ਈ-ਕਾਮ ਮੰਚ, ਆਨਲਾਈਨ ਭੁਗਤਾਨ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦੀ ਦੁਰਵਰਤੋਂ ਅਤਿਵਾਦ ਦੇ ਵਿੱਤਪੋਸ਼ਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ: ਐਫ.ਏ.ਟੀ.ਐਫ.
ਕਿਹਾ, ਪੁਲਵਾਮਾ ਹਮਲੇ ’ਚ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕੀਤੀ ਧਮਾਕਾਖੇਜ਼ ਸਮੱਗਰੀ ਐਮਾਜ਼ਾਨ ਤੋਂ ਖ਼ਰੀਦੀ ਗਈ ਸੀ
ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ : ਆਲਮੀ ਅਤਿਵਾਦ ਵਿੱਤਪੋਸ਼ਣ ਨਿਗਰਾਨ (ਐਫ.ਏ.ਟੀ.ਐਫ.) ਨੇ ਫ਼ਰਵਰੀ 2019 ਦੇ ਪੁਲਵਾਮਾ ਅਤਿਵਾਦੀ ਹਮਲੇ ਅਤੇ 2022 ਦੇ ਗੋਰਖਨਾਥ ਮੰਦਰ ਹਾਦਸੇ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਈ-ਕਾਮਰਸ ਮੰਚ ਅਤੇ ਆਨਲਾਈਨ ਭੁਗਤਾਨ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦੀ ਦੁਰਵਰਤੋਂ ਅਤਿਵਾਦ ਦੇ ਵਿੱਤਪੋਸ਼ਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।
ਅਤਿਵਾਦ ਦੇ ਵਿੱਤੀ ਜੋਖਮਾਂ ਉਤੇ ਅਪਣੇ ਵਿਆਪਕ ਅਪਡੇਟ ’ਚ ਐਫ.ਏ.ਟੀ.ਐਫ. ਨੇ ਅਤਿਵਾਦ ਨੂੰ ਸਰਕਾਰੀ ਸਪਾਂਸਰਸ਼ਿਪ ਦਾ ਵੀ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਸ ਰੀਪੋਰਟ ’ਚ ਜਨਤਕ ਤੌਰ ਉਤੇ ਉਪਲਬਧ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇ ਕਈ ਸਰੋਤ ਅਤੇ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀਆਂ ਸੰਕੇਤ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਕੁੱਝ ਅਤਿਵਾਦੀ ਸੰਗਠਨਾਂ ਨੂੰ ਕਈ ਕੌਮੀ ਸਰਕਾਰਾਂ ਤੋਂ ਵਿੱਤੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਮਿਲ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਜਾਰੀ ਹੈ।
ਵਫ਼ਦਾਂ ਨੇ ਟੀ.ਐਫ. (ਅਤਿਵਾਦ ਦੇ ਵਿੱਤਪੋਸ਼ਣ) ਲਈ ਸਰਕਾਰੀ ਸਪਾਂਸਰਸ਼ਿਪ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਜਾਂ ਤਾਂ ਫੰਡ ਇਕੱਠਾ ਕਰਨ ਦੀ ਤਕਨੀਕ ਵਜੋਂ ਜਾਂ ਅਤਿਵਾਦੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੁੱਝ ਸੰਗਠਨਾਂ ਦੀ ਵਿੱਤੀ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਰਣਨੀਤੀ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਕਰਨ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦੇ ਕੇ ਇਸ ਰੁਝਾਨ ਬਾਰੇ ਰੀਪੋਰਟ ਕੀਤੀ। ਵਿੱਤੀ ਕਾਰਵਾਈ ਟਾਸਕ ਫੋਰਸ (ਐਫ.ਏ.ਟੀ.ਐਫ.) ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਹਾਇਤਾ ਦੇ ਕਈ ਰੂਪਾਂ ਦੀ ਰੀਪੋਰਟ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਸਿੱਧੀ ਵਿੱਤੀ ਸਹਾਇਤਾ, ਲੌਜਿਸਟਿਕ ਅਤੇ ਸਮੱਗਰੀ ਸਹਾਇਤਾ ਜਾਂ ਸਿਖਲਾਈ ਦੀ ਵਿਵਸਥਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ।
ਜੂਨ ਵਿਚ ਐਫ.ਏ.ਟੀ.ਐਫ. ਨੇ ਅਪ੍ਰੈਲ 2025 ਦੇ ਪਹਿਲਗਾਮ ਅਤਿਵਾਦੀ ਹਮਲੇ ਦੀ ਨਿੰਦਾ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਵਿੱਤੀ ਸਹਾਇਤਾ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਅਜਿਹੇ ਹਮਲੇ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ।
ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਅਤਿਵਾਦੀ ਹਮਲੇ ਲਈ ਸਮੱਗਰੀ ਦੀ ਖਰੀਦ ਲਈ ਈ-ਕਾਮਰਸ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦਾ ਕੇਸ ਸਟੱਡੀ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ ਐਫ.ਏ.ਟੀ.ਐਫ. ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਹਮਲੇ ਵਿਚ ਵਰਤੇ ਗਏ ਵਿਸਫੋਟਕ ਉਪਕਰਣ ਐਲੂਮੀਨੀਅਮ ਪਾਊਡਰ ਦਾ ਇਕ ਮੁੱਖ ਹਿੱਸਾ ਈ.ਪੀ.ਓ.ਐਮ. ਐਮਾਜ਼ਾਨ ਰਾਹੀਂ ਖਰੀਦਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਸਮੱਗਰੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਧਮਾਕੇ ਦੇ ਅਸਰ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।
ਫ਼ਰਵਰੀ 2019 ’ਚ ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਪੁਲਵਾਮਾ ’ਚ ਭਾਰਤੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ਦੇ ਕਾਫਲੇ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾ ਕੇ ਆਤਮਘਾਤੀ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ’ਚ 40 ਜਵਾਨ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋ ਗਏ ਸਨ। ਭਾਰਤੀ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਸਿੱਟਾ ਕਢਿਆ ਕਿ ਇਹ ਹਮਲਾ ਜੈਸ਼-ਏ-ਮੁਹੰਮਦ ਨੇ ਕੀਤਾ ਸੀ।
ਜਾਂਚ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ 19 ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਉਤੇ ਗੈਰ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ (ਰੋਕਥਾਮ) ਐਕਟ ਦੀਆਂ ਸਬੰਧਤ ਧਾਰਾਵਾਂ ਤਹਿਤ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਏ ਗਏ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਟੀ.ਐਫ. ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਧਾਰਾਵਾਂ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। ਮੁਲਜ਼ਮਾਂ ਵਿਚ ਆਤਮਘਾਤੀ ਹਮਲਾਵਰ ਸਮੇਤ ਸੱਤ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਨਾਗਰਿਕ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। ਐਲ.ਈ.ਏ. ਨੇ ਹਮਲੇ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਚੱਲ ਅਤੇ ਅਚੱਲ ਜਾਇਦਾਦਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਵਾਹਨ ਅਤੇ ਅਤਿਵਾਦੀਆਂ ਦੇ ਟਿਕਾਣੇ ਵੀ ਬਰਾਮਦ ਕੀਤੇ।
ਭਾਰਤੀ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਅਤਿਵਾਦ ਲਈ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਨਿਰੰਤਰ ਸਮਰਥਨ ਅਤੇ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਖਰੀਦ ਲਈ ਬਹੁਪੱਖੀ ਫੰਡਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਲਗਾਤਾਰ ਕਹਿੰਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ ਅਤਿਵਾਦੀਆਂ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਪਨਾਹ ਦਿਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸੂਤਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਭਾਰਤ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਅਜਿਹੀ ਕਾਰਵਾਈ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਐਫ.ਏ.ਟੀ.ਐਫ. ਦੀ ‘ਗ੍ਰੇ ਸੂਚੀ’ ਵਿਚ ਪਾ ਦਿਤਾ ਜਾਵੇ।
ਐਫ.ਏ.ਟੀ.ਐਫ. ਦੀ ਰੀਪੋਰਟ ਵਿਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਅਤਿਵਾਦੀ ਈ-ਕਾਮਰਸ ਮੰਚਾਂ ਅਤੇ ਆਨਲਾਈਨ ਬਾਜ਼ਾਰਾਂ ਦੀ ਦੁਰਵਰਤੋਂ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅਤਿਵਾਦੀਆਂ ਨੇ ਅਪਣੇ ਸੰਚਾਲਨ ਲਈ ਅਜਿਹੇ ਮੰਚਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਹੈ (ਉਪਕਰਣ, ਹਥਿਆਰ, ਰਸਾਇਣ, 3ਡੀ-ਪ੍ਰਿੰਟਿੰਗ ਸਮੱਗਰੀ)।
ਈ.ਪੀ.ਓ.ਐਮ. ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਅਤਿਵਾਦੀਆਂ ਵਲੋਂ ਅਪਣੇ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟਾਂ ਅਤੇ ਕਾਰਜਾਂ ਨੂੰ ਵਿੱਤ ਦੇਣ ਲਈ ਚੀਜ਼ਾਂ ਵੇਚਣ ਲਈ ਵੀ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿਚ ਘੱਟ ਮੁੱਲ ਦੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਜੋ ਪਹਿਲਾਂ ਮੰਗ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਸਨ।
ਈ.ਪੀ.ਓ.ਐਮ. ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵਪਾਰ-ਅਧਾਰਤ ਮਨੀ ਲਾਂਡਰਿੰਗ ਸਕੀਮਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਫੰਡ-ਮੂਵਿੰਗ ਉਦੇਸ਼ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਵਪਾਰਕ ਚੀਜ਼ਾਂ ਅਸਲ ਵਿਚ ਇਕ ਸਾਥੀ ਤੋਂ ਨੈੱਟਵਰਕ ਦੇ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਮੈਂਬਰ ਨੂੰ ਤਬਦੀਲ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਮੁੱਲ ਦੇ ਭੇਸ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕਰ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਐਫ.ਏ.ਟੀ.ਐਫ. ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅਜਿਹੀ ਯੋਜਨਾ ਵਿਚ ਪਹਿਲਾ ਅਦਾਕਾਰ ਚੀਜ਼ਾਂ ਖਰੀਦਦਾ ਸੀ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਈ.ਪੀ.ਓ.ਐਮ. ਰਾਹੀਂ ਅਪਣੇ ਸਾਥੀ ਨੂੰ ਭੇਜਦਾ ਸੀ ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਅਧਿਕਾਰ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਚੀਜ਼ਾਂ ਵੇਚ ਸਕੇ ਅਤੇ ਅਤਿਵਾਦ ਨੂੰ ਵਿੱਤੀ ਸਹਾਇਤਾ ਦੇਣ ਲਈ ਮੁਨਾਫੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਸਕੇ।
ਐਫ.ਏ.ਟੀ.ਐਫ. ਨੇ ਟੀ.ਐਫ. ਜੋਖਮਾਂ ਉਤੇ ਅਪਣੇ ਅਪਡੇਟ ਵਿਚ ਅਤਿਵਾਦ ਦੇ ਵਿੱਤਪੋਸ਼ਣ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਲਈ ਫੰਡਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਜਾਇਦਾਦਾਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠਾ ਕਰਨ, ਲਿਜਾਣ ਅਤੇ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਉਜਾਗਰ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭੁਗਤਾਨ ਸੇਵਾਵਾਂ ਮੰਚ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਿਆਂ ਆਨਲਾਈਨ ਫੰਡ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਤਾਰ-ਲੈਣ-ਦੇਣ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵੱਧ ਗੁਪਤ ਅਤੇ ਪਾਰਦਰਸ਼ਤਾ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜਿਸ ਨਾਲ ਭੇਜਣ ਵਾਲਿਆਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ ਉਤੇ ਪਛਾਣ ਕਰਨਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਇਕੱਲੇ ਅਦਾਕਾਰ ਅਤਿਵਾਦੀ ਕਾਰਵਾਈ ਨੂੰ ਫੰਡ ਦੇਣ ਲਈ ਆਨਲਾਈਨ ਭੁਗਤਾਨ ਸੇਵਾ ਅਤੇ ਵੀ.ਪੀ.ਐਨ. ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਉਤੇ ਇਕ ਕੇਸ ਸਟੱਡੀ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ ਐਫ.ਏ.ਟੀ.ਐਫ. ਨੇ 3 ਅਪ੍ਰੈਲ, 2022 ਨੂੰ ਗੋਰਖਨਾਥ ਮੰਦਰ ’ਚ ਧਮਾਕੇ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਦੀ ਘਟਨਾ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿਤਾ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਇਸਲਾਮਿਕ ਸਟੇਟ ਇਨ ਇਰਾਕ ਐਂਡ ਲੈਵੈਂਟ (ਆਈ.ਐਸ.ਆਈ.ਐਲ.) ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਨੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਉਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਤੁਰਤ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰੀ ਹੋਈ।
ਵਿੱਤੀ ਜਾਂਚ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਵਿਅਕਤੀ ਨੇ ਵਿਦੇਸ਼ ’ਚ ਪੈਸੇ ਭੇਜਣ ਅਤੇ ਆਈ.ਪੀ. ਪਤੇ ਨੂੰ ਲੁਕਾਉਣ ਲਈ ਵੀ.ਪੀ.ਐਨ. ਸੇਵਾਵਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਲਈ ਆਈ.ਐਸ.ਆਈ.ਐਲ. ਦੇ ਸਮਰਥਨ ਵਿਚ ਪੇਪਾਲ ਰਾਹੀਂ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ 669,841 ਰੁਪਏ (7,685 ਡਾਲਰ) ਭੇਜੇ। ਉਸ ਨੂੰ ਇਕ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਸਰੋਤ ਤੋਂ 10,323.35 ਰੁਪਏ (188 ਡਾਲਰ) ਵੀ ਮਿਲੇ।
ਅੱਗੇ ਦੀ ਵਿੱਤੀ ਪੜਤਾਲ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਿਆ ਕਿ ਮੁਲਜ਼ਮ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸੇਵਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕਰਨ ਲਈ ਅਪਣੇ ਬੈਂਕ ਖਾਤੇ ਰਾਹੀਂ ਵੀ.ਪੀ.ਐਨ. ਪ੍ਰਦਾਤਾ ਨੂੰ ਭੁਗਤਾਨ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਈਮੇਲ ਰਾਹੀਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਮੁਲਜ਼ਮਾਂ ਦੇ ਪੇਪਾਲ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਦੇ ਵਿਆਪਕ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਤੋਂ ਸੰਕੇਤ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਕਿ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਖਾਤਿਆਂ ਵਿਚ ਕੁਲ 669,841 ਰੁਪਏ (ਲਗਭਗ 7,736 ਡਾਲਰ) ਦੇ ਲਗਭਗ 44 ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਤੀਜੀ ਧਿਰ ਦੇ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਮੁਲਜ਼ਮ ਨੇ ਪੇਪਾਲ ਰਾਹੀਂ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਖਾਤੇ ਤੋਂ ਫੰਡ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੇ