਠਾਂ ਖੜੇ ਹੋ ਗਏ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਬਿਜਲੀ ਗਿਰਨ ਕਾਰਨ ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਚੌਹਾਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮੁੰਡੇ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਤਨੀ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਬਚ ਗਈ। 

ਨਤੀਜਾ- ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਸਪੋਕਸਮੈਨ ਨੇ ਆਪਣੀ ਪੜਤਾਲ ਵਿਚ ਪਾਇਆ ਕਿ ਵਾਇਰਲ ਹੋ ਰਿਹਾ ਦਾਅਵਾ ਫਰਜ਼ੀ ਹੈ। ਪੋਸਟ ਵਿਚ ਦਿੱਸ ਰਹੇ ਕੀੜੇ ਦੇ ਕੱਟਣ ਨਾਲ ਮੌਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਰਹੀ ਗੱਲ ਲਾਸ਼ਾਂ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਦੀ, ਦੱਸ ਦਈਏ ਕਿ ਇਹ ਮੌਤ ਬਿਜਲੀ ਦੇ ਡਿੱਗਣ ਕਾਰਣ ਹੋਈ ਸੀ ਨਾ ਕਿ ਕਿਸੇ ਕੀੜੇ ਦੇ ਕੱਟਣ ਨਾਲ।