'ਰਾਮ ਦਾ ਨਾਮ ਸੜੇ ਨਾ, ਇਸ ਲਈ ਮ੍ਰਿਤਕ ਦੇਹ ਨੂੰ ਦਫ਼ਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ'', ਜਾਣੋ ‘ਰਾਮਨਾਮੀ’ ਦੀ ਕੀ ਹੈ ਕਹਾਣੀ?

 ਛੱਤੀਸਗੜ੍ਹ : ਛੱਤੀਸਗੜ੍ਹ ’ਚ ਇਕ ਸੰਪਰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ‘ਰਾਮਨਾਮੀ’ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਸੰਪਰਦਾ ਦੇ ਲੋਕ ਰਾਮ ’ਚ ਅਟੁੱਟ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਰਖਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਉਹ ਮੰਦਰ ’ਚ ਪੂਜਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ਨਾ ਹੀ ਪੀਲੇ ਕਪੜੇ ਪਹਿਨਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਅਪਣੇ ਸਿਰਾਂ ’ਤੇ ਤਿਲਕ ਵਗੈਰਾ ਵੀ ਨਹੀਂ ਲਾਉਂਦੇ ਅਤੇ ਮੂਰਤੀ ਪੂਜਾ ’ਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ।

ਰਾਮ ਨਾਮ ਦੀ ਭਗਤੀ ਇੰਨੀ ਹੈ ਕਿ ਲੋਕ ਇਕ-ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਰਾਮ-ਰਾਮ ਕਹਿ ਕੇ ਬੁਲਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਵੀ ਕੋਈ ਬਾਹਰਲਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ‘ਨਸਮਤੇ’ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਟੋਕ ਕੇ ਬੋਲਦੇ ਹਨ, ‘‘ਰਾਮ-ਰਾਮ ਕਹੋ।’’ ਇਹ ਲੋਕ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਭਗਤਨ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਰਾਜਧਾਨੀ ਰਾਏਪੁਰ ਤੋਂ ਲਗਭਗ 200 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਸਾਰੰਗਗੜ੍ਹ ਦੇ ਇਕ ਪਿੰਡ ਮੰਡਾਈਭੰਠਾ ’ਚ ਇਸੇ ਸੰਪਰਦਾ ਦੇ ਲੋਕ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। 50 ਸਾਲ ਦੇ ਮਨਹਰ ਜਦੋਂ ਵੀ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਰਾਮ-ਰਾਮ ਦਾ ਜਾਪ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਕਦੇ-ਕਦੇ ਉਹ ਰਾਮ-ਰਾਮ ਦਾ ਜਾਪ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਨੱਚਣਾ ਵੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। 

ਹੋਰਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਰਾਮ ਬਾਰੇ ਸਵਾਲ ਪੁੱਛਣ ’ਤੇ ਉਹ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, ‘‘ਸਾਡਾ ਰਾਮ ਸਿਰਫ ਦਸ਼ਰਥ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਰਾਮ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਸਾਡਾ ਰਾਮ ਘਟ-ਘਟ ’ਚ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਮੇਰੇ ’ਚ ਹੈ ਅਤੇ ਤੁਹਾਡੇ ’ਚ ਵੀ। ਉਸ ਦਾ ਕੋਈ ਰੂਪ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਸਾਡੇ ਘਰ ’ਚ ਭਗਵਾਨ ਦੀ ਕੋਈ ਮੂਰਤੀ ਨਹੀਂ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਅਸੀਂ ਮੰਦਰਾਂ ’ਚ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ। ਅਸੀਂ ਸਿਰਫ ਰਾਮ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਜਦੋਂ ਸਾਨੂੰ ਸਮਾਂ ਮਿਲਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਸਮੂਹ ’ਚ ਰਾਮ ਭਜਨ ਵੀ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਸੂਚਿਤ ਕਰ ਦਿਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅੱਜ ਰਾਤ ਕਿਸੇ ਖਾਸ ਥਾਂ ’ਤੇ ਭਜਨ ਹੋਵੇਗਾ।

ਲੋਕ ਅਪਣਾ ਕੰਮ ਖਤਮ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉੱਥੇ ਇਕੱਠੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।’’ ਭਜਨ ਦੌਰਾਨ ‘ਰਾਮਚਰਿਤ ਮਾਨਸ’ ਦਾ ਪਾਠ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹਰ ਕਿਸੇ ਦੇ ਹੱਥਾਂ ’ਚ ਘੁੰਗਰੂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਘੁੰਗਰੂ ਵਜਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਰਾਮ ਦਾ ਨਾਮ ਜਪਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕੁੱਝ ਲੋਕ ਨੱਚਦੇ ਵੀ ਹਨ। ਭਜਨ ਸਾਰੀ ਰਾਤ ਚੱਲਦਾ ਹੈ। ਘੰਟਿਆਂ ਬੱਧੀ ਬੈਠ ਕੇ ਰਾਮ-ਰਾਮ ਦਾ ਜਾਪ ਕਰਨ ਲਈ ਲੋਕ ਕਾਲੀ ਚਾਹ ਪੀਂਦੇ ਹਨ। ਔਰਤਾਂ ਨੇ ਬਿੰਦੀ ਦੀ ਥਾਂ ਰਾਮ ਨਾਮ ਦਾ ਟੈਟੂ ਖੁਣਵਾਇਆ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕ 70 ਸਾਲਾ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਹਨ। ਉਹ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ, ‘‘ਰਾਮ-ਰਾਮ ਸੁਹਾਗ ਹੈ। ਮੈਨੂੰ ਬਿੰਦੀ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੈ।’’

75 ਸਾਲਾ ਸਦੇਬਾਈ ਰਾਮਨਾਮੀ ਬਣਨ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਦੱਸਦੀ ਹੈ, ‘‘ਮੇਰਾ ਵਿਆਹ ਉਦੋਂ ਹੋਇਆ ਸੀ ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਛੋਟਾ ਸੀ। ਵਿਆਹ ਦੇ ਸਮੇਂ ਸੋਨਾ-ਚਾਂਦੀ ਪਹਿਨ ਕੇ ਅਪਣੇ ਸਹੁਰੇ ਘਰ ਆਈ ਸੀ। ਕੁੱਝ ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ, ਮੈਂ ਸਾਰੇ ਗਹਿਣੇ ਉਤਾਰ ਦਿਤੇ। ਰਾਮ ਦੇ ਨਾਮ ਦੀਆਂ ਚੂੜੀਆਂ, ਮੰਗਲਸੂਤਰ ਅਤੇ ਪਜੇਬ ਬਣਾਏ ਗਏ ਸਨ। ਜਦੋਂ ਮੈਂ 35 ਸਾਲ ਦੀ ਹੋ ਗਈ, ਤਾਂ ਮੈਂ ਅਪਣੇ ਪਤੀ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੈਨੂੰ ਅਪਣੇ ਪੂਰੇ ਸਰੀਰ ਦਾ ਟੈਟੂ ਕਰਵਾਉਣਾ ਪਏਗਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਸੀਂ ਦੋਹਾਂ ਨੇ ਪੂਰੇ ਸਰੀਰ ’ਤੇ ਰਾਮ-ਰਾਮ ਦਾ ਟੈਟੂ ਬਣਵਾਇਆ। ਇਸ ’ਚ ਲਗਭਗ ਇਕ ਮਹੀਨਾ ਲੱਗ ਗਿਆ।’’

ਮੌਸਮ ਚਾਹੇ ਕਿੰਨਾ ਵੀ ਠੰਢਾ ਕਿਉਂ ਨਾ ਹੋਵੇ, ਇਹ ਲੋਕ ਨਹਾਉਣ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦੇ, ਉਹ ਵੀ ਤੜਕੇ 4 ਵਜੇ। ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਰਾਮ ਦਾ ਨਾਮ ਜਪਦੇ ਹਨ। ਫਿਰ ਨਾਸ਼ਤਾ ਕਰ ਕੇ ਖੇਤ ’ਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਚਲੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਵੀ ਉਹ ‘ਰਾਮ-ਰਾਮ’ ਦਾ ਜਾਪ ਕਰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। 
ਹਰ ਕੋਈ ਰਾਮਨਾਮੀ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਮਰਦ ਅਤੇ ਔਰਤ ਦੋਵੇਂ।

ਇਹ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ’ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਰਾਮਨਾਮੀ ਉਹ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਅਪਣੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਹਿੱਸੇ ’ਚ ਰਾਮ ਲਿਖਦੇ ਹਨ। ਜਿਹੜਾ ਅਪਣੇ ਮੱਥੇ ’ਤੇ ਰਾਮ ਦੇ ਦੋ ਨਾਮ ਲਿਖਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜੋ ਪੂਰੇ ਮੱਥੇ ’ਤੇ ਰਾਮ ਦਾ ਨਾਮ ਲਿਖਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਸਰਵਾਂਗ ਰਾਮਨਾਮੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਦਕਿ ਸਰੀਰ ਦੇ ਸਾਰੇ ਹਿੱਸਿਆਂ ’ਚ ਰਾਮ ਦਾ ਨਾਮ ਲਿਖਣ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਨਖਸ਼ਿਖ ਰਾਮਨਾਮੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੇਸ਼ ’ਚ ਸਿਰਫ ਦੋ ਰਾਮਨਾਮੀ ਜ਼ਿੰਦਾ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਨਹੁੰਆਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਵਾਲਾਂ ਤਕ ਸਰੀਰ ਦੇ ਹਰ ਹਿੱਸੇ ’ਤੇ ਰਾਮ-ਰਾਮ ਦਾ ਟੈਟੂ ਬਣਵਾਇਆ ਹੈ। ਰਾਮ ਭਗਤ ਉਨ੍ਹਾਂ ’ਚੋਂ ਇਕ ਹੈ। ਰਾਮ ਭਗਤ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, ‘‘ਰਾਮ ਨਾਮ ਲਿਖਣਾ ਸਾਡੀ ਪਰਵਾਰਕ ਪਰੰਪਰਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਦਾਦਾ, ਬਾਬਾ ਅਤੇ ਪਾਪਾ ਸਾਰਿਆਂ ਨੇ ਅਪਣੇ ਸਰੀਰ ’ਤੇ ਰਾਮ ਦਾ ਨਾਮ ਲਿਖਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇਸ ਲਈ ਮੈਂ ਅਪਣੇ ਸਰੀਰ ’ਤੇ ਰਾਮ ਦਾ ਨਾਮ ਵੀ ਲਿਖਵਾਇਆ।

ਪਹਿਲਾਂ ਮੈਂ ਇਸ ਨੂੰ ਸਰੀਰ ਦੇ ਇਕ ਹਿੱਸੇ ’ਤੇ ਲਿਖਿਆ ਸੀ। ਬਾਅਦ ’ਚ ਉਸ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਪੂਰੇ ਸਰੀਰ ’ਤੇ ਲਿਖਵਾਇਆ।’’ ਆਮ ਤੌਰ ’ਤੇ ਬੱਚੇ ਦੇ ਜਨਮ ਦੇ ਛੇਵੇਂ ਦਿਨ ’ਤੇ ਉਸ ਦੇ ਮੱਥੇ ’ਤੇ ਰਾਮ ਨਾਮ ਦੇ 4 ਅੱਖਰ ਲਿਖੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਪੰਜ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਜਾਂ ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਰਾਮ ਦਾ ਨਾਮ ਪੂਰੇ ਸਰੀਰ ’ਤੇ ਲਿਖ ਸਕਦੇ ਹਨ। 

ਚੰਦਲੀਡੀਹ ’ਚ ਰਾਮਨਾਮੀ ਸੁਸਾਇਟੀ ਦਾ ਮੇਲਾ ਲਗਦਾ ਹੈ। ਹਰ ਸਾਲ ਇਹ ਮੇਲਾ ਪੋਹ ਸ਼ੁਕਲਾ ਪੱਖ ਏਕਾਦਸ਼ੀ ਨੂੰ ਲਗਦਾ ਹੈ ਅਤੇ 3 ਦਿਨਾਂ ਤਕ ਚੱਲਦਾ ਹੈ। ਦੇਸ਼-ਵਿਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਲੱਖਾਂ ਲੋਕ ਇਸ ਵਿਚ ਇਕੱਠੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਮੇਲੇ ’ਚ ਨਵੇਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਰਾਮਨਾਮੀ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਆਉਣ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਭਾਂਡੇ, ਲੱਕੜ ਅਤੇ ਦਾਲ ਅਤੇ ਚੌਲ ਦਿਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਅਪਣਾ ਭੋਜਨ ਖੁਦ ਤਿਆਰ ਕਰ ਸਕਣ। 

ਉਹ ਲਾਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਸਾੜਦੇ ਨਹੀਂ ਹਨ, ਉਹ ਦਿਨ ਵੇਲੇ ਅੰਤਿਮ ਸੰਸਕਾਰ ਕਰਦੇ ਹਨ
ਆਮ ਤੌਰ ’ਤੇ ਹਿੰਦੂ ਸਮਾਜ ’ਚ ਮਰਨ ’ਤੇ ਲਾਸ਼ ਨੂੰ ਸਾੜ ਦਿਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਪਰ ਇਹ ਲੋਕ ਲਾਸ਼ ਨੂੰ ਸਾੜਦੇ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਦਫਨਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਅਪਣੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਰਾਮ ਨਾਮ ਨੂੰ ਸੜਦੇ ਨਹੀਂ ਵੇਖ ਸਕਦੇ।

ਅੰਤਿਮ ਸੰਸਕਾਰ ਦੇ ਵੀ ਅਲੱਗ ਨਿਯਮ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਰੌਸ਼ਨੀ ਘੱਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਦਫਨਾਇਆ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦਾ। ਜਦੋਂ ਰਾਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਮ੍ਰਿਤਕ ਦੇਹ ਨੂੰ ਘਰ ’ਚ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਨੂੰ ਦਫ਼ਨਾਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਨਹਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਫਿਰ ਉਸ ਦੇ ਸਰੀਰ ’ਤੇ ਹਲਦੀ ਦਾ ਪੇਸਟ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਨਵੀਂ ਚਿੱਟੀ ਨੈਪੀ ਪਹਿਨਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਰਾਮ ਦਾ ਨਾਮ ਜਪਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਦਫ਼ਨਾਉਣ ਲਈ ਬਾਂਸ ਦੀ ਕਾਠੀ ’ਤੇ ਲੈ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। 

ਮਰਨ ’ਤੇ ਸੋਗ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ
ਪਰ ਇਹ ਲੋਕ ਕਿਸੇ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋਣ ’ਤੇ ਸੋਗ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ। ਮ੍ਰਿਤਕ ਦੇਹ ਨੂੰ ਵੀ ਉਸੇ ਕਮਰੇ ’ਚ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਬਾਕੀ ਪਰਵਾਰ ਬੈਠਦਾ ਹੈ। ਘਰ ’ਚ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਖਾਣਾ ਪਕਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਹਰ ਕੋਈ ਇਕੋ ਜਿਹਾ ਭੋਜਨ ਖਾਂਦਾ ਹੈ। ਸੱਭ ਕੁੱਝ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਵਾਂਗ ਹੀ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। 

ਵਿਆਹ ਲਈ ਪੰਡਿਤ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ, ਰਾਮਚਰਿਤ ਮਾਨਸ ਵਿਆਹ ਨੂੰ ਸਾਹਮਣੇ ਰਖ ਕੇ ਕਰਦੇ ਹਨ ਵਿਆਹ
ਰਾਮਨਾਮੀ ਵਿਆਹ ਲਈ ਕਿਸੇ ਪੰਡਿਤ ਨੂੰ ਸੱਦਾ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੇ। ਮੁੰਡੇ ਅਤੇ ਕੁੜੀ ਪੱਖ ਦੇ ਲੋਕ ਜੈਤਖੰਬ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਖੜ੍ਹੇ ਹਨ। ਜੈਤਖੰਬ ਰਾਮਨਾਮੀ ਸਮਾਜ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ। ਇਹ ਇਕ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ’ਤੇ ਲੱਕੜ ਜਾਂ ਸੀਮੈਂਟ ਦਾ ਬਣਿਆ ਇਕ ਥੰਮ੍ਹ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਚਿੱਟੇ ਰੰਗ ਨਾਲ ਰੰਗਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ’ਤੇ ਚਿੱਟਾ ਝੰਡਾ ਲੱਗਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। 

ਵਿਆਹ ਲਈ, ਲਾੜਾ ਅਤੇ ਲਾੜਾ ਜੈਤਖੰਬ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਸੱਤ ਚੱਕਰ ਲਗਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੋਹਾਂ ਪਾਸਿਆਂ ਦੇ ਲੋਕ ਰਾਮਚਰਿਤ ਮਾਨਸ ’ਤੇ ਕੁੱਝ ਰੁਪਏ ਚੜ੍ਹਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਲਾੜੇ ਅਤੇ ਲਾੜੇ ਨੂੰ ਵਿਆਹੁਤਾ ਦਕਸ਼ਣਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਸਮਾਜ ਦੇ ਬਜ਼ੁਰਗ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਵਿਆਹ ਦੌਰਾਨ ਲਾੜੇ ਅਤੇ ਲਾੜੇ ਦੇ ਸਿਰ ’ਤੇ ਰਾਮ ਦੇ ਨਾਂ ਦਾ ਟੈਟੂ ਬਣਵਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। 

ਵਿਆਹ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਇਕੱਠੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਸਰੀਰਕ ਸੰਬੰਧ ਨਹੀਂ ਬਣਾਉਂਦੇ 
ਰਾਮਨਾਮੀ ਦੀਆਂ ਚਾਰ ਕਿਸਮਾਂ ਹਨ। ਬ੍ਰਹਮਚਾਰੀ, ਤਿਆਗੀ, ਵਣਪ੍ਰਸਤੀ ਅਤੇ ਸੰਨਿਆਸੀ ਰਾਮਨਾਮੀ। ਬ੍ਰਹਮਚਾਰੀ ਰਾਮਨਾਮੀ ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਵਿਆਹ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ। ਤਿਆਗੀ ਉਹ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਵਿਆਹ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਇਕੱਠੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਸਰੀਰਕ ਸੰਬੰਧ ਨਹੀਂ ਬਣਾਉਂਦੇ। ਤਿਆਗੀ ਔਰਤਾਂ ਸਿੰਦੂਰ, ਬਿੰਦੀ ਦਾ ਤਿਆਗ ਵੀ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਅਪਣੀ ਥਾਂ ਰਾਮ ਨਾਮ ਲਿਖਵਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਉਹ ਚੂੜੀਆਂ, ਮੰਗਲਸੂਤਰ ਅਤੇ ਗਹਿਣੇ ਉਤਾਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਰਾਮ ਦੇ ਨਾਮ ’ਤੇ ਲਿਖੇ ਗਹਿਣੇ ਪਹਿਨਦੀ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਵਨਪ੍ਰਸਤੀ ਵਿਆਹ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਜਨਮ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਵਰਗੀ ਹੈ। ਜਦਕਿ ਸੰਨਿਆਸੀ ਜੰਗਲਾਂ ’ਚ ਧਿਆਨ ਕਰਨ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। 

ਛੱਤੀਸਗੜ੍ਹ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਦੇਸ਼ ’ਚ ਸੱਭ ਤੋਂ ਵੱਧ 1.5 ਲੱਖ ਰਾਮਨਾਮੀ
ਪਹਿਲਾਂ ਰਾਮਨਾਮੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ  ਉੱਚ ਜਾਤੀ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਮੰਦਰਾਂ ’ਚ ਜਾਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਨਹੀਂ ਸਨ ਦਿੰਦੇ। ਉਹ ਕਹਿੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ‘ਤੁਸੀਂ ਲੋਕ ਅਛੂਤ ਹੋ।’ 1890 ’ਚ, ਮੌਜੂਦਾ ਛੱਤੀਸਗੜ੍ਹ ਦੇ ਜਾਜਗੀਰ-ਚੰਪਾ ਦੇ ਇਕ ਦਲਿਤ ਨੌਜੁਆਨ ਨੇ ਵਿਰੋਧ ’ਚ ਅਪਣੇ ਪੂਰੇ ਸਰੀਰ ’ਤੇ ਰਾਮ-ਰਾਮ ਲਿਖਿਆ। ਉਸ ਨੂੰ ਵੇਖ ਕੇ ਹੋਰ ਲੋਕ ਵੀ ਅਪਣੇ ਸਰੀਰ ’ਤੇ ਰਾਮ ਦਾ ਨਾਮ ਲਿਖਣ ਲੱਗੇ।

ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਇਹ ਇਕ ਪਰੰਪਰਾ ਬਣ ਗਈ। ਰਾਮਨਾਮੀ ਪਰੰਪਰਾ ’ਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਦਲਿਤ ਭਾਈਚਾਰੇ ਤੋਂ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ ’ਚ ਲਗਭਗ ਡੇਢ ਲੱਖ ਰਾਮਨਾਮੀ ਹਨ। ਛੱਤੀਸਗੜ੍ਹ ’ਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਸੱਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਹੁਣ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਘੱਟ ਰਹੀ ਹੈ। ਕਾਰਨ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਨਵੇਂ ਮੁੰਡੇ ਸਰੀਰ ’ਤੇ ਰਾਮ ਦਾ ਨਾਮ ਲਿਖਣ ਤੋਂ ਪਰਹੇਜ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਵੱਡੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ’ਚ ਨੌਕਰੀਆਂ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦੀਆਂ।