ਦੋ ਦੋਸਤਾਂ ਦੀ ਪਹਿਲ ਕਦਮੀ, ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਐਕੁਆਪੋਨਿਕਸ ਫਾਰਮ, ਅੱਜ 300 ਏਕੜ ਜ਼ਮੀਨ 'ਚ ਕਰਦੇ ਖੇਤੀ
ਟੀਮ 'ਚ 1500 ਕਿਸਾਨ 300 ਏਕੜ ਵਿੱਚ ਕਰਦੇ ਖੇਤੀ
ਹੈਦਰਾਬਾਦ: ਤੁਸੀਂ ਰਵਾਇਤੀ ਖੇਤੀ ਨੂੰ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਹੁੰਦੇ ਵੇਖਿਆ ਹੋਵੇਗਾ। ਤੁਸੀਂ ਪੌਲੀ ਫਾਰਮਿੰਗ, ਹਾਈਡ੍ਰੋਪੋਨਿਕ ਵੀ ਦੇਖੀ ਹੋਵੇਗੀ, ਪਰ ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਐਕੁਆਪੋਨਿਕਸ ਦੀ ਖੇਤੀ ਬਾਰੇ ਸੁਣਿਆ ਹੈ? ਮੱਛੀ ਦੀ ਰਹਿੰਦ -ਖੂੰਹਦ ਤੋਂ ਖੇਤੀ ਕਰਨ ਦਾ ਇਹ ਤਰੀਕਾ ਅਜੇ ਵੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਨਵਾਂ ਹੈ। ਅੱਜ ਦੀ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਕਹਾਣੀ ਦੋ ਦੋਸਤਾਂ ਲਲਿਤ ਜਵਾਹਰ ਅਤੇ ਮਯੰਕ ਗੁਪਤਾ ਦੀ ਹੈ ਜੋ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਐਕੁਆਪੋਨਿਕਸ ਫਾਰਮ ਚਲਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ, ਉਹ ਨਾ ਸਿਰਫ ਜੈਵਿਕ ਖੇਤੀ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਤ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਬਲਕਿ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾਉਣ ਦੇ ਨਾਲ ਕਰੋੜਾਂ ਰੁਪਏ ਦਾ ਵਪਾਰਕ ਮਾਡਲ ਵੀ ਚਲਾ ਰਹੇ ਹਨ।
ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਦੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ, ਮਯੰਕ ਨੇ ਸਾਲ 2007 ਵਿੱਚ ਆਈਆਈਟੀ ਬੰਬੇ ਵਿੱਚ ਬੀ ਟੈਕ ਅਤੇ ਐਮ ਟੈਕ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲਾ ਲਿਆ ਪਲੇਸਮੈਂਟ 2012 ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਤਿੰਨ ਸਾਲਾਂ ਲਈ ਨਿਊਯਾਰਕ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕੰਪਨੀ ਦੇ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਕ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਮਯੰਕ ਕੰਮ ਦੇ ਸਿਲਸਿਲੇ ਵਿੱਚ ਅਕਸਰ ਮੁੰਬਈ ਆਉਂਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ। ਇਹ ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਸੀ ਕਿ ਉਸਨੂੰ ਅਹਿਸਾਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਉਹ 9 ਤੋਂ 5 ਦੀ ਨੌਕਰੀ ਦੇ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਸਕਦਾ। ਹੁਣ ਮਯੰਕ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹੋਰ ਮੋੜ ਦੀ ਵਾਰੀ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਯੂਐਸ ਵਿੱਚ ਕੋਲੰਬੀਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਐਮਬੀਏ ਲਈ ਅਰਜ਼ੀ ਦਿੱਤੀ। ਚੋਣ ਹੋਈ ਅਤੇ ਰਵਾਨਗੀ ਦੀਆਂ ਤਿਆਰੀਆਂ ਵੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈਆਂ।
ਇਸ ਦੌਰਾਨ, ਕਈ ਵਾਰ ਉਹ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਦੋਸਤ ਸਟਾਰਟਅਪ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਮਯੰਕ ਦੱਸਦੇ ਹਨ, “ਸਟਾਰਟਅਪ ਪੜਾਅ ਉਸ ਸਮੇਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਆਨਲਾਈਨ ਖਰੀਦਦਾਰੀ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਛਾਈ ਹੋਈ ਸੀ। ਅਸੀਂ ਖੋਜ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਕਿ ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਵਧਦੀ ਮੰਗ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਆਨਲਾਈਨ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਇੱਕ ਚੰਗੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਹੈ। 2015 ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ 4 ਦੋਸਤ ਬੈਂਕਾਕ ਗਏ ਅਤੇ ਸਟਾਰਟਅਪ zilingo.com ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਇਸਦੇ ਦੁਆਰਾ ਅਸੀਂ ਸੜਕ ਦੀ ਖਰੀਦਦਾਰੀ ਨੂੰ ਆਨਲਾਈਨ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਤੇ ਉਪਲਬਧ ਕਰਾਇਆ।
ਇਹ ਪਹਿਲ ਬਹੁਤ ਸਫਲ ਰਹੀ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਫੰਡ ਵੀ ਦਿੱਤਾ। ਆਪਣੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਮਯੰਕ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਨਵੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਸਿੱਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲੀਆਂ, ਪਰ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਦੇ ਵਿੱਚ, ਮਯੰਕ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਮਿੱਟੀ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਯਾਦ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਉਹ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਤੋਂ ਤੰਗ ਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਹਰੇ ਭਰੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਨਵਾਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਭਾਰਤ ਪਰਤਣ ਦਾ ਮਨ ਬਣਾ ਲਿਆ, ਪਰ ਇੱਕ ਸਵਾਲ ਅਜੇ ਵੀ ਉਸਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਖੜ੍ਹਾ ਸੀ… ਅੱਗੇ ਕੀ ਕਰਨਾ ਹੈ?
ਸਾਲ 2018 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਇਸ ਵਾਰ ਆਪਣੇ ਮੁੰਬਈ ਦੇ ਇੱਕ ਪੁਰਾਣੇ ਦੋਸਤ ਲਲਿਤ ਜਵਾਰ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕੀਤੀ। ਦੋਵਾਂ ਨੇ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਹ ਮਿਲ ਕੇ ਖੇਤੀ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਇੱਕ ਸਟਾਰਟਅਪ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ, ਤਾਂ ਜੋ ਚਾਰ ਮੁੱਢਲੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਜਿਵੇਂ ਰੋਟੀ, ਕੱਪੜਾ, ਘਰ ਅਤੇ ਦਵਾਈ ਲੋਕਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਸਕੇ। ਮਯੰਕ ਅਤੇ ਲਲਿਤ ਨੇ ਇਸ ਪਹਿਲਕਦਮੀ ਲਈ ਦੇਸ਼ -ਵਿਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਖੋਜ ਕੀਤੀ। ਦੋਵਾਂ ਨੇ ਅਮਰੀਕਾ, ਚੀਨ, ਇਜ਼ਰਾਈਲ, ਹਾਂਗਕਾਂਗ ਅਤੇ ਥਾਈਲੈਂਡ ਵਰਗੇ ਕਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਖੋਜ ਕਰਕੇ ਜੈਵਿਕ ਅਤੇ ਸਥਾਈ ਖੇਤੀ ਦੀਆਂ ਨਵੀਆਂ ਤਕਨੀਕਾਂ ਸਿੱਖੀਆਂ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ, ਐਕੁਆਪੋਨਿਕਸ ਦੀ ਖੇਤੀ ਭਾਰਤ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਢੁੱਕਵੀ ਹੈ।
ਮਯੰਕ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੀਆਂ ਖੋਜਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਅਸੀਂ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਐਕੁਆਪੋਨਿਕਸ ਫਾਰਮ ਲੈਂਡ ਕਰਾਫਟ ਐਗਰੋ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਇਹ ਦੋ ਏਕੜ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ ਫੈਲਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਲੈਂਡ ਕਰਾਫਟ ਐਗਰੋ ਨਾ ਸਿਰਫ ਐਕੁਆਪੋਨਿਕਸ ਖੇਤੀ ਰਾਹੀਂ ਨੇੜਲੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਬਲਕਿ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਸਸ਼ਕਤੀਕਰਨ ਅਤੇ ਨੇੜਲੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਵੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਟੀਮ ਵਿੱਚ ਸਿੱਧੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ 100 ਲੋਕ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 85 ਔਰਤਾਂ ਹਨ। ਲੈਂਡ ਕਰਾਫਟ ਐਗਰੋ 1500 ਕਿਸਾਨਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ ਜੋ ਛੋਟੇ ਪੈਮਾਨੇ 'ਤੇ ਐਕੁਆਪੋਨਿਕਸ ਖੇਤੀ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਟੀਮ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਸਸਤੇ ਢੰਗ ਨਾਲ ਪਾਣੀ ਦੀ ਖੇਤੀ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਵੀ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਅੱਜ ਮਯੰਕ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਲੋਕ 300 ਏਕੜ ਜ਼ਮੀਨ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ।