ADR ਰਿਪੋਰਟ ’ਚ ਖ਼ੁਲਾਸਾ, ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ’ਚ ਪਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਵੋਟਾਂ ਤੇ ਗਿਣੀਆਂ ਗਈਆਂ ਵੋਟਾਂ ’ਚ ਅੰਤਰ
362 ਸੀਟਾਂ ’ਤੇ 5.54 ਲੱਖ ਵੋਟਾਂ ਘੱਟ ਗਿਣੀਆਂ ਗਈਆਂ
2024 ਦੀਆਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਵਿਚ 538 ਸੀਟਾਂ ’ਤੇ ਪਈਆਂ ਕੁੱਲ ਵੋਟਾਂ ਅਤੇ ਗਿਣੀਆਂ ਗਈਆਂ ਵੋਟਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਫ਼ਰਕ ਹੈ। ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਫ਼ਾਰ ਡੈਮੋਕ੍ਰੇਟਿਕ ਰਿਫ਼ਾਰਮਜ਼ (ਏਡੀਆਰ) ਅਨੁਸਾਰ, 362 ਸੀਟਾਂ ’ਤੇ ਕੁੱਲ ਵੋਟਾਂ ਅਤੇ ਗਿਣੀਆਂ ਗਈਆਂ ਵੋਟਾਂ ਵਿਚ 5,54,598 ਦਾ ਅੰਤਰ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸੀਟਾਂ ’ਤੇ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਵੋਟਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, 176 ਸੀਟਾਂ ’ਤੇ ਪਈਆਂ ਕੁੱਲ ਵੋਟਾਂ ਨਾਲੋਂ 35,093 ਵੋਟਾਂ ਵੱਧ ਗਿਣੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ।
ਰਿਪੋਰਟ ਅਨੁਸਾਰ ਅਮਰੇਲੀ, ਅਟਿੰਗਲ, ਲਕਸ਼ਦੀਪ, ਦਾਦਰਾ ਨਗਰ ਹਵੇਲੀ ਅਤੇ ਦਮਨ ਦੀਵ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ 538 ਸੀਟਾਂ ’ਤੇ ਪਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਕੁੱਲ ਵੋਟਾਂ ਅਤੇ ਗਿਣੀਆਂ ਗਈਆਂ ਵੋਟਾਂ ਵਿਚ ਅੰਤਰ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ 538 ਸੀਟਾਂ ’ਤੇ ਇਹ ਫ਼ਰਕ 5,89,691 ਵੋਟਾਂ ਦਾ ਹੈ। ਸੂਰਤ ਸੀਟ ’ਤੇ ਕੋਈ ਵੋਟਿੰਗ ਨਹੀਂ ਹੋਈ। ਏਡੀਆਰ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਚੋਣ ਨਤੀਜਿਆਂ ਬਾਰੇ ਸ਼ੰਕੇ ਖੜ੍ਹੇ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ।
ਏਡੀਆਰ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਜਗਦੀਪ ਛੋਕਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਚੋਣਾਂ ਵਿਚ ਵੋਟਿੰਗ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤਤਾ ਜਾਰੀ ਕਰਨ ਵਿਚ ਦੇਰੀ ਅਤੇ ਹਲਕਾ-ਵਾਰ ਅਤੇ ਪੋਲਿੰਗ ਸਟੇਸ਼ਨ-ਵਾਰ ਡੇਟਾ ਦੀ ਉਪਲਬਧਤਾ ਨਾ ਹੋਣ ਬਾਰੇ ਸਵਾਲ ਹਨ। ਸਵਾਲ ਇਹ ਵੀ ਹੈ ਕਿ ਕੀ ਨਤੀਜੇ ਅੰਤਮ ਮੇਲ ਖਾਂਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਦੇ ਆਧਾਰ ’ਤੇ ਐਲਾਨੇ ਗਏ ਸਨ ਜਾਂ ਨਹੀਂ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਵਾਲਾਂ ਦੇ ਜਵਾਬ ਚੋਣ ਕਮਿਸ਼ਨ ਤੋਂ ਮਿਲਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਜਵਾਬ ਨਹੀਂ ਮਿਲੇ, ਤਾਂ ਚੋਣ ਨਤੀਜਿਆਂ ਬਾਰੇ ਚਿੰਤਾ ਅਤੇ ਸ਼ੱਕ ਪੈਦਾ ਹੋਵੇਗਾ।
ਹਾਲਾਂਕਿ, ਏਡੀਆਰ ਨੇ ਇਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਕਿ ਵੋਟਾਂ ਵਿਚ ਇਸ ਅੰਤਰ ਕਾਰਨ ਕਿੰਨੀਆਂ ਸੀਟਾਂ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵੱਖਰੇ ਹੋਣਗੇ। ਚੋਣ ਕਮਿਸ਼ਨ ਡਾਟਾ ਜਾਰੀ ਕਰਨ ਵਿਚ ਅਸਫ਼ਲ ਰਿਹਾ। ਏਡੀਆਰ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਚੋਣ ਕਮਿਸ਼ਨ ਹੁਣ ਤਕ ਗਿਣਤੀ ਦਾ ਅੰਤਮ ਅਤੇ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕ ਡਾਟਾ ਜਾਰੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਿਆ ਹੈ। ਉਹ ਈਵੀਐਮ ਵਿਚ ਪਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਵੋਟਾਂ ਅਤੇ ਗਿਣੀਆਂ ਗਈਆਂ ਵੋਟਾਂ ਵਿਚ ਅੰਤਰ ਦਾ ਜਵਾਬ ਨਹੀਂ ਦੇ ਸਕਿਆ ਹੈ।
ਚੋਣ ਕਮਿਸ਼ਨ ਅਜੇ ਤਕ ਇਹ ਨਹੀਂ ਦੱਸ ਸਕਿਆ ਕਿ ਵੋਟ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਕਿਵੇਂ ਵਧਿਆ। ਕਿੰਨੀਆਂ ਵੋਟਾਂ ਪਈਆਂ, ਵੋਟਿੰਗ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤਤਾ ਜਾਰੀ ਕਰਨ ਵਿਚ ਇੰਨੀ ਦੇਰੀ ਕਿਉਂ ਹੋਈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਵੈੱਬਸਾਈਟ ਤੋਂ ਕੁਝ ਡਾਟਾ ਕਿਉਂ ਹਟਾ ਦਿਤਾ? ਚੋਣ ਕਮਿਸ਼ਨ ਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੇ ਸਵਾਲਾਂ ਦੇ ਜਵਾਬ ਦੇਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਹੁਣ ਤਕ ਜਾਰੀ ਨਹੀਂ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਚੋਣ ਕਮਿਸ਼ਨ ਨੇ 7 ਜੂਨ ਨੂੰ ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ 2024 ਲਈ ਕੁੱਲ ਵੋਟਿੰਗ ਅੰਕੜੇ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ।
ਇਸ ਵਾਰ ਕੁੱਲ 65.79 ਫ਼ੀ ਸਦੀ ਵੋਟਿੰਗ ਦਰਜ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਇਹ 2019 ਦੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਨਾਲੋਂ 1.61 ਫ਼ੀ ਸਦੀ ਘੱਟ ਸੀ। ਪਿਛਲੀ ਵਾਰ ਕੁੱਲ ਅੰਕੜਾ 67.40 ਫ਼ੀ ਸਦੀ ਸੀ। ਅਸਾਮ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ 81.56 ਫ਼ੀ ਸਦੀ ਵੋਟਿੰਗ ਦਰਜ ਕੀਤੀ ਗਈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਬਿਹਾਰ ਵਿਚ ਸਭ ਤੋਂ ਘੱਟ 56.19 ਫ਼ੀ ਸਦੀ ਵੋਟਿੰਗ ਦਰਜ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਇਸ ਚੋਣ ਵਿਚ ਪੁਰਸ਼ ਵੋਟਰਾਂ ਨੇ 65.80 ਫ਼ੀ ਸਦੀ ਅਤੇ ਔਰਤ ਵੋਟਰਾਂ ਨੇ 65.78 ਫ਼ੀ ਸਦੀ ਵੋਟ ਪਾਈ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਹੋਰਨਾਂ ਨੇ 27.08 ਫ਼ੀ ਸਦੀ ਵੋਟ ਪਾਈ।
ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਜਪਾ ਨੂੰ 240 ਸੀਟਾਂ ਮਿਲੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਬਹੁਮਤ ਦੇ ਅੰਕੜੇ (272) ਤੋਂ 32 ਸੀਟਾਂ ਘੱਟ ਸਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਐਨਡੀਏ ਨੇ 293 ਸੀਟਾਂ ਨਾਲ ਬਹੁਮਤ ਦਾ ਅੰਕੜਾ ਪਾਰ ਕਰ ਲਿਆ। ਭਾਜਪਾ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਐਨਡੀਏ ਕੋਲ 14 ਗਠਜੋੜ ਪਾਰਟੀਆਂ ਦੇ 53 ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਕਿ, ਕਾਂਗਰਸ ਨੂੰ 99 ਸੀਟਾਂ ਮਿਲੀਆਂ ਅਤੇ I.N.D.I.A. ਇਸ ਬਲਾਕ ਨੂੰ 234 ਸੀਟਾਂ ਮਿਲੀਆਂ ਹਨ।
15 ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ 7 ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਵੋਟਿੰਗ ਘਟੀ ਹੈ। 2024 ਵਿੱਚ ਪਿਛਲੀਆਂ ਤਿੰਨ ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਘੱਟ ਵੋਟਿੰਗ ਹੋਈ ਹੈ। 2009 ਵਿਚ, ਸਾਰੀਆਂ 543 ਸੀਟਾਂ ’ਤੇ 58.21 ਫ਼ੀ ਸਦੀ ਵੋਟਿੰਗ ਹੋਈ, 2014 ਵਿੱਚ ਇਹ 66.44 ਫ਼ੀ ਸਦੀ ਸੀ, 2019 ਵਿਚ ਇਹ 67.4 ਫ਼ੀ ਸਦੀ ਸੀ, ਜੋ ਇਸ ਵਾਰ ਸਿਰਫ 66.07 ਫ਼ੀ ਸਦੀ ਰਹਿ ਗਈ। ਇਸ ਵਾਰ, ਰਾਜਾਂ (ਐਮਪੀ, ਰਾਜਸਥਾਨ, ਗੁਜਰਾਤ) ਵਿੱਚ ਜਿੱਥੇ ਐਨਡੀਏ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿਚਕਾਰ ਮੁਕਾਬਲਾ ਇੱਕਪਾਸੜ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ,
ਵੋਟਿੰਗ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤਤਾ ਵਿੱਚ 4 ਤੋਂ 5 ਫ਼ੀ ਸਦੀ ਦੀ ਗਿਰਾਵਟ ਆਈ ਹੈ। ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸੀਟਾਂ ਵਾਲੇ ਰਾਜਾਂ, ਯੂਪੀ, ਬਿਹਾਰ ਅਤੇ ਬੰਗਾਲ ਵਿਚ, 15 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਵੋਟਿੰਗ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤਤਾ ਵਿੱਚ ਕਮੀ ਆਈ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਪਿਛਲੀਆਂ 3 ਚੋਣਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਵਿੱਚ ਵੋਟਿੰਗ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤਤਾ ਵਧੀ ਹੈ। 2019 ਅਤੇ 2024 ਦੀਆਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਦੇ ਸਾਰੇ ਸੱਤ ਪੜਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਵੋਟਰਾਂ ਦੀ ਵੋਟ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤਤਾ ਦੀ ਤੁਲਨਾ 2019 ਵਿਚ ਵੀ ਸੱਤ ਪੜਾਵਾਂ ਵਿਚ ਹੋਈ ਸੀ,
ਪਰ 2024 ਦੇ 7 ਪੜਾਵਾਂ ਵਿਚੋਂ 5 ਵਿੱਚ, ਪਿਛਲੀ ਵਾਰ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵੋਟਿੰਗ ਵਿੱਚ 4 ਫ਼ੀ ਸਦੀ ਦੀ ਕਮੀ ਆਈ ਹੈ। ਦੋ ਪੜਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਜਿੱਥੇ ਵੋਟਿੰਗ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਵਧੀ ਹੈ, ਅੰਤਰ 1 ਫ਼ੀ ਸਦੀ ਤੋਂ ਘੱਟ ਹੈ। ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ 18ਵੀਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ, NDA ਨੂੰ 293 ਸੀਟਾਂ ਮਿਲੀਆਂ ਅਤੇ I.N.D.I.A.. ਨੂੰ 234 ਸੀਟਾਂ ਮਿਲੀਆਂ ਹਨ। ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਮੋਦੀ ਨੇ ਵਾਰਾਣਸੀ ਤੋਂ ਕਾਂਗਰਸ ਪ੍ਰਧਾਨ ਅਜੈ ਰਾਏ ਨੂੰ 1.52 ਲੱਖ ਵੋਟਾਂ ਨਾਲ ਹਰਾਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, ਰਾਹੁਲ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਵਾਇਨਾਡ ਅਤੇ ਰਾਏਬਰੇਲੀ ਦੋਵਾਂ ਸੀਟਾਂ ਤੋਂ ਜਿੱਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੋਵਾਂ ਥਾਵਾਂ ’ਤੇ 6 ਲੱਖ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵੋਟਾਂ ਮਿਲੀਆਂ ਹਨ। 50 ਵਿਚੋਂ 19 ਕੇਂਦਰੀ ਮੰਤਰੀ ਚੋਣਾਂ ਹਾਰ ਗਏ ਹਨ।