ਐਸ.ਆਈ.ਆਰ. ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਮਗਰੋਂ ਪਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ’ਚੋਂ ‘ਗ਼ੈਰਕਾਨੂੰਨੀ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ੀਆਂ’ ਦਾ ਪਰਵਾਸ ਸ਼ੁਰੂ
ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਲੋਕ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਜਾਣ ਲਈ ਹਕੀਮਪੁਰ ਸਰਹੱਦ ਉਤੇ ਇਕੱਠੇ ਹੋਏ
ਹਕੀਮਪੁਰ : ਪਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਦੇ ਉੱਤਰੀ 24 ਪਰਗਨਾ ’ਚ ਹਕੀਮਪੁਰ ਬੀ.ਐਸ.ਐਫ. ਦੀ ਸਰਹੱਦੀ ਚੌਕੀ ਉਤੇ ਇਕ ਤੰਗ ਅਤੇ ਧੂੜ ਭਰੀ ਚਿੱਕੜ ਵਾਲੀ ਸੜਕ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਸੂਬੇ ’ਚ ਰਹਿ ਰਹੇ ਗੈਰ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ੀਆਂ ਲਈ ਗੈਰ-ਰਸਮੀ ਰਵਾਨਗੀ ਲਾਂਘਾ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ।
ਇਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਬੋਹੜ ਦੇ ਦਰੱਖਤ ਹੇਠਾਂ, ਕਪੜੇ ਦੇ ਛੋਟੇ ਥੈਲੇ ਵਾਲੇ ਪਰਵਾਰ, ਪਲਾਸਟਿਕ ਦੀਆਂ ਬੋਤਲਾਂ ਫੜੇ ਹੋਏ ਬੱਚੇ ਅਤੇ ਅਪਣੇ ਪੈਰਾਂ ਉਤੇ ਉਡੀਕ ਕਰ ਰਹੇ ਆਦਮੀਆਂ ਨੇ ਸਨਿਚਰਵਾਰ ਨੂੰ ਇਕ ਚੁੱਪ ਕਤਾਰ ਬਣਾਈ, ਬੀ.ਐਸ.ਐਫ. ਦੇ ਜਵਾਨਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਇਕੋ ਬੇਨਤੀ ਦੁਹਰਾ ਰਹੇ ਸਨ, ‘‘ਸਾਨੂੰ ਘਰ ਜਾਣ ਦਿਉ।’’
ਦਖਣੀ ਬੰਗਾਲ ਦੀ ਸਰਹੱਦ ਉਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਸਥਾਨਕ ਵਸਨੀਕਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਨਵੰਬਰ ਦੇ ਅਰੰਭ ਤੋਂ ਅਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਪਰਤਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਗੈਰ-ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ੀ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਇਸ ਅੰਦੋਲਨ ਨੇ ਇਕ ਅਸਾਧਾਰਣ ਵਾਪਸੀ ਪਰਵਾਸ ਦਾ ਰੂਪ ਧਾਰਨ ਕਰ ਲਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਅਧਿਕਾਰੀ ਅਤੇ ਉਹ ਖੁਦ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ ਉਤੇ ਪਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਵਿਚ ਚੱਲ ਰਹੀਆਂ ਵੋਟਰ ਸੂਚੀਆਂ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੀਬਰ ਸੋਧ (ਐਸ.ਆਈ.ਆਰ.) ਨਾਲ ਜੋੜਦੇ ਹਨ।
ਕੋਲਕਾਤਾ ਨੇੜੇ ਨਿਊ ਟਾਊਨ ’ਚ ਘਰੇਲੂ ਨੌਕਰ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਖੁਲਨਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਵਸਨੀਕ ਸ਼ਾਹੀਨ ਬੀਬੀ ਅਪਣੇ ਬੱਚੇ ਨਾਲ ਸੜਕ ਕਿਨਾਰੇ ਇੰਤਜ਼ਾਰ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ, ‘‘ਮੈਂ ਇਸ ਲਈ ਆਈ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਅਸੀਂ ਗਰੀਬ ਸੀ। ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਕੋਈ ਸਹੀ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਹੁਣ, ਮੈਂ ਖੁਲਨਾ ਵਾਪਸ ਜਾਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਹਾਂ। ਇਸ ਲਈ ਮੈਂ ਇੱਥੇ ਹਾਂ।’’ ਉਹ ਹਰ ਮਹੀਨੇ ਕਰੀਬ 20,000 ਰੁਪਏ ਕਮਾਉਂਦੀ ਸੀ, ਦੋ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਸਾਂਝੇ ਕਮਰੇ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ ਅਤੇ ਨਿਯਮਿਤ ਤੌਰ ਉਤੇ ਘਰ ਪੈਸੇ ਭੇਜਦੀ ਸੀ।
ਕਤਾਰ ਵਿਚ ਖੜ੍ਹੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਮੰਨਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੱਛਮ ਬੰਗਾਲ ਵਿਚ ਠਹਿਰਨ ਦੌਰਾਨ ਦਲਾਲਾਂ ਅਤੇ ਵਿਚੋਲਿਆਂ ਰਾਹੀਂ ਆਧਾਰ ਕਾਰਡ, ਰਾਸ਼ਨ ਕਾਰਡ ਜਾਂ ਵੋਟਰ ਆਈ.ਡੀ. ਖਰੀਦੀ ਸੀ। ਐਸ.ਆਈ.ਆਰ. ਨੇ ਪੁਰਾਣੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ਾਂ ਦੀ ਤਸਦੀਕ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਕਈਆਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਪੁੱਛ-ਪੜਤਾਲ ਅਤੇ ਸੰਭਾਵਤ ਨਜ਼ਰਬੰਦੀ ਦੇ ਜੋਖਮ ਦੀ ਬਜਾਏ ਛੱਡਣਾ ਪਸੰਦ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਕੋਲਕਾਤਾ ਵਿਚ ਅੱਠ ਸਾਲ ਤੋਂ ਰਹਿ ਰਹੇ ਇਕ ਨੌਜੁਆਨ ਵੇਟਰ ਨੇ ਕਿਹਾ, ‘‘ਹੁਣ ਇੱਥੇ ਨਹੀਂ ਰਹਿਣਾ। ਜੇ ਉਹ ਪੁਰਾਣੇ ਕਾਗਜ਼ਾਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਕੁੱਝ ਨਹੀਂ ਵਿਖਾ ਸਕਦੇ। ਸਵਾਲ ਪੁੱਛਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਚਲੇ ਜਾਣਾ ਬਿਹਤਰ ਹੈ।’’
ਇਹ ਚਿੰਤਾ ਨਿਊ ਟਾਊਨ, ਬਿਰਾਤੀ, ਧੂਲਾਗੋਰੀ, ਬਮੰਗਚੀ, ਘੁਸੂਰੀ ਅਤੇ ਹਾਵੜਾ ਦੀ ਉਦਯੋਗਿਕ ਪੱਟੀ ਦੇ ਕੁੱਝ ਹਿੱਸਿਆਂ ਤੋਂ ਪਹੁੰਚੇ ਮਰਦਾਂ, ਔਰਤਾਂ ਅਤੇ ਪਰਵਾਰਾਂ ਦੀ ਕਤਾਰ ਵਿਚ ਗੂੰਜ ਰਹੀ ਹੈ। ਕੁੱਝ ਇਕ ਦਹਾਕੇ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਰਾਜ ਵਿਚ ਸਨ। ਦੂਸਰੇ ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਆਏ ਸਨ। ਸਰਹੱਦੀ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਇਸ ਵਾਧੇ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ ਹੈ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਕ ਦਿਨ ਵਿਚ 150-200 ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਹਿਰਾਸਤ ਵਿਚ ਲਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਤਸਦੀਕ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵਾਪਸ ਧੱਕ ਦਿਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। 4 ਨਵੰਬਰ ਤੋਂ ਕਤਾਰਾਂ ਵਧਣੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈਆਂ, ਜਿਸ ਦਿਨ ਐਸ.ਆਈ.ਆਰ. ਅਭਿਆਸ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਬੀ.ਐਸ.ਐਫ. ਦੇ ਇਕ ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੇ ਕਿਹਾ, ‘‘ਅਸੀਂ ਇਹ ਨਹੀਂ ਮੰਨ ਸਕਦੇ ਕਿ ਇੱਥੇ ਹਰ ਕੋਈ ਘਰ ਵਾਪਸ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ।’’
ਬੀ.ਐਸ.ਐਫ. ਦੇ ਜਵਾਨ ਕੈਂਪ ਦੇ ਅੰਦਰ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਭੋਜਨ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਬਾਹਰ ਇੰਤਜ਼ਾਰ ਕਰ ਰਹੇ ਲੋਕ ਸੜਕ ਕਿਨਾਰੇ ਸਟਾਲਾਂ ਜਾਂ ਸਥਾਨਕ ਨੌਜੁਆਨਾਂ ਅਤੇ ਦੁਕਾਨਦਾਰਾਂ ਵਲੋਂ ਕਦੇ-ਕਦਾਈਂ ਭੋਜਨ ਵੰਡਣ ਉਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਅੰਡੇ ਦੇ ਨਾਲ ਚੌਲ ਦੀ ਇਕ ਪਲੇਟ ਦੀ ਕੀਮਤ 40 ਰੁਪਏ ਹੈ; ਮੱਛੀ ਨਾਲ ਚੌਲ 60 ਰੁਪਏ।
ਸਤਖੀਰਾ ਦੇ ਇਕ ਸਮੂਹ ਨੇ ਦਸਿਆ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਵਿਚ ਦਾਖਲ ਹੋਣ ਲਈ ਪਹਿਲਾਂ 5,000 ਤੋਂ 7,000 ਰੁਪਏ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਭੁਗਤਾਨ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਦੂਜਿਆਂ ਨੇ ਕਾਫ਼ੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਖਰਚ ਕੀਤਾ। 29 ਸਾਲ ਦੇ ਮਨੀਰੁਲ ਸ਼ੇਖ ਨੇ ਕਿਹਾ, ‘‘ਮੈਂ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਲਗਭਗ 20,000 ਰੁਪਏ ਅਦਾ ਕੀਤੇ।’’ ਉਹ ਧੁਲਾਗੋਰੀ ਵਿਚ ਕਪੜਾ ਯੂਨਿਟਾਂ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਸਕ੍ਰੈਪ ਲੋਹਾ ਇਕੱਠਾ ਕਰਦਾ ਸੀ।
ਇਸ ਵਾਧੇ ਨੇ ਸਥਾਨਕ ਪੁਲਿਸਿੰਗ ਨੂੰ ਵੀ ਦਬਾਅ ਪਾਇਆ ਹੈ। ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਦੋ ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ 95 ਨਜ਼ਰਬੰਦ ਸਨ। ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਟੇਸ਼ਨ ਕੋਲ ਇੰਨੇ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਰੱਖਣ ਲਈ ਜਗ੍ਹਾ ਜਾਂ ਸਹੂਲਤਾਂ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਸੀਂ ਹਿਰਾਸਤ ਲੈਣੀ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿਤੀ। (ਪੀਟੀਆਈ)