ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰਦਿਆਂ ਭਾਵੁਕ ਹੋਏ ਰਾਜਮੋਹਨ ਗਾਂਧੀ, ਕਿਹਾ- ਹੋਰ ਕਿੰਨੇ ਝੂਠ? 

ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ - ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਪੋਤਰੇ ਰਾਜਮੋਹਨ ਗਾਂਧੀ 11ਵੇਂ ਖੁਸ਼ਵੰਤ ਸਿੰਘ ਲਿਟਫੇਸਟ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਦਿਨ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਕਸੌਲੀ ਵਿਚ ਪਹੁੰਚੇ। ਇੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਈ ਮੁੱਦਿਆਂ 'ਤੇ ਗੱਲਬਾਤ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਇੱਕ ਮਹਾਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਤਿਭਾਸ਼ਾਲੀ ਵਿਅਕਤੀ ਸਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਬਾਰੇ ਝੂਠੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਘੜੀਆਂ ਗਈਆਂ।

ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿਚ ਟੀਐਮਸੀ ਦੀ ਸੰਸਦ ਮਹੂਆ ਮੋਇਤਰਾ ਵੀ ਮੌਜੂਦ ਸੀ। ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਮੋਇਤਰਾ ਨੇ ਰਾਜਮੋਹਨ ਗਾਂਧੀ ਨੂੰ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ, ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ, ਵੰਡ ਅਤੇ ਸਮਕਾਲੀ ਭਾਰਤ ਬਾਰੇ ਸਵਾਲ ਪੁੱਛੇ ਤਾਂ ਰਾਜਮੋਹਨ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਨਹਿਰੂ ਦੀਆਂ ਨੀਤੀਆਂ ਦੀ ਆਲੋਚਨਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ, ਪਰ ਕਿਸੇ ਚੰਗੇ ਵਿਅਕਤੀ ਬਾਰੇ ਗੰਦੀ ਅਤੇ ਝੂਠੀ ਗੱਲ ਨਾ ਫੈਲਾਓ। ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਸੰਗਰਾਮ ਦੌਰਾਨ ਨਹਿਰੂ ਨੂੰ 14 ਸਾਲ ਦੀ ਕੈਦ ਹੋਈ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਪਤਨੀ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।

ਉਨ੍ਹਾਂ ਅੱਗੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਅਮਰੀਕੀ ਮੰਨਦੇ ਹਨ ਕਿ ਬਰਾਕ ਓਬਾਮਾ ਦਾ ਜਨਮ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਰੋੜਾਂ ਭਾਰਤੀਆਂ ਨੇ ਮੋਤੀ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਨੂੰ ਮੁਸਲਮਾਨ ਮੰਨਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਇਹ ਝੂਠ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਫੈਲਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਕੁਝ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਨਹਿਰੂ ਮੁਸਲਮਾਨ ਸਨ ਜਦੋਂ ਕਿ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਅਤੇ ਕੋਈ ਅਪਰਾਧ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਮਾਰ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ, ਸਜ਼ਾ ਨਹੀਂ ਦੇ ਸਕਦੇ ਅਤੇ ਇਹ ਦੋਸ਼ ਨਹੀਂ ਲਗਾ ਸਕਦੇ ਕਿ ਤੁਹਾਡੇ ਪੁਰਖੇ ਇਹ ਜਾਂ ਉਹ ਸਨ। 

ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਰਾਜਮੋਹਨ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਗਾਂਧੀ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਬਾਰੇ ਹੈਰਾਨੀਜਨਕ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦੌਰਾਨ ਪੈਦਾ ਹੋਈਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਹੱਲ ਨਾ ਕਰਨ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੋਸ਼ੀ ਠਹਿਰਾਉਂਦੇ ਹਾਂ, ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਹੱਲ ਨਾ ਕਰਨ ਲਈ ਵੀ ਦੋਸ਼ੀ ਠਹਿਰਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਇਹ ਬੇਇਨਸਾਫ਼ੀ ਹੈ। ਆਖ਼ਰਕਾਰ, ਉਹ ਵੀ ਇੱਕ ਮਨੁੱਖ ਸੀ, ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਕੁਝ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਹਨ ਜੋ ਸਾਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰਨੀਆਂ ਪੈਣਗੀਆਂ। 

ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਦੀਆਂ ਗਲਤੀਆਂ 'ਤੇ ਨਹੀਂ ਸੋਚਣਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਮੰਨ ਲਓ ਗਾਂਧੀ ਨੇ 1,000 ਗਲਤੀਆਂ ਕੀਤੀਆਂ ਅਤੇ ਨਹਿਰੂ ਅਤੇ ਪਟੇਲ ਨੇ ਲੱਖਾਂ ਗਲਤੀਆਂ ਕੀਤੀਆਂ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਆਦਰਸ਼ਾਂ ਦਾ ਕੀ? ਉਨ੍ਹਾਂ ਅੱਗੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਸਾਰਿਆਂ ਲਈ ਭਾਰਤ ਬਣਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਅੱਜ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਭਿਆਨਕ ਘਟਨਾਵਾਂ ਵਾਪਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ, ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਦੁਖਦਾਈ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਚੁੱਪ ਰਹਿਣਾ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਉਹ ਥੋੜ੍ਹਾ ਭਾਵੁਕ ਵੀ ਹੋ ਗਏ।