ਕਿਸਾਨ ਨੇ ਮ੍ਰਿਤਕਾਂ ਦੇ ਸਸਕਾਰ ਲਈ ਬਣਾਈ ਭੱਠੀ, ਹੁਣ ਘੱਟ ਸਮੇਂ ਤੇ ਘੱਟ ਲੱਕੜ ਨਾਲ ਹੋਵੇਗਾ ਸਸਕਾਰ

The cremation will be done with less time and less wood

ਰਾਜਕੋਟ - ਕੋਰੋਨਾ ਮਹਾਮਾਰੀ ਨੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕਈ ਮੁਸੀਬਤਾਂ ਦੇ ਅੱਗੇ ਲਿਆ ਕੇ ਖੜ੍ਹਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਹਸਪਤਾਲਾਂ ’ਚ ਸਹੂਲਤਾਂ, ਬਿਸਤਰਿਆਂ, ਟੀਕਿਆਂ, ਆਕਸੀਜਨ ਦੀ ਕਮੀ ਆਦਿ। ਇਸ ਮਹਾਮਾਰੀ ਦੀ ਚਪੇਟ ’ਚ ਆਉਣ ਨਾਲ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ’ਤੇ ਮੌਤਾਂ ਵੀ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ਤੇ ਕੋਰੋਨਾ ਨਾਲ ਜਾਨ ਗਵਾਉਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦੇ ਅੰਤਿਮ ਸਸਕਾਰ ਲਈ ਟਨਾਂ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਲੱਕੜ ਰੋਜ਼ ਸਾੜੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ ਤੇ ਇਸ ਲਈ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ’ਚ ਦਰੱਖਤਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਵੱਢਣਾ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਇਸ ਮੁਸੀਬਤ ਨੂੰ ਦੇਖਦੇ ਹੋਏ ਗੁਜਰਾਤ ’ਚ ਇਕ ਅਜਿਹੀ ਭੱਠੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ ਜੋ ਘੱਟ ਲਕੜੀ ਤੇ ਘੱਟ ਸਮੇਂ ’ਚ ਲਾਸ਼ਾਂ ਦਾ ਸਸਕਾਰ ਕਰਨ ’ਚ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰਾਂ ਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਦੀ ਮਦਦਗਾਰ ਬਣੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਦਰਅਸਲ ਗੁਜਰਾਤ ਦੇ ਕੇਸ਼ੋਦ ਨਗਰ ਦੇ 56 ਸਾਲਾ ਕਿਸਾਨ ਅਰਜੁਨ ਪਗਧਰ ਨੇ ਇਹ ਭੱਠੀ ਬਣਾਈ ਹੈ। ਮੋਟੇ ਅਨੁਮਾਨ ਅਨੁਸਾਰ ਇਕ ਲਾਸ਼ ਸਾੜਣ ਲਈ ਜਿੰਨੇ ਕਿੱਲੋ ਲੱਕੜ ਦੀ ਲੋੜ ਪੈਂਦੀ ਹੈ, ਇਹ ਭੱਠੀ ਉਸ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ 25 ਫੀਸਦੀ ਲੱਕੜ ਨਾਲ ਹੀ ਲਾਸ਼ ਦਾ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਸਕਾਰ ਕਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰ ਇਸ ਭੱਠੀ ’ਚ ਜੈਵਿਕ ਕੋਲੇ ਜਾਂ ਗੋਹੇ ਨਾਲ ਬਣੀਆਂ ਪਾਥੀਆਂ ਵੀ ਵਰਤ ਸਕਦੇ ਹਨ।

ਪਗਧਰ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਭੱਠੀ ਵਿਗਿਆਨਕ ਢੰਗ ਨਾਲ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ਕਿ ਭੱਠੀ ’ਚੋਂ ਨਿਕਲਣ ਲਈ ਅੱਗ ਨੂੰ ਕੋਈ ਰਾਹ ਨਾ ਮਿਲੇ ਤੇ ਉਹ ਲਾਸ਼ ਦੇ ਸਾਰੇ ਅੰਗਾਂ ਤੱਕ ਬਰਾਬਰ ਪਹੁੰਚੇ। ਪਗਧਰ ਅੱਗੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭੱਠੀ ਬਣਾਉਂਦੇ ਸਮੇਂ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਖਾਸ ਧਿਆਨ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਕਿ ਸਸਕਾਰ ਸਾਰੇ ਵਿਧੀ ਵਿਧਾਨ ਪੂਰੇ ਹੋਣ ਉਹਨਾਂ ਵਿਚ ਕੋਈ ਰੁਕਾਵਟ ਨਾ ਆਵੇ। 

ਅਰਜੁਨ ਪਗਧਰ ਜਦ 14 ਸਾਲਾਂ ਦਾ ਸੀ ਤਾਂ ਆਪਣੇ ਕਿਸੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ ਦੇ ਆਖਰੀ ਸਸਕਾਰ ’ਚ ਗਿਆ ਸੀ। ਲਾਸ਼ ਸਾੜਣ ਲਈ ਲਿਆਂਦੀ ਗਈ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਲੱਕੜ ਦੇਖ ਕੇ ਉਹ ਹੈਰਾਨ ਰਹਿ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਮਨ ’ਚ ਤੁਰੰਤ ਇਹ ਸਵਾਲ ਉਠਿਆ ਸੀ ਕਿ ਇੰਨੀ ਲੱਕੜ ਲਈ ਕਿੰਨੇ ਦਰੱਖਤ ਕੱਟਣੇ ਪਏ ਹੋਣਗੇ। ਉਸ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਕ ਦਰੱਖਤ, ਜਿਸ ਤੋਂ 100 ਤੋਂ 150 ਕਿੱਲੋ ਲੱਕੜ ਮਿਲਦੀ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਵੱਡਾ ਹੋਣ ’ਚ ਲਗਭਗ 15 ਸਾਲ ਲੱਗਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਨਾਲ ਹਰਿਆਲੀ ਨੂੰ ਜੋ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਉਸ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਲਾਸ਼ ਤੇ ਲਕੜੀਆਂ ਵਿਚਾਲੇ ਜਗ੍ਹਾ ਛੱਡੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਬਲਣ ਲਈ ਅੱਗ ਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਆਕਸੀਜਨ ਮਿਲੇ। ਘੱਟ ਲਕੜੀ ਸਾੜਣ ਦਾ ਇਹੀ ਫੰਡਾ ਹੈ। ਰਵਾਇਤੀ ਸਸਕਾਰ ਲਈ ਵੈਸੇ 250-400 ਕਿੱਲੋ ਲੱਕੜ ਲੱਗਦੀ ਹੈ ਪਰ ਇਸ ਭੱਠੀ ’ਚ ਸਿਰਫ਼ 70-80 ਕਿੱਲੋ ਲੱਕੜ ਹੀ ਲੱਗਦੀ ਹੈ। ਭੱਠੀ ’ਚ ਲਾਸ਼ ਦਾ ਸਸਕਾਰ 2 ਘੰਟਿਆਂ ’ਚ ਪੂਰਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਪਰ ਵੈਸੇ ਸਸਕਾਰ ਕਰਨ ਵਿਚ 3 ਘੰਟਿਆਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦਾ ਸਮਾਂ ਲੱਗਦਾ ਹੈ। ਭੱਠੀ ਦੇ ਅੱਗੇ ਤੇ ਪਿੱਛੇ ਢੱਕਣ ਵੀ ਰੱਖੇ ਗਏ ਹਨ ਤਾਂ ਜੋ ਰਸਮਾਂ ਕਰਨ ਲਈ ਖੋਲ੍ਹੇ ਵੀ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।

ਭੱਠੀ ਦੀ ਛੱਤ ’ਚ ਸਿਰੇਮਿਕ ਭੱਠੀਆਂ ’ਚ ਵਰਤਿਆ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਸੇਰਾ-ਵੂਲ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜੋ 1500 ਡਿਗਰੀ ਤਾਪਮਾਨ ਝੱਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਭੱਠੀ ’ਚ ਹਵਾ ਦੇਣ ਤੇ ਗਰਮ ਹਵਾ ਦੀ ਨਿਕਾਸੀ ਲਈ ਪੱਖੇ ਤੇ ਨੋਜ਼ਲ ਵੀ ਬਣਾਏ ਗਏ ਹਨ।