ਲੇਹ ਵਿਚ ਲੱਦਾਖ ਨੂੰ ਰਾਜ ਦਾ ਦਰਜਾ ਦੇਣ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰ ਰਹੇ ਵਿਰੋਧ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਹਿੰਸਕ ਹੋ ਗਏ
ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਕਈ ਵਾਹਨਾਂ ਨੂੰ ਲਗਾਈ ਅੱਗ
ਜੰਮੂ/ਲੇਹ: ਬੁੱਧਵਾਰ ਨੂੰ ਲੇਹ ਵਿਚ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਚਾਰ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ 70 ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੋਰ ਜ਼ਖਮੀ ਹੋ ਗਏ ਕਿਉਂਕਿ ਲੱਦਾਖ ਨੂੰ ਰਾਜ ਦਾ ਦਰਜਾ ਦੇਣ ਅਤੇ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੀ ਛੇਵੀਂ ਸ਼ਡਿਊਲ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨ ਦੀ ਮੰਗ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਹਿੰਸਕ ਹੋ ਗਏ।
ਲੇਹ ਐਪੈਕਸ ਬਾਡੀ ਦੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਚੇਰਿੰਗ ਦੋਰਜੇ ਨੇ ਚਾਰ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿਚ ਭਾਰੀ ਗੋਲੀਬਾਰੀ ਹੋਈ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਕਈ ਲੋਕ ਜ਼ਖਮੀ ਹੋਏ ਅਤੇ ਚਾਰ ਮਾਰੇ ਗਏ।
ਲੇਹ ਐਪੈਕਸ ਬਾਡੀ (ਐਲ.ਏ.ਬੀ.) ਦੇ ਯੁਵਾ ਵਿੰਗ ਵਲੋਂ ਬੁਲਾਇਆ ਗਿਆ ਵਿਰੋਧ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਉਸ ਸਮੇਂ ਵਧ ਗਿਆ ਜਦੋਂ ਦੋ ਭੁੱਖ ਹੜਤਾਲੀਆਂ ਨੂੰ ਸਿਹਤ ਵਿਗੜਨ ਕਾਰਨ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿਚ ਦਾਖਲ ਕਰਵਾਇਆ ਗਿਆ। ਜਲਵਾਯੂ ਕਾਰਕੁਨ ਸੋਨਮ ਵਾਂਗਚੁਕ, ਜੋ 10 ਸਤੰਬਰ ਤੋਂ 15 ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਭੁੱਖ ਹੜਤਾਲ ਉਤੇ ਸੀ, ਨੇ ਮੰਗਲਵਾਰ ਨੂੰ ਅਪਣੀ ਭੁੱਖ ਹੜਤਾਲ ਖਤਮ ਕਰ ਦਿਤੀ , ਪਰ ਨੌਜੁਆਨਾਂ ਦੇ ਇਕ ਸਮੂਹ ਵਲੋਂ ਪੱਥਰਬਾਜ਼ੀ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤਣਾਅ ਵਧ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਪੁਲਿਸ ਕਾਰਵਾਈ ਹੋਈ।
ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਅੱਗਜ਼ਨੀ ਕੀਤੀ, ਸਥਾਨਕ ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ (ਭਾਜਪਾ) ਦੇ ਦਫਤਰ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲਗਾ ਦਿਤੀ , ਅਤੇ ਬਾਹਰ ਖੜ੍ਹੇ ਇਕ ਸੁਰੱਖਿਆ ਵਾਹਨ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲਗਾ ਦਿਤੀ । ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਭੀੜ ਨੂੰ ਖਿੰਡਾਉਣ ਲਈ ਅੱਥਰੂ ਗੈਸ ਦੇ ਗੋਲੇ ਛੱਡੇ ਅਤੇ ਲਾਠੀਚਾਰਜ ਕੀਤਾ। ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਨੇ ਤੁਰਤ ਲੇਹ ਵਿਚ ਵਿਰੋਧ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਾਂ ਅਤੇ ਇਕੱਠਾਂ ਉਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾ ਦਿਤੀ ਅਤੇ ਕਾਨੂੰਨ ਵਿਵਸਥਾ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਲਈ ਭਾਰਤੀ ਨਾਗਰਿਕ ਸੁਰੱਖਿਆ ਜ਼ਾਬਤੇ ਦੀ ਧਾਰਾ 163 ਲਾਗੂ ਕਰ ਦਿਤੀ ।
ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ ਕਿ ਹੋਰ ਅਸ਼ਾਂਤੀ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿਚ ਵਾਧੂ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲ ਤਾਇਨਾਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਲੇਹ ਦੇ ਹਸਪਤਾਲਾਂ ਨੇ ਦਿਨ ਭਰ ਦਰਜਨਾਂ ਜ਼ਖਮੀਆਂ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਦੀ ਰੀਪੋਰਟ ਦਿਤੀ , ਜਿਨ੍ਹਾਂ ’ਚੋਂ ਕੁੱਝ ਨੂੰ ਸਖ਼ਤ ਦੇਖਭਾਲ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।
ਹਿੰਸਾ ਨੇ ਦੋ ਦਿਨਾਂ ਸਾਲਾਨਾ ਲੱਦਾਖ ਫੈਸਟੀਵਲ ਦੇ ਸਮਾਪਤੀ ਉਤੇ ਪਰਛਾਵਾਂ ਪਾ ਦਿਤਾ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਅੱਧ ਵਿਚਕਾਰ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਹਾਲਾਤਾਂ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ, ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਨੇ ਅਫਸੋਸ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਸਥਾਨਕ ਕਲਾਕਾਰਾਂ, ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਸਮੂਹਾਂ ਅਤੇ ਸਮਾਗਮ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਤੋਂ ਮੁਆਫੀ ਮੰਗੀ।
ਅਪਣੇ ਸਮਰਥਕਾਂ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਨ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਸੋਨਮ ਵਾਂਗਚੁਕ ਨੇ ਸ਼ਾਂਤੀ ਅਤੇ ਸੰਜਮ ਦੀ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ। ਉਸ ਨੇ ਕਿਹਾ, ‘‘ਮੈਂ ਨੌਜੁਆਨਾਂ ਨੂੰ ਅੱਗਜ਼ਨੀ ਅਤੇ ਝੜਪਾਂ ਬੰਦ ਕਰਨ ਦੀ ਅਪੀਲ ਕਰਦਾ ਹਾਂ। ਅਸੀਂ ਅਪਣਾ ਵਰਤ ਖਤਮ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ, ਅਤੇ ਮੈਂ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਨੂੰ ਅੱਥਰੂ ਗੈਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਬੰਦ ਕਰਨ ਦੀ ਅਪੀਲ ਕਰਦਾ ਹਾਂ। ਜੇਕਰ ਹਿੰਸਾ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਜਾਨਾਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਤਾਂ ਕੋਈ ਵੀ ਵਰਤ ਸਫਲ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।‘‘
5 ਅਗੱਸਤ , 2019 ਨੂੰ ਧਾਰਾ 370 ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਲੱਦਾਖ ਵਿਚ ਰਾਜ ਦਾ ਦਰਜਾ ਅਤੇ ਸੰਵਿਧਾਨਕ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੀ ਮੰਗ ਲੰਮੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਚੱਲ ਰਹੀ ਹੈ। ਜਦਕਿ ਲੱਦਾਖ ਨੂੰ ਸਿੱਧੇ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਨਿਯੰਤਰਣ ਹੇਠ ਇਕ ਵੱਖਰੇ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਜੋਂ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਸਥਾਨਕ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਦਲੀਲ ਦਿਤੀ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਇਸਦੇ ਨਾਜ਼ੁਕ ਵਾਤਾਵਰਣ, ਵਿਲੱਖਣ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਪਛਾਣ ਅਤੇ ਆਦਿਵਾਸੀ ਆਬਾਦੀ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਣ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।
ਲੇਹ ਸਿਖਰ ਸੰਸਥਾ ਅਤੇ ਕਾਰਗਿਲ ਡੈਮੋਕ੍ਰੇਟਿਕ ਅਲਾਇੰਸ (ਕੇਡੀਏ), ਜੋ ਕਿ ਸਿਆਸੀ, ਧਾਰਮਕ ਅਤੇ ਸਮਾਜਕ ਸਮੂਹਾਂ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਇਹਨਾਂ ਮੰਗਾਂ ਉਤੇ ਇਕ ਜੁੱਟ ਹਨ। ਦੋਵੇਂ ਸੰਗਠਨ 6 ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿਚ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਦੇ ਇਕ ਨਵੇਂ ਦੌਰ ਲਈ ਮਿਲਣ ਵਾਲੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਕਾਰੀ ਲੰਬੀ ਭੁੱਖ ਹੜਤਾਲ ਅਤੇ ਵਧਦੇ ਜਨਤਕ ਗੁੱਸੇ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ ਤਾਰੀਖ ਨੂੰ ਮੁਲਤਵੀ ਕਰਨ ਉਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ।
ਲੇਹ ਵਿਚ ਇਕ ਸਿਆਸੀ ਟਿਪਣੀ ਕਾਰ ਨੇ ਕਿਹਾ, ‘‘ਲਦਾਖ ਦੇ ਲੋਕ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਸ਼ਾਂਤੀਪੂਰਵਕ ਇਹ ਮੰਗਾਂ ਉਠਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਹਾਲ ਹੀ ਵਿਚ ਹੋਈ ਅਸ਼ਾਂਤੀ ਤਰੱਕੀ ਦੀ ਘਾਟ ਨਾਲ ਨਿਰਾਸ਼ਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ।‘‘
ਇਨ੍ਹਾਂ ਮੌਤਾਂ ਅਤੇ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਜ਼ਖਮੀਆਂ ਨੇ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਨਾਜ਼ੁਕ ਕਾਨੂੰਨ ਵਿਵਸਥਾ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਬਾਰੇ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ। ਸਥਾਨਕ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਕਾਰੀ ਸਮੂਹਾਂ ਦੋਹਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਭਵਿੱਖ ਵਿਚ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਸ਼ਾਂਤੀਪੂਰਨ ਰਹਿਣ।
ਦਿਨ ਭਰ ਚੱਲੀ ਹਿੰਸਾ ਨੇ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਲੇਹ ਉਤੇ ਡੂੰਘਾ ਜ਼ਖ਼ਮ ਛਡਿਆ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਨਾਲ ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਗੱਲਬਾਤ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨੂੰ ਵੀ ਵਧਾ ਦਿਤਾ ਹੈ। ਐਲ.ਏ.ਬੀ. ਅਤੇ ਕੇ.ਡੀ.ਏ. ਦੋਵੇਂ ਅਪਣੇ -ਅਪਣੇ ਸਟੈਂਡ ਉਤੇ ਅੜੇ ਰਹਿਣ ਦੇ ਨਾਲ, 6 ਅਕਤੂਬਰ ਦੀ ਮੀਟਿੰਗ ਤੋਂ ਲੱਦਾਖ ਦੀਆਂ ਮੰਗਾਂ ਉਤੇ ਅਰਥਪੂਰਨ ਗੱਲਬਾਤ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਦੀ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਇੱਛਾ ਦੀ ਇਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਇਮਤਿਹਾਨ ਹੋਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਹੈ।