ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਘਟਿਆ ਕਪਾਹ ਦਾ ਔਸਤ ਉਤਪਾਦਨ, ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਆਈ 45 ਫ਼ੀਸਦੀ ਗਿਰਾਵਟ

ਮੋਹਾਲੀ : ਪੰਜਾਬ ਪਿਛਲੇ ਤਿੰਨ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਕਪਾਹ ਦੀ ਉਤਪਾਦਕਤਾ ਵਿੱਚ ਉੱਚ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਕਾਇਮ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਪਰ ਇਸ ਸਾਲ ਦੇ ਅੰਕੜੇ ਇਸ ਤੋਂ ਅਲੱਗ ਜਾਪਦੇ ਹਨ। ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਸੂਬੇ ਦੀ ਕਪਾਹ ਉਤਪਾਦਕਤਾ ਵਿਚ ਇਸ ਸਾਲ ਲਗਭਗ 45 ਫ਼ੀਸਦੀ ਦੀ ਗਿਰਾਵਟ ਦਰਜ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।

ਪੰਜਾਬ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿਭਾਗ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਵੇਰਵਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ ਇਸ ਸਾਲ ਸੂਬੇ ਵਿਚ ਕਪਾਹ ਦਾ ਔਸਤ ਉਤਪਾਦਨ 363 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਲਿੰਟ ਪ੍ਰਤੀ ਹੈਕਟੇਅਰ (147 ਕਿਲੋ ਲਿੰਟ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ) ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਦਕਿ ਕੱਚੀ ਕਪਾਹ ਦੀ ਉਤਪਾਦਕਤਾ 1,089 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਪ੍ਰਤੀ ਹੈਕਟੇਅਰ (441 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ) ਹੈ।

ਲਿੰਟ ਇੱਕ ਚਿੱਟਾ ਰੇਸ਼ਾ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਕੱਚੇ ਕਪਾਹ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਗਿਨਿੰਗ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਿੱਚ, ਹਰ ਕੁਇੰਟਲ (100 ਕਿਲੋ) 'ਕਪਾਸ' (ਬਿਨਾਂ ਕਪਾਹ ਜਾਂ ਕੱਚੇ ਕਪਾਹ) ਲਈ, ਲਿੰਟ ਦੀ ਰਿਕਵਰੀ 33-36 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਅਤੇ ਬੀਜ ਦੀ 63-66 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਹੈ।ਪੰਜਾਬ ਐਗਰੀਕਲਚਰਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ (ਪੀਏਯੂ), ਲੁਧਿਆਣਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਮਵਾਰ 2019-20, 2020-21 ਅਤੇ 2021-22 ਦੌਰਾਨ 651 ਕਿਲੋ ਲਿੰਟ (1,953 ਕਿਲੋ ਕੱਚਾ ਕਪਾਹ ਪ੍ਰਤੀ ਹੈਕਟੇਅਰ), 690 ਕਿਲੋ ਲਿੰਟ (2,070 ਕਿਲੋ ਕੱਚਾ ਕਪਾਹ) ਅਤੇ 652 ਕਿਲੋ ਲਿੰਟ (1,956 ਕਿਲੋ ਕੱਚਾ ਕਪਾਹ ਪ੍ਰਤੀ ਹੈਕਟੇਅਰ) ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।

ਰਿਕਾਰਡ ਅਨੁਸਾਰ ਇਸ ਸਾਲ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਕਪਾਹ ਉਤਪਾਦਕਤਾ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਨਾਲੋਂ ਲਗਭਗ 45% ਘੱਟ ਹੈ। ਮਾਹਰਾਂ ਤੋਂ ਮਿਲੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਨੁਸਾਰ ਨਰਮੇ ਦੀ ਫ਼ਸਲ 'ਤੇ ਬੂਟਿਆਂ ਦੇ ਕੀੜਿਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਗੁਲਾਬੀ ਸੁੰਡੀ ਅਤੇ ਚਿੱਟੀ ਮੱਖੀ ਦਾ ਹਮਲਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਈ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਪੌਦਿਆਂ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਰੁਕਿਆ ਹੋਇਆ ਦੇਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਮਾਹਰਾਂ ਨੇ ਅੱਗੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਮੁੱਦਿਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਅਤੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਜਾਣੂ ਕਰਵਾਉਣ, ਰੋਕਥਾਮ ਦੇ ਤਰੀਕਿਆਂ ਅਤੇ ਕਪਾਹ ਦੀ ਫਸਲ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੋਰ ਤਕਨੀਕਾਂ 'ਤੇ ਧਿਆਨ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

ਇਸ ਦੌਰਾਨ, ਪੀਏਯੂ ਦੇ ਖੇਤਰੀ ਖੋਜ ਕੇਂਦਰ (ਆਰਆਰਸੀ), ਬਠਿੰਡਾ ਨੇ ਹੁਣ ਤੱਕ 57 ਕਪਾਹ ਦੀਆਂ ਫ਼ਸਲਾਂ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਵਿਕਸਿਤ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ। ਮਾਹਰਾਂ ਨੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕੀੜਿਆਂ ਦੇ ਹਮਲੇ ਕਾਰਨ ਇਸ ਫ਼ਸਲ ਵੱਲ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਧਿਆਨ ਦੇਣ ਦੀ ਲੋੜ ਨੂੰ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਇਸ ਸਬੰਧੀ 22 ਦਸੰਬਰ ਨੂੰ ਬਠਿੰਡਾ ਵਿਖੇ ਡਾ: ਗੁਰਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ, ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਤੇ ਕਿਸਾਨ ਭਲਾਈ, ਪੰਜਾਬ  ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ ਮੀਟਿੰਗ ਹੋਈ ਜਿਸ ਵਿਚ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਨਰਮੇ 'ਤੇ ਹੋਏ ਗੁਲਾਬੀ ਸੁੰਡੀ ਦੇ ਹਮਲੇ ਦਾ ਜਾਇਜ਼ਾ ਲੈਣ ਅਤੇ ਸਾਉਣੀ 2023-24 ਦੌਰਾਨ ਇਸ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਲਈ ਕਾਰਜ ਯੋਜਨਾ ਦੀ ਸਮੀਖਿਆ 'ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਵਟਾਂਦਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।

ਇਸ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਪੀਏਯੂ ਲੁਧਿਆਣਾ ਦੇ ਵਾਈਸ ਚਾਂਸਲਰ ਡਾ: ਐਸ.ਐਸ ਗੋਸਲ ਨੇ ਸੂਬੇ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਪਾਹ ਉਤਪਾਦਕ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਦੇ ਮੁੱਖ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਪੀਏਯੂ, ਐਚਏਯੂ ਹਿਸਾਰ ਅਤੇ ਆਈਸੀਏਆਰ-ਸੀਆਈਸੀਆਰ ਸਿਰਸਾ ਦੇ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਇਸ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਭਾਗ ਲਿਆ।

ਮੀਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਡਾ: ਗੁਰਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਨਰਮੇ ਦੀ ਫ਼ਸਲ 'ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਗੁਲਾਬੀ ਕੀੜਿਆਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਕੀੜਿਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਲਈ ਕਪਾਹ ਉਤਪਾਦਕਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਮਾਂ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਨ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਬਠਿੰਡਾ, ਮਾਨਸਾ, ਮੁਕਤਸਰ ਅਤੇ ਫਾਜ਼ਿਲਕਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਦੇ ਗੁਲਾਬੀ ਸੁੰਡੀ ਨਾਲ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਆਫ ਸੀਜ਼ਨ ਦੌਰਾਨ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿਭਾਗ ਅਤੇ ਪੀਏਯੂ ਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਚੌਕਸ ਰਹਿਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।

ਉਨ੍ਹਾਂ ਗੁਲਾਬੀ ਸੁੰਡੀ ਦੀ ਨਿਯਮਤ ਨਿਗਰਾਨੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਲਈ ਸਿਖਲਾਈ ਕੈਂਪਾਂ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਗੁਲਾਬੀ ਸੁੰਡੀ ਨੂੰ ਫਸਲਾਂ 'ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਰੋਕਣ ਲਈ ਔਫ ਸੀਜ਼ਨ ਅਤੇ ਇਨ-ਸੀਜ਼ਨ ਦੋਵਾਂ ਦੌਰਾਨ ਰਣਨੀਤੀਆਂ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ।

ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸ਼ੀਟੀਆਂ (ਫ਼ਸਲ ਦੇ ਬਚੇ ਹੋਏ ਡੰਡੇ/ਸੋਟੀਆਂ) ਨੂੰ ਖੇਤ ਦੇ ਉਸ ਖੇਤਰ ਤੋਂ ਦੂਰ ਖੜ੍ਹੀ ਕਰ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਸੋਟੀਆਂ 'ਚ ਵੱਧ-ਤੋਂ ਵੱਧ ਧੁੱਪ ਪੈ ਸਕੇ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਟਿਕਸ ਨੂੰ ਫਰਵਰੀ ਦੇ ਅੰਤ ਤੱਕ ਬਾਲਣ ਵਜੋਂ ਵਰਤਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਸਟੈਕਿੰਗ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਸਟਿਕਸ ਨੂੰ ਜ਼ਮੀਨ 'ਤੇ ਕੁੱਟਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਕਿ ਉਹ ਕਪਾਹ ਦੇ ਬੰਦ ਟੀਂਡੇ ਗੁਲਾਬੀ ਕੀੜੇ ਦੇ ਲਾਰਵੇ ਨੂੰ ਪਨਾਹ ਨਾ ਦੇ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅੱਗੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਬੰਦ ਟੀਂਡਿਆਂ (ਕਪਾਹ ਦੇ ਫੁਲ) ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

ਮਾਹਰਾਂ ਨੇ ਅੱਗੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸਾਂਝੀ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਆਕੀ ਅਪ੍ਰੈਲ ਵਿੱਚ ਕਪਾਹ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਜਨਵਰੀ ਅਤੇ ਫਰਵਰੀ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕੈਂਪਾਂ ਰਾਹੀਂ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਬਾਰੇ ਜਾਗਰੂਕ ਕਰਨ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ 2.52 ਲੱਖ ਹੈਕਟੇਅਰ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਇਸ ਸਾਲ ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ ਕਰੀਬ 2.48 ਲੱਖ ਹੈਕਟੇਅਰ ਰਕਬਾ ਕਪਾਹ ਹੇਠ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ ਕਪਾਹ ਹੇਠ ਕਰੀਬ 1.6% ਰਕਬਾ ਘਟਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਉਤਪਾਦਕਤਾ ਵਿੱਚ ਭਾਰੀ ਗਿਰਾਵਟ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲ ਰਹੀ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਲਗਭਗ 45% ਹੈ।

ਇਸ ਦੌਰਾਨ, ਕਪਾਹ ਦਾ ਰੇਟ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਸਮਰਥਨ ਮੁੱਲ ( ਐੱਮ . ਐੱਸ. ਪੀ.) ਤੋਂ ਕਾਫੀ ਉੱਚਾ ਹੈ ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਕਿਸਾਨ ਕਪਾਹ ਦੀ ਫਸਲ (ਨਵੰਬਰ ਵਿੱਚ) ਨੂੰ ਰੋਕ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਲੋਹੜੀ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ (14 ਜਨਵਰੀ) ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੀਮਤਾਂ ਵਿੱਚ ਵਾਧੇ ਦੀ ਉਮੀਦ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ।

ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੇਂ 'ਚ ਕੱਚੇ ਕਪਾਹ ਦਾ ਰੇਟ 8,500 ਤੋਂ 9,600 ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਕੁਇੰਟਲ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਸਮਰਥਨ ਮੁੱਲ ਤੋਂ ਕਿਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ। ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਉਮੀਦ ਹੈ ਕਿ ਜਨਵਰੀ-ਫਰਵਰੀ 2023 ਤੱਕ ਇਸ ਦੀ ਕੀਮਤ 10,000 ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਕੁਇੰਟਲ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ। ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਜਦੋਂ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੇ ਜਨਵਰੀ ਅਤੇ ਫਰਵਰੀ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਫ਼ਸਲ ਵੇਚੀ ਸੀ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ 13,000 ਤੋਂ 14,000 ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਕੁਇੰਟਲ ਦਾ ਭਾਅ ਮਿਲਿਆ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ ਸੂਬੇ ਵਿਚ ਕੱਚੇ ਮਾਲ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮੁੱਲ ਸੀ। 

ਕਪਾਹ ਦੇ ਘਟ ਉਤਪਾਦਨ ਬਾਰੇ ਕਿਸਾਨ ਆਗੂ ਰਮਨਦੀਪ ਸਿੰਘ ਮਾਨ ਨੇ ਟਿੱਪਣੀ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ, ''ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਕਪਾਹ ਦਾ ਝਾੜ 45% ਘਟਿਆ ਹੈ, ਇਸ ਸਾਲ ਔਸਤ ਕਪਾਹ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ 1089 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਪ੍ਰਤੀ ਹੈਕਟੇਅਰ ਹੈ ਜਦਕਿ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਇਹ 1956 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਪ੍ਰਤੀ ਹੈਕਟੇਅਰ ਸੀ। ਕਣਕ ਦਾ ਝਾੜ 15% ਘਟਿਆ, ਕਿੰਨੂ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ 50% ਘਟਿਆ ਅਤੇ ਝੋਨੇ ਨੂੰ ਵੀ ਮਾਰ ਪਈ। ਇਹ ਸਭ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕੋਈ ਫ਼ਸਲ ਬੀਮਾ ਯੋਜਨਾ ਨਹੀਂ... ਅਜੀਬ ਨੀਤੀ ਹੈ।''