Agroha Archaeological Site: ASI ਜੀਪੀਆਰ ਕਰੇਗਾ ਸਰਵੇਖਣ ਅਤੇ ਖੁਦਾਈ, ਮਨੋਹਰ ਲਾਲ ਖੱਟਰ ਨੇ MOU ਕੀਤਾ ਦਸਤਖ਼ਤ 

ASI GPR will do survey and excavation, Manohar Lal Khattar signed MOU

Agroha Archaeological Site: ਕਰਨਾਲ - ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ ਅਗਰੋਹਾ ਧਾਮ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਜਲਦ ਹੀ ਸਾਹਮਣੇ ਆਵੇਗਾ। ਭਾਰਤੀ ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਸਰਵੇਖਣ (ਏ.ਐੱਸ.ਆਈ.) ਜਲਦੀ ਹੀ ਖੇਤਰ ਦਾ ਜੀਪੀਆਰ ਸਰਵੇਖਣ ਅਤੇ ਖੁਦਾਈ ਦਾ ਕੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰੇਗਾ। ਅੱਜ ਦਿੱਲੀ ਵਿਚ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਮਨੋਹਰ ਲਾਲ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਹੇਠ ਇਸ ਸਬੰਧੀ ਭਾਰਤੀ ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਵਿਭਾਗ ਅਤੇ ਹਰਿਆਣਾ ਸਰਕਾਰ ਦਰਮਿਆਨ ਇੱਕ ਐਮ.ਓ.ਯੂ. ਸਮਝੌਤਾ ਤਹਿਤ ਹਿਸਾਰ ਨੇੜੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸਥਾਨ ਅਗਰੋਹਾ ਵਿਖੇ ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਖ਼ੁਦਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ।

ਪਹਿਲੇ ਪੜਾਅ ਵਿਚ ਜੀਪੀਆਰ ਸਰਵੇਖਣ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਥਾਂ ਦੀ ਖੁਦਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਸੀਐਮ ਮਨੋਹਰ ਲਾਲ ਨੇ ਸਿੰਧੂ ਘਾਟੀ ਸਭਿਅਤਾ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਸਥਾਨ ਰਾਖੀ ਗੜ੍ਹੀ ਵਾਂਗ ਅਗਰੋਹਾ ਧਾਮ ਨੂੰ 2023 ਵਿਚ ਹੀ ਇੱਕ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਸਥਾਨ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਏਐਸਆਈ ਅਤੇ ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਵਿਭਾਗ ਦੁਆਰਾ ਸਾਂਝੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਾਈਟ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਹੈ।

ਪਿਛਲੀ ਖ਼ੁਦਾਈ ਦੌਰਾਨ ਅਗਰੋਹਾ ਤੋਂ ਸਿੱਕਿਆਂ ਦੀ ਖੋਜ, ਮਹਾਭਾਰਤ ਸਮੇਤ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਸਾਹਿਤ ਵਿਚ ਪਾਏ ਗਏ ਇਸਦੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਨਾਮ 'ਅਗਰਦੋਕਾ' ਦੇ ਸੰਦਰਭਾਂ ਦੇ ਨਾਲ, ਮਹਾਰਾਜਾ ਅਗਰਸੇਨ ਦੇ ਗਣਰਾਜ ਦੇ ਮੁੱਖ ਦਫ਼ਤਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਇਸ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਨ ਲਈ ਕਾਫ਼ੀ ਸਬੂਤ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਅਗਰੋਹਾ ਰਣਨੀਤਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਟੈਕਸਲਾ ਅਤੇ ਮਥੁਰਾ ਨੂੰ ਜੋੜਨ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਵਪਾਰਕ ਮਾਰਗ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਸੀ, ਇਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਵਪਾਰਕ ਕੇਂਦਰ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦਾ ਖੇਤਰ ਬਣਾਉਂਦਾ ਸੀ।   

ਪਿਛਲੀਆਂ ਖੁਦਾਈਆਂ ਨੇ ਇਸ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਰੇਖਾਂਕਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਲਗਭਗ 4ਵੀਂ ਸਦੀ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ 14ਵੀਂ ਸਦੀ ਈਸਵੀ ਤੱਕ ਫੈਲੇ ਪੰਜ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਦੌਰਾਂ ਦੇ ਸਬੂਤਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਦੇ ਹੋਏ। ਹਰਿਆਣਾ ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਵਿਭਾਗ ਦੀ ਵੈੱਬਸਾਈਟ ਨੋਟ ਕਰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਖ਼ੁਦਾਈ ਛੋਟੇ ਪੈਮਾਨੇ ਦੀ ਸੀ ਅਤੇ ਸਿਰਫ 15 ਦਿਨਾਂ ਲਈ 16 ਫੁੱਟ ਦੀ ਡੂੰਘਾਈ ਤੱਕ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿਚ ਠੋਸ ਇੱਟ ਦੀਆਂ ਕੰਧਾਂ ਅਤੇ ਫਰਸ਼, ਪੱਕੇ ਰਸਤੇ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀ ਸੁਆਹ ਅਤੇ ਸੜਨ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਸਾਹਮਣੇ ਆਏ ਸਨ।

ਬਰਾਮਦ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਵਿੱਚ ਸਿੱਕੇ, ਮਣਕੇ, ਮੂਰਤੀਆਂ ਦੇ ਟੁਕੜੇ ਅਤੇ ਟੈਰਾਕੋਟਾ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। ਸਾਲ 1938-39 ਵਿਚ ਖੁਦਾਈ ਮੁੜ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਸ ਵਾਰ ਵੀ ਦੂਜੇ ਵਿਸ਼ਵ ਯੁੱਧ ਕਾਰਨ ਇਹ ਬਹੁਤਾ ਸਮਾਂ ਨਹੀਂ ਚੱਲ ਸਕਿਆ, ਪਰ ਇਸ ਨੇ ਅਗਰੋਹਾ ਦੀ ਹੋਂਦ ਲਈ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਇਤਿਹਾਸਕ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ।