'End of an era', says Mallikarjun Kharge as Manmohan Singh retires from Rajya Sabha

Dr Manmohan Singh: ਕਾਂਗਰਸ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮਲਿਕਾਰਜੁਨ ਖੜਗੇ ਨੇ ਸਾਬਕਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਦੇ ਦੇਸ਼ ਲਈ ਯੋਗਦਾਨ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਹਮੇਸ਼ਾ ਮੱਧ ਵਰਗ ਅਤੇ ਅਭਿਲਾਸ਼ੀ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੇ ਨਾਇਕ ਬਣੇ ਰਹਿਣਗੇ। ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਦਾ ਰਾਜ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ ਵਜੋਂ ਕਾਰਜਕਾਲ ਅੱਜ ਬੁੱਧਵਾਰ ਨੂੰ ਖਤਮ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਡਾ. ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਲਿਖੀ ਚਿੱਠੀ 'ਚ ਖੜਗੇ ਨੇ ਪਾਰਟੀ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਯੋਗਦਾਨ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਧੰਨਵਾਦ ਕੀਤਾ।

ਖੜਗੇ ਨੇ ਚਿੱਠੀ 'ਚ ਕਿਹਾ, “ਤਿੰਨ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮੇਂ ਤਕ ਸੇਵਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਕ ਯੁੱਗ ਦਾ ਅੰਤ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਲੋਕ ਕਹਿ ਸਕਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਤੁਹਾਡੇ ਨਾਲੋਂ ਵਧੇਰੇ ਸਮਰਪਣ ਅਤੇ ਵਧੇਰੇ ਸ਼ਰਧਾ ਨਾਲ ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਇੰਨਾ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਹੈ ਜਿੰਨਾ ਤੁਸੀਂ ਕੀਤਾ ਹੈ। "

ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ, “ਤੁਹਾਡੀ ਕੈਬਨਿਟ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣਨਾ ਮੇਰੇ ਲਈ ਨਿੱਜੀ ਸਨਮਾਨ ਦੀ ਗੱਲ ਸੀ। ਪਿਛਲੇ 10 ਸਾਲਾਂ ਵਿਚ, ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਅਤੇ ਰਾਜ ਸਭਾ ਦੋਵਾਂ ਵਿਚ ਕਾਂਗਰਸ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਨੇਤਾ ਰਿਹਾ ਹਾਂ, ਤੁਸੀਂ ਹਮੇਸ਼ਾ ਮੇਰੇ ਲਈ ਬੁੱਧੀ ਦਾ ਸਰੋਤ ਰਹੇ ਹੋ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਲਾਹ ਨੂੰ ਮੈਂ ਮਹੱਤਵ ਦਿੰਦਾ ਹਾਂ। "

ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਤੁਸੀਂ ਨਿੱਜੀ ਅਸੁਵਿਧਾਵਾਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਕਾਂਗਰਸ ਪਾਰਟੀ ਲਈ ਉਪਲਬਧ ਰਹਿਣਾ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਪਾਰਟੀ ਅਤੇ ਮੈਂ ਹਮੇਸ਼ਾ ਸ਼ੁਕਰਗੁਜ਼ਾਰ ਰਹਾਂਗੇ। "

ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਦਿਖਾਇਆ ਹੈ, “ਅਜਿਹੀਆਂ ਆਰਥਿਕ ਨੀਤੀਆਂ ਨੂੰ ਅਪਣਾਉਣਾ ਸੰਭਵ ਹੈ ਜੋ ਵੱਡੇ ਉਦਯੋਗਾਂ, ਨੌਜਵਾਨ ਉੱਦਮੀਆਂ, ਛੋਟੇ ਕਾਰੋਬਾਰਾਂ, ਤਨਖਾਹਦਾਰ ਵਰਗ ਅਤੇ ਗਰੀਬਾਂ ਲਈ ਇਕੋ ਜਿਹੀਆਂ ਲਾਭਕਾਰੀ ਹੋਣ। ਇਹ ਤੁਸੀਂ ਹੀ ਸੀ ਜਿਸ ਨੇ ਦਿਖਾਇਆ ਕਿ ਗਰੀਬ ਵੀ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਵਿਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈ ਸਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਗਰੀਬੀ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਆ ਸਕਦੇ ਹਨ। "

ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ਭਾਰਤ 27 ਕਰੋੜ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਗਰੀਬੀ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਕੱਢਣ 'ਚ ਸਫਲ ਰਿਹਾ ਸੀ।

ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਾਬਕਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨੂੰ ਕਿਹਾ, “ਤੁਹਾਡੀ ਸਰਕਾਰ ਵਲੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਮਨਰੇਗਾ ਯੋਜਨਾ ਨੇ ਸੰਕਟ ਦੇ ਸਮੇਂ ਪੇਂਡੂ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਨੂੰ ਰਾਹਤ ਦਿਤੀ ਹੈ। ਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪੇਂਡੂ ਗਰੀਬ ਤੁਹਾਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਇਸ ਤੱਥ ਲਈ ਯਾਦ ਰੱਖਣਗੇ ਕਿ ਉਹ ਇਸ ਯੋਜਨਾ ਰਾਹੀਂ ਰੋਜ਼ੀ-ਰੋਟੀ ਕਮਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਵੈ-ਮਾਣ ਨਾਲ ਰਹਿ ਸਕਦੇ ਹਨ। "

ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਭਾਰਤ-ਅਮਰੀਕਾ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਸਮਝੌਤੇ 'ਤੇ ਅੱਗੇ ਵਧਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਕਾਂਗਰਸ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਦੇਸ਼ ਭਗਤੀ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਅਤੇ ਕੁਰਬਾਨੀ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਿਖਾਇਆ। ਇਹ ਇਕ ਇਤਿਹਾਸਕ ਪਲ ਸੀ ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਚ ਉਸ ਦੇ ਸਹੀ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਲੈ ਗਏ ਅਤੇ ਇਕ ਸਮਝੌਤੇ ਨਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਾਰਤਾਕਾਰ ਵਜੋਂ ਅਪਣੀ ਤਾਕਤ ਦਿਖਾਈ। "

 

ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ, “ਮੈਨੂੰ ਯਾਦ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਅਮਰੀਕੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਬਰਾਕ ਓਬਾਮਾ ਨੇ ਤੁਹਾਡੇ ਬਾਰੇ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਜਦੋਂ ਵੀ ਭਾਰਤੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਬੋਲਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਸੁਣਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਸਿਰਫ ਕੁੱਝ ਉਦਾਹਰਣਾਂ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮੈਂ ਰਾਸ਼ਟਰ ਲਈ ਤੁਹਾਡੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਯੋਗਦਾਨ ਵਿਚੋਂ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹਾਂ। "

ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਉਸ ਮਾਣ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਤੁਸੀਂ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਅਹੁਦੇ 'ਤੇ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਸੰਸਦ ਨੂੰ ਹੁਣ ਤੁਹਾਡੇ ਗਿਆਨ ਅਤੇ ਤਜਰਬੇ ਦੀ ਕਮੀ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਵੇਗੀ। ਤੁਹਾਡੇ ਮਾਣਮੱਤੇ, ਮਾਪੇ, ਨਰਮ ਬੋਲਣ ਵਾਲੇ ਪਰ ਸਿਆਸਤਦਾਨਾਂ ਵਰਗੇ ਸ਼ਬਦ ਝੂਠ ਨਾਲ ਭਰੀਆਂ ਉੱਚੀਆਂ ਆਵਾਜ਼ਾਂ ਦੇ ਉਲਟ ਹਨ ਜੋ ਮੌਜੂਦਾ ਰਾਜਨੀਤੀ ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਮੌਜੂਦਾ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਸਥਿਤੀ ਅਜਿਹੀ ਹੈ ਕਿ ਬੇਈਮਾਨੀ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਚਤੁਰ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। "

ਖੜਗੇ ਨੇ ਚਿੱਠੀ 'ਚ ਕਿਹਾ, 'ਤੁਸੀਂ ਹਮੇਸ਼ਾ ਮੱਧ ਵਰਗ ਅਤੇ ਚਾਹਵਾਨ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਲਈ ਨਾਇਕ, ਉਦਯੋਗਪਤੀਆਂ ਅਤੇ ਉੱਦਮੀਆਂ ਦੇ ਨੇਤਾ ਅਤੇ ਮਾਰਗਦਰਸ਼ਕ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੇ ਗਰੀਬਾਂ ਦੇ ਮਾਰਗਦਰਸ਼ਕ ਰਹੋਗੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਤੁਹਾਡੀਆਂ ਆਰਥਿਕ ਨੀਤੀਆਂ ਕਾਰਨ ਗਰੀਬੀ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਕੱਢਿਆ ਗਿਆ”।

ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਚਿੱਠੀ 'ਚ ਕਿਹਾ, 'ਭਾਵੇਂ ਤੁਸੀਂ ਸਰਗਰਮ ਰਾਜਨੀਤੀ ਤੋਂ ਸੰਨਿਆਸ ਲੈ ਰਹੇ ਹੋ, ਮੈਂ ਉਮੀਦ ਕਰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਨਾਲ ਜਿੰਨੀ ਵਾਰ ਹੋ ਸਕੇ ਗੱਲ ਕਰਕੇ ਦੇਸ਼ ਲਈ ਬੁੱਧੀ ਅਤੇ ਨੈਤਿਕਤਾ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਬਣੇ ਰਹੋਗੇ। "