Proliferation of technologies will address many agriculture-related issues

ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਭਾਰਤ ਦੇ ਆਰਥਿਕ ਵਿਕਾਸ ਵਿਚ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਭੂਮਿਕਾ ਅਦਾ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਕੋਲ ਇਸ ਦੇ 60.45 ਫ਼ੀਸਦੀ ਭੂਮੀ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਾਲੀ ਧਰਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕਾਸ਼ਤ ਅਧੀਨ ਰਕਬੇ (1.8 ਮਿਲੀਅਨ ਕਿਲੋਮੀਟਰ 2 ਖੇਤਰ) ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿਚ ਵੀ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਚ ਮੋਹਰੀ ਹੈ। ਨਿਰੰਤਰ ਵਧ ਰਹੀ ਅਬਾਦੀ ਖੁਰਾਕ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਖਤਰਾ ਪੈਦਾ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ  ਅਤੇ ਇਸ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵੱਧ ਰਹੀ ਅਬਾਦੀ ਦੀ ਭੋਜਨ ਉਪਲਬਧਤਾ ਦੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਸਮੁੱਚੀ ਖੇਤੀ-ਮੁੱਲ ਵਾਲੀ ਲੜੀ ਨੂੰ ਸੁਚਾਰੂ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ।

ਖੇਤੀ ਵਾਤਾਵਰਣ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿਚ ਮੈਕਰੋ ਅਤੇ ਸੂਖਮ ਪੱਧਰ ਤੇ ਵੱਖ ਵੱਖ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਖੇਤੀ ਉਤਪਾਦਕਤਾ ਅਤੇ ਖੇਤ ਦੀ ਆਮਦਨੀ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਇਕ ਸੀਮਤ ਕਾਰਕ ਹਨ, ਖ਼ਾਸਕਰ ਜਦੋਂ ਖੇਤੀ ਅਧੀਨ ਕੁਲ ਖੇਤਰ ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਅਨਾਜ ਲਈ ਠੱਪ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਚ ਕੋਈ ਸ਼ੱਕ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਸਰਕਾਰ ਖੇਤੀ-ਮੁੱਲ ਲੜੀ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਨੀਤੀਆਂ ਦੀ ਸਰਗਰਮੀ ਨਾਲ ਕਾਰਵਾਈ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। 

ਨਵੀਂ ਤਕਨਾਲੋਜੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ, ਫਸਲਾਂ ਦੇ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਮੁੱਲ ਵਿਚ ਸੁਧਾਰ, ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਖਰਚੇ ਮੁੱਲ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ, ਸਮੁੱਚੀ ਖੇਤੀ ਸਪਲਾਈ ਲੜੀ ਵਿਚ ਸੁਧਾਰ, ਵੰਡ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦ-ਖੂੰਹਦ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ, ਖੇਤ ਮਕੈਨੀਕੀਕਰਨ ਨੂੰ ਸਮਰੱਥ ਬਣਾਉਣ, ਕਿਸਾਨਾਂ ਦਰਮਿਆਨ ਸੰਪਰਕ ਵਿਚ ਅਸਾਨਤਾ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਬੇਮਿਸਾਲ ਮੌਕਿਆਂ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਖਪਤਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਉਤਪਾਦਕਾਂ ਵਿਚਾਲੇ ਲਿੰਕ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰ ਕੇ ਉਤਪਾਦਕਾ ਦੇ ਮੌਕੇ ਪੈਦਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।

ਛੋਟੇ ਅਤੇ ਟੁੱਟੇ ਹੋਏ ਜ਼ਮੀਨੀ ਹੋਲਡਿੰਗ, ਕੁਦਰਤੀ ਸਰੋਤਾਂ ਦੀ ਕਮੀ, ਖੇਤੀ-ਜਲਵਾਯੂ ਦੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਵਿਚ ਤਬਦੀਲੀ, ਵੱਧ ਰਹੀ ਆਬਾਦੀ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੀ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿਚ ਕਮੀ, ਸਰਮਾਏ ਦੀ ਘਾਟ, ਸਟੋਰੇਜ ਦੀ ਢੁੱਕਵੀਂ ਸਮਰੱਥਾ ਅਤੇ ਆਵਾਜਾਈ ਦੀ ਸਹੂਲਤ, ਧਰਤੀ ਹੇਠਲੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਪੱਧਰ ਵਿਚ ਕਮੀ, ਬੀਜ ਦੀ ਮਾੜੀ ਗੁਣਵੱਤਾ, ਅਪਣਾਉਣ ਦੀ ਘੱਟ ਦਰ। ਖੇਤੀ ਮਸ਼ੀਨੀਕਰਨ ਅਤੇ ਸਮੁੱਚੀ ਖੇਤੀ-ਮੁੱਲ ਵਾਲੀ ਲੜੀ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਬਰਬਾਦੀਆਂ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੇ ਵਾਧੇ ਨੂੰ ਸੀਮਤ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਕੁਝ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਹਨ।

ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ ਕਿ ਤਕਨਾਲੋਜੀਆਂ ਅਤੇ ਡਿਜੀਟਲ ਉਪਯੋਗਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਸਾਰ ਉਪਰੋਕਤ ਦੱਸੇ ਗਏ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਮੁੱਦਿਆਂ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰੇਗਾ ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਨੂੰ ਬਹੁਪੱਖੀ ਢੰਗਾਂ ਨਾਲ ਸੁਧਾਰ ਕਰਨ ਵਿਚ ਮਦਦ ਕਰੇਗਾ। ਇਸ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਦੋ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਰੁਕਾਵਟਾਂ ਹਨ ਜੋ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੇ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ - ਸਪਲਾਈ ਸਾਈਡ ਰੁਕਾਵਟ ਅਤੇ ਸਾਈਡ ਰੁਕਾਵਟ ਦੀ ਮੰਗ। ਸਪਲਾਈ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਤੋਂ, ਆਟੋਮੈਟਿਕ ਫਾਰਮ ਉਪਕਰਣਾਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਤੱਕ ਦੀ ਇੰਟਰਨੈਟ ਆਫ ਥਿੰਗਸ (ਆਈਓਟੀ) ਸੈਂਸਰ ਜੋ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਨਮੀ ਅਤੇ ਡ੍ਰੋਨ ਜੋ ਫਸਲਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਦੇ ਹਨ, ਨੇ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿਚ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੇ ਨਜ਼ਾਰੇ ਨੂੰ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।

ਆਰਟੀਫੀਸ਼ੀਅਲ ਇੰਟੈਲੀਜੈਨਸ (ਏਆਈ), ਕਲਾਉਡ, ਮਸ਼ੀਨ ਲਰਨਿੰਗ ਅਤੇ ਐਡਵਾਂਸਿਕ ਐਨਾਲਿਟਿਕਸ ਵਰਗੀਆਂ ਨਵੀਂਆਂ ਯੁਗ ਤਕਨਾਲੋਜੀਆਂ ਨੂੰ ਅਪਣਾਉਣਾ ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਉੱਚ ਔਸਤਨ ਝਾੜ ਅਤੇ ਬਿਹਤਰ ਕੀਮਤ ਨਿਯੰਤਰਣ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਲਈ ਇਕ ਵਾਤਾਵਰਣ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਤਿਆਰ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਸਲਾਹ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੀ ਉਪਲਬਧਤਾ, ਮਸ਼ੀਨੀਕਰਨ ਸੇਵਾਵਾਂ, ਵਿੱਤੀ ਸੇਵਾਵਾਂ, ਕਟਾਈ ਅਤੇ ਕਟਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੀਆਂ ਸੇਵਾਵਾਂ ਤੱਕ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਲਈ ਵਿਆਪਕ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ ਅਧਾਰਤ ਹੱਲ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਹਨ।

ਇਹ ਤਕਨਾਲੋਜੀਆਂ ਬਿਹਤਰ ਅਤੇ ਵਿਵਹਾਰਕ ਫੈਸਲੇ ਲੈਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ ਤਾਂ ਜੋ ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਨਿਵੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਬਿਹਤਰ ਵਰਤੋਂ ਅਤੇ ਬੀਜ, ਖਾਦ, ਆਦਿ ਦੀ ਪੂਰਤੀ-ਨਿਰਧਾਰਤ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕੇ। ਮੰਗ ਪੱਖੋਂ ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਆਪਣੇ ਖੇਤਾਂ ਦੇ ਨੇੜੇ ਮਾਈਕਰੋ-ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਸੈਂਟਰਾਂ (ਐਮ.ਪੀ.ਸੀ.) ਵਿਕਸਤ ਕਰਨ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਮੌਜੂਦ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਅਰਥ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਕਣਕ ਦੀ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਮਿੱਲਾਂ, ਫਲ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ, ਤੇਲ ਬੀਜਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਆਦਿ ਫਾਰਮ 'ਤੇ ਹੀ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਸਿੱਧੇ ਖਪਤਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਭੇਜੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ('ਐਪ-ਅਧਾਰਤ ਭੋਜਨ ਸਪੁਰਦਗੀ ਦੇ ਮਾਡਲ 'ਵਾਂਗ)।

ਜੈਵਿਕ ਅਤੇ ‘ਫਾਰਮ ਤੋਂ ਸਿੱਧਾ’ ਵਿਚ ਖਪਤਕਾਰਾਂ ਦੀਆਂ ਰੁਚੀਆਂ ਸਪੇਸ ਵਿਚ ਵਿਘਨ ਪੈਦਾ ਕਰ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਐੱਮ ਪੀ ਸੀ ਇਕ ਸੰਪੂਰਨ ਨਮੂਨੇ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰੇਗੀ ਅਤੇ ਸੇਵਾਵਾਂ ਲੈਣ ਲਈ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਦੀ ਲਾਗਤ ਅਤੇ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਕਮੀ ਨੂੰ ਵੀ ਸਮਰੱਥ ਬਣਾਵੇਗਾ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਕਿਸਾਨਾਂ ਅਤੇ ਖਪਤਕਾਰਾਂ ਵਿਚਲਾ ਪਾੜਾ ਵੀ ਮਿਟਾ ਦੇਵੇਗੀ। ਉਪਰੋਕਤ ਦੋ ਰੁਕਾਵਟਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਕਿਸਾਨੀ ਆਮਦਨੀ ਨੂੰ ਦੁੱਗਣਾ ਕਰਨ ਦੀ ਪਹਿਲਕਦਮੀ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਸੰਸਥਾਗਤ ਖਰੀਦਦਾਰਾਂ ਨਾਲ ਜੋੜ ਕੇ ਅਤੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਸਰੋਤਾਂ ਦੀ ਜਾਇਜ਼ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਕਾਸ਼ਤ ਦੀ ਲਾਗਤ ਨੂੰ ਘਟਾ ਕੇ  ਸਹੀ ਕੀਮਤ ਮਿਹਨਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਿਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰੇਗੀ।

ਐੱਫ ਪੀ ਓ ਅਤੇ ਐਮ ਪੀ ਸੀ ਸੇਵਾਵਾਂ ਲਈ ਕਿਰਾਇਆ ਅਧਾਰਤ ਸ਼ੇਅਰਿੰਗ ਮਾਡਲ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਕੇ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਨੂੰ ਹਰੇਕ ਲਈ ਕਿਫਾਇਤੀ ਬਣਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਸਰਕਾਰ ਲਈ ਬਹੁਤ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹੈ ਕਿਉਂ ਕਿ ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਐਫ ਪੀ ਓ ਅਤੇ ਐਮ ਪੀ ਸੀ ਦੁਆਰਾ ਪਿਛੋਕੜ ਵਿਚ ਇਕੱਠੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਜਾਣਕਾਰੀ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਦੇਵੇਗਾ। ਸਬੰਧਤ ਅੰਕੜਿਆਂ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਹੀ ਨੀਤੀ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਤੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਲਾਭ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਲਈ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਇਹ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ ਕਿਸਾਨੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੇ ਫਾਇਦੇ ਲਈ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨੂੰ ਸੰਚਾਰਿਤ ਕਰਨ ਵਿਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਨਗੇ। ਸਾਡੀ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੇ ਵਾਧੇ ਦਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਿੱਸਾ ਨਵੀਂਆਂ ਤਕਨਾਲੋਜੀਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦੁਆਰਾ ਸੰਭਵ ਹੈ। ਨਵੀਂ ਤਕਨਾਲੋਜੀਆਂ ਨੂੰ ਅਪਣਾਉਣਾ ਯਕੀਨੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪੂਰੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਮਾਡਲ ਨੂੰ ਬਦਲ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਅੱਗੇ ਵਧਣਾ ਮਨੁੱਖ-ਮਸ਼ੀਨ ਸੰਬੰਧਾਂ ਨਾਲ ਸਮਝੌਤਾ ਕੀਤੇ ਬਗੈਰ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਏਗਾ।

ਹਾਲਾਂਕਿ ਅਜਿਹੀ ਨਵੀਨਤਾ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੇ ਵਾਧੇ ਨੂੰ ਇਹ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੋਏਗੀ ਕਿ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਲੜੀ ਦੇ ਸਾਰੇ ਹਿੱਸੇਦਾਰ ਕਿਸਾਨ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਣ ਅਤੇ ਲਾਭ ਲੈਣ। ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਖੇਤੀ ਮਾਡਲਾਂ ਦੀ ਢੁੱਕਵੀਂ ਵਰਤੋਂ ਇਸ ਸੈਕਟਰ ਵਿਚ ਮੁਕਾਬਲੇਬਾਜ਼ੀ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਇਕ ਮੁੱਖ ਚਾਲਕ ਹੋਵੇਗੀ।

Punjabi News  ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਹੋਰ ਅਪਡੇਟ ਲਗਾਤਾਰ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਲਈ ਸਾਨੂੰ  Facebook ਤੇ ਲਾਈਕ Twitter  ਤੇ follow ਕਰੋ।