ਪੇਂਡੂ ਵਿਕਾਸ ਬਜਟ ’ਚ ਮਾਮੂਲੀ ਵਾਧਾ, ਮਨਰੇਗਾ ਲਈ 86 ਹਜ਼ਾਰ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੀ ਰਾਸ਼ੀ ਸਥਿਰ

Minor increase in rural development budget, amount for MNREGA remains unchanged at Rs 86 thousand crore

ਪੇਂਡੂ ਵਿਕਾਸ ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੂੰ 2025-26 ਦੇ ਕੇਂਦਰੀ ਬਜਟ ਵਿਚ 1.88 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਅਲਾਟ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਬਜਟ ਵਿਚ ਅਲਾਟਮੈਂਟ ਨਾਲੋਂ ਲਗਭਗ 5.75 ਫ਼ੀ ਸਦੀ ਵੱਧ ਹੈ। ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਨਿਰਮਲਾ ਸੀਤਾਰਮਨ ਵਲੋਂ ਸ਼ਨੀਵਾਰ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਗਏ ਬਜਟ ਪ੍ਰਸਤਾਵਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਪੇਂਡੂ ਵਿਕਾਸ ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੂੰ 2024-25 ਦੇ ਬਜਟ ਵਿਚ ਅਲਾਟ ਕੀਤੇ ਗਏ 1,77,566.19 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ 1,77,566.19 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਅਲਾਟ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ।

ਹਾਲਾਂਕਿ, 2024-25 ਲਈ ਸੋਧੇ ਹੋਏ ਅਨੁਮਾਨ, ਜੋ ਕਿ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੁਆਰਾ ਖਰਚਿਆਂ ਦੀ ਇਕ ਮੱਧ-ਮਿਆਦੀ ਸਮੀਖਿਆ ਹੈ, 1,73,912.11 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਰਿਹਾ, ਜੋ ਕਿ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਵੰਡ ਨਾਲੋਂ 3,654.08 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਘੱਟ ਹੈ। ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਪੇਂਡੂ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਯੋਜਨਾ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੇਂਡੂ ਵਿਕਾਸ ਯੋਜਨਾ (ਮਨਰੇਗਾ) ਲਈ 86,000 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੀ ਵੰਡ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਸੀ।

ਬਜਟ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ 2023-24 ਵਿਚ ਮਨਰੇਗਾ ਲਈ 60 ਹਜ਼ਾਰ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੀ ਵੰਡ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਪਰ ਵਾਧੂ ਫੰਡ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾਏ ਗਏ ਸਨ ਅਤੇ ਅਸਲ ਖਰਚ 89,153.71 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਰਿਹਾ। 2024-25 ਵਿਚ ਮਨਰੇਗਾ ਲਈ ਕੋਈ ਵਾਧੂ ਵੰਡ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਇਹ ਯੋਜਨਾ ਹਰੇਕ ਘਰ ਦੇ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਇਕ ਮੈਂਬਰ ਨੂੰ ਇਕ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ ਵਿਚ 100 ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਦੇ ਕੰਮ ਦੀ ਗਰੰਟੀ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਦੇ ਬਾਲਗ ਮੈਂਬਰ ਸਵੈ-ਇੱਛਾ ਨਾਲ ਗ਼ੈਰ-ਹੁਨਰਮੰਦ ਹੱਥੀਂ ਕਿਰਤ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।

ਇਸ ਵਿਚ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਇਕ ਤਿਹਾਈ ਨੌਕਰੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਰਾਖਵੀਆਂ ਹਨ। ਪਿਛਲੇ ਬਜਟ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਕੋਵਿਡ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਦੇ ਸਾਲ 2020-21 ਵਿਚ, ਜਦੋਂ ਮਨਰੇਗਾ ਪੇਂਡੂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿਚ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਵਿਚ ਜੀਵਨ ਰੇਖਾ ਸਾਬਤ ਹੋਇਆ, ਤਾਲਾਬੰਦੀ ਦੀ ਮਿਆਦ ਦੌਰਾਨ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਵੱਡੀ ਵਾਪਸੀ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ, 1,11,169 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਖ਼ਰਚ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਇਸ ਸਕੀਮ ’ਤੇ ਰੁਪਏ ਖ਼ਰਚ ਕੀਤੇ ਗਏ।

ਆਪਣੇ ਬਜਟ ਭਾਸ਼ਣ ਵਿਚ, ਸੀਤਾਰਮਨ ਨੇ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਕਿ ਰਾਜਾਂ ਨਾਲ ਸਾਂਝੇਦਾਰੀ ਵਿਚ ਇਕ ਵਿਆਪਕ ਬਹੁ-ਖੇਤਰੀ ‘ਪੇਂਡੂ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਅਤੇ ਲਚਕੀਲਾਪਣ’ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਹੁਨਰ, ਨਿਵੇਸ਼, ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਅਤੇ ਪੇਂਡੂ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰ ਕੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿਚ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰੇਗਾ।

‘ਇਸ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਪੇਂਡੂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿਚ ਢੁਕਵੇਂ ਮੌਕੇ ਪੈਦਾ ਕਰਨਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਜੋ ਪ੍ਰਵਾਸ ਇਕ ਚੋਣ ਬਣ ਜਾਵੇ ਨਾ ਕਿ ਲੋੜ। ਇਹ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਪੇਂਡੂ ਔਰਤਾਂ, ਨੌਜਵਾਨ ਕਿਸਾਨਾਂ, ਪੇਂਡੂ ਨੌਜਵਾਨਾਂ, ਸੀਮਾਂਤ ਅਤੇ ਛੋਟੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਅਤੇ ਭੂਮੀਹੀਣ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ’ਤੇ ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਹੋਵੇਗਾ,’ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਕਿਹਾ। ਪੇਂਡੂ ਵਿਕਾਸ ਮੰਤਰੀ ਸ਼ਿਵਰਾਜ ਸਿੰਘ ਚੌਹਾਨ ਨੇ ਬਜਟ ਦੀ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਸਦਾ ਉਦੇਸ਼ ‘ਆਤਮ-ਨਿਰਭਰ ਭਾਰਤ’ ਬਣਾਉਣਾ ਹੈ।