ਵਿੱਚ ਰਹਿਨਾ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਆਮ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਲਈ ਔਖਾ ਹੈ, ਓਨਾ ਹੀ ਸੈਨਿਕਾਂ ਲਈ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੈ। ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਚੌਥੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਫੌਜ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਜਿੰਦਗੀ ਐਨੀ ਔਖੀ ਹੈ ਕਿ ਇੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਹੋਣਾ ਮਾਮੂਲੀ ਗੱਲ ਹੈ। ਹਾਲਾਤ ਦੇ ਚਲਦੇ ਬੇਵੇਲੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਾਹਵਾਰੀ ਤੱਕ ਰੁਕ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਗੱਲਾਂ ਲੀ ਸੋ ਯਿਯੋਨ (41) ਨਾਂਅ ਦੀ ਸਾਬਕਾ ਸੈਨਿਕ ਨੇ ਦੱਸੀਆਂ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਘਰ ਤੋਂ ਕਈ ਲੋਕ ਫੌਜ ਵਿੱਚ ਸਨ, ਜਿਸਦੇ ਬਾਅਦ 1990 ਵਿੱਚ ਉਹ ਵੀ ਇਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋਈ।
ਤੱਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਰੋਜਾਨਾ ਇੱਕ ਵੇਲੇ ਦਾ ਖਾਣਾ ਦੇਣ ਦਾ ਵਚਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ । ਉਹ 10 ਸਾਲ ਤੱਕ ਅਜਿਹੇ ਕਮਰੇ ਵਿੱਚ ਰਹੇ, ਜਿੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੋ ਦਰਜਨ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਕਮਰਾ ਸਾਂਝਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ । ਹਰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਸਾਮਾਨ ਰੱਖਣ ਲਈ ਦਰਾਜ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ, ਜਿਸਦੇ ਉੱਤੇ ਉੱਥੇ ਦੇ ਨੇਤਾ ਕਿਮ – II ਸੰਗ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬੇਟੇ ਕਿਮ ਜੋਂਗ ਇਲ ਦੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਰੱਖੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਸਨ। ਫੌਜ ਛੱਡੇ ਦਹਾਕੇ ਭਰ ਤੋਂ ਜਿਆਦਾ ਵੇਲੇ ਹੋ ਗਿਆ, ਪਰ ਕੌੜੀਆਂ ਯਾਦਾਂ ਅੱਜ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਝੰਜੋੜ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਉਹ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਕਿ ਸੌਣ ਲਈ ਚਾਵਲ ਦੇ ਛਿਲਕੇ ਦੀ ਦਰੀ ਮਿਲਦੀ ਸੀ। ਹਰ ਜਗ੍ਹਾ ਉਸੀ ਦੀ ਦੁਰਗੰਧ ਆਉਂਦੀ ਸੀ। ਉੱਤੋਂ ਇੱਥੇ ਠੀਕ ਨਾਲ ਨਹਾਉਣ ਦੀ ਵਿਵਸਥਾ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਗਰਮ ਪਾਣੀ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਟੂਟੀ ਦੀ ਲਾਈਨ ਪਹਾੜੀਆਂ ਤੋਂ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਹੁੰਦੀ ਸੀ, ਜਿਸਦੇ ਨਾਲ ਕਦੇ – ਕਦੇ ਡੱਡੂ ਅਤੇ ਸੱਪ ਵੀ ਆ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ‘ਨਾਰਥ ਕੋਰੀਆਜ ਹਿਡੇਨ ਰੈਵੋਲਿਊਸ਼ਨ’ ਦੇ ਲੇਖਕ ਜਿਊਨ ਬੇਕ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਫੌਜ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋਈਆਂ ਔਰਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁਤੀਆਂ ਕੋਲੋਂ ਮਜਦੂਰ ਵਰਗ ਦੇ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਕੰਮ ਲਿਆ ਗਿਆ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਹੋਰਨਾਂ ਨੂੰ ਭੈੜੇ ਚਾਲ-ਚਲਣ, ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਅਤੇ ਸੈਕਸੁਅਲ ਹਿੰਸਾ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋਣਾ ਪਿਆ।
17 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਲੀ ਫੌਜ ਦੀ ਜਿੰਦਗੀ ਦਾ ਆਨੰਦ ਲੈ ਰਹੀ ਸੀ। ਰੋਜ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਤੱਦ ਉਨ੍ਹਾਂਨੂੰ ਹੋਰ ਬਾਕੀ ਮਹਿਲਾ ਸੈਨਿਕਾਂ ਲਈ ਖਾਣਾ ਪਕਾਉਣਾ ਅਤੇ ਸਫਾਈ ਜਿਹੇ ਕੰਮ ਵੀ ਕਰਨੇ ਪੈਂਦੇ ਸਨ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਪੁਰਸ਼ ਇਸ ਕੰਮਾਂ ਤੋਂ ਛੋਟ ਪਾ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ‘ਨਾਰਥ ਕੋਰੀਆ ਇਨ 100 ਕਯੋਸਚੰਸ’ ਦੀ ਲੇਖਿਕਾ ਜੂਲਿਏਟ ਮੋਰੀਲਟ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇੱਥੇ ਦੇ ਸਮਾਜ ਉਤੇ ਪੁਰਸ਼ਵਾਦੀ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਦਾ ਜ਼ੋਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਇੱਥੇ ਰਸੋਈ ਤੱਕ ਸੀਮਿਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹੀ ਨਹੀਂ , ਮਹਿਲਾ ਸੈਨਿਕਾਂ ਨੂੰ ਰਾਸ਼ਨ ਦੀਆਂ ਬੋਰੀਆਂ ਵੀ ਢੋਣੀਆਂ ਪੈਂਦੀਆਂ ਹਨ ।
ਲੀ ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ ਕੁਪੋਸ਼ਣ ਅਤੇ ਤਣਾਅ ਭਰੇ ਮਾਹੌਲ ਦੇ ਕਾਰਨ ਉਨ੍ਹਾਂਨੂੰ ਅਤੇ ਬਾਕੀ ਮਹਿਲਾ ਸਾਥੀਆਂ ਨੂੰ ਨੌਕਰੀ ਦੇ ਛੇ ਮਹੀਨੇ ਤੋਂ ਸਾਲ ਭਰ ਦੇ ਬਾਅਦ ਬੇਵਕਤ ਪੀਰੀਅਡਸ ਰੁਕ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਮਹਿਲਾ ਸੈਨਿਕ ਇਸ ਹਾਲ ਨੂੰ ਚੰਗਾ ਹੀ ਸਮਝਦੀਆਂ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਸੀ ਕਿ ਜੇਕਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਮੇਂ ਉਤੇ ਪੀਰੀਅਡਸ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਸਥਿਤੀ ਹੋਰ ਭਿਆਨਕ ਹੋ ਸਕਦੀ ਸੀ। ਮਜਬੂਰੀ ਵਿੱਚ ਕਈ ਵਾਰ ਲੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਾਥੀਆਂ ਨੂੰ ਕਈ ਵਾਰ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕੀਤੇ ਹੋਏ ਸੈਨਿਟਰੀ ਪੈਡਸ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰਨਾ ਪਿਆ। ਲੀ ਨੂੰ ਇੱਕ 20 ਸਾਲ ਦੀ ਕੁੜੀ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਸੀ ਕਿ ਉਸਨੂੰ ਐਨੀ ਟ੍ਰੇਨਿੰਗ ਕਰਾਈ ਗਈ ਕਿ ਦੋ ਸਾਲ ਤੱਕ ਉਸਨੂੰ ਪੀਰਿਅਡਸ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹੋਏ।
ਕਿਤਾਬਾਂ ਦੇ ਲੇਖਕਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇੱਥੇ ਸੈਕਸੁਅਲ ਹੈਰਾਸ਼ਮੈਂਟ ਵੀ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਫੈਲਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਮੋਰੀਲੋਟ ਨੇ ਜਦੋਂ ਇਸ ਮਸਲੇ ਉੱਤੇ ਮਹਿਲਾ ਸੈਨਿਕਾਂ ਤੋਂ ਪੁੱਛਿਆ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੂਸਰਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਉਹੋ ਜਿਹਾ ਹੋਣ ਦੀ ਗੱਲ ਕਹੀ। ਕੰਪਨੀ ਕਮਾਂਡਰ ਘੰਟਿਆਂ ਤੱਕ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਕਮਰੇ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਜਬਰਸਤੀ ਕਰਦੇ।
ਉੱਧਰ ਫੌਜ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਅਜਿਹੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਨੂੰ ਫੌਜ ਗੰਭੀਰਤਾ ਨਾਲ ਲੈਂਦੀ ਹੈ। ਦੋਸ਼ੀ ਪਾਏ ਜਾਣ ਉੱਤੇ ਸੱਤ ਸਾਲ ਤੱਕ ਦੀ ਜੇਲ੍ਹ ਦੀ ਸੱਜਾ ਸੁਣਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਪਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪੁਰਸ਼ ਬਚ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਲੀ ਸਾਉਥ ਕੋਰੀਆ ਦੇ ਬਾਰਡਰ ਉੱਤੇ ਬਤੌਰ ਸਾਰਜੈਂਟ ਤੈਨਾਤ ਸੀ। 28 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਫੌਜ ਛੱਡ ਦਿੱਤੀ। 2008 ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉੱਥੇ ਤੋਂ ਭੱਜਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ। ਪਹਿਲੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਵਿੱਚ ਉਹ ਚੀਨ ਨਾਲ ਲਗਦੇ ਬਾਰਡਰ ਦੇ ਕੋਲ ਫੜੀ ਗਈ, ਜਿਸਦੇ ਬਾਅਦ ਉਸਨੂੰ ਇੱਕ ਸਾਲ ਦੀ ਜੇਲ੍ਹ ਹੋਈ। ਦੂਜੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਵਿੱਚ ਉਹ ਉਥੋਂ ਭੱਜਣ ਵਿੱਚ ਕਾਮਯਾਬ ਰਹੀ।