ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਵੱਧ ਰਹੀ ਹੈ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ, 5 ਸਾਲ ਵਿਚ ਘਟੀਆਂ 2.1 ਕਰੋੜ ਨੌਕਰੀਆਂ
ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨ ਲੋਕਾਂ 'ਚ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਜ਼ਿਆਦਾ, 45 ਕਰੋੜ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਬੰਦ ਕੀਤੀ ਨੌਕਰੀ ਦੀ ਭਾਲ
ਅਬਾਦੀ 'ਚ 49% ਹਿੱਸੇਦਾਰੀ ਰੱਖਣ ਵਾਲਿਆਂ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਵਿਚ ਹਿੱਸੇਦਾਰੀ ਸਿਰਫ਼ 18% ਹੈ, ਜੋ ਵਿਸ਼ਵ ਔਸਤ ਦਾ ਲਗਭਗ ਅੱਧਾ ਹੈ
ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ : ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਹਰ ਸਾਲ ਡੂੰਘੀ ਹੁੰਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਹਰ ਸਾਲ ਨੌਕਰੀ ਨਾ ਮਿਲਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, 45 ਕਰੋੜ ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋਕ ਅਜਿਹੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕੰਮ ਦੀ ਭਾਲ ਕਰਨੀ ਹੀ ਛੱਡ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਸੈਂਟਰ ਫਾਰ ਮਾਨੀਟਰਿੰਗ ਬੈਡ ਇਕਾਨਮੀ (ਸੀ.ਆਈ.) ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਕ ਕੰਮ ਨਾ ਮਿਲਣ ਕਾਰਨ ਨਿਰਾਸ਼ ਲੋਕਾਂ ਵਿਚ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਯੋਗਤਾਵਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਮਿਲ ਰਿਹਾ।
ਦੇਸ਼ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਦੇ ਲਿਹਾਜ਼ ਨਾਲ 2017 ਅਤੇ 2022 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਕਾਮਿਆਂ ਦੀ ਕੁੱਲ ਗਿਣਤੀ 46% ਤੋਂ ਘਟ ਕੇ 400 ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਵਧਣ ਦੀ ਬਜਾਏ 2.1 ਕਰੋੜ ਨੌਕਰੀਆਂ ਘਟ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇਸ ਸਮੇਂ 10 ਕਰੋੜ ਲੋਕ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਯੋਗ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 45 ਕਰੋੜ ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਤਾਂ ਹੁਣ ਕੰਮ ਦੀ ਭਾਲ ਛੱਡ ਹੀ ਦਿੱਤੀ ਹੈ।
ਸੁਸਾਇਟੀ ਜਨਰਲ ਜੀਐਸਸੀ (ਬੈਂਗਲੁਰੂ) ਦੇ ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਕੁਨਾਲ ਕੁਲੁਕਾ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਸਥਿਤੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਆਰਥਿਕ ਅਸਮਾਨਤਾਵਾਂ ਪੈਦਾ ਕਰੇਗੀ। ਇਸ ਨੂੰ 'K' ਆਕਾਰ ਦਾ ਵਾਧਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਅਮੀਰਾਂ ਦੀ ਦੌਲਤ ਬਹੁਤ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਧਦੀ ਹੈ ਜਦਕਿ ਗਰੀਬਾਂ ਦੀ ਦੌਲਤ ਵਿਚ ਕੋਈ ਵਾਧਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਮਾਜਿਕ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦੇ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਮੌਕੇ ਮਿਲ ਰਹੇ ਹਨ। ਔਰਤਾਂ, ਜੋ ਆਬਾਦੀ ਦਾ 49% ਬਣਦੀਆਂ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਦਾ ਸਿਰਫ਼ 18% ਹਿੱਸਾ ਹੀ ਹੈ। ਇਹ ਹਿੱਸਾ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਔਸਤ ਦਾ ਲਗਭਗ ਅੱਧਾ ਹੈ।
ਮਹਿਲਾਵਾਂ ਲਈ ਮੌਕੇ ਸੀਮਤ, ਇਸ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਬਣੀ ਹੈ ਖ਼ਰਾਬ
CMIE ਦੇ ਮਹੇਸ਼ ਵਿਆਸ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਅਜਿਹੇ ਪੇਸ਼ੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਨਾ-ਮਾਤਰ ਹੈ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਯੋਗਤਾ ਦੀ ਪਰਵਾਹ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂ ਸਿਰਫ਼ 9% ਔਰਤਾਂ ਕੋਲ ਕੰਮ ਹੈ ਜਾਂ ਉਹ ਕੰਮ ਦੀ ਭਾਲ ਜਾਰੀ ਰੱਖਦਿਆਂ ਹਨ। ਐਸਬੀਆਈ ਦੀ ਇੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਸਰਕਾਰ ਹੁਣ ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਵਿਆਹ ਦੀ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਉਮਰ 18 ਤੋਂ ਵਧਾ ਕੇ 21 ਕਰਨ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਉਹ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵਿੱਚ ਬਿਹਤਰ ਮੌਕੇ ਹਾਸਲ ਕਰ ਸਕਣਗੀਆਂ। ਉਮੀਦ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਨਾਲ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿਚ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਹਾਲਤ ਵਿਚ ਵੀ ਸੁਧਾਰ ਹੋਵੇਗਾ।
ਜਿਸ ਰਫ਼ਤਾਰ ਨਾਲ ਵੱਧ ਰਹੀ ਹੈ ਭਾਰਤੀਆਂ ਦੀ ਉਮਰ, ਉਸ ਰਫ਼ਤਾਰ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਹੋ ਰਿਹਾ ਆਮਦਨੀ ਵਿਚ ਵਾਧਾ
ਮਾਹਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ 90 ਕਰੋੜ ਲੋਕ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਯੋਗ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਨੌਜਵਾਨ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਉਮਰ ਵੱਧ ਰਹੀ ਹੈ ਪਰ ਕੰਮ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਆਮਦਨ ਉਸ ਰਫ਼ਤਾਰ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਵਧ ਰਹੀ, ਜਿਸ ਦਰ ਨਾਲ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਹੋਰਨਾਂ ਮੁਲਕਾਂ ਵਿੱਚ ਵਧ ਰਹੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਇਹ ਸਥਿਤੀ ਜਾਰੀ ਰਹੀ ਤਾਂ ਭਾਰਤ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਵਰਕਫ਼ੋਰਸ ਸ਼ਕਤੀ (ਜੋ ਸਿਰਫ਼ ਭਾਰਤ ਕੋਲ ਹੈ) ਦਾ ਮੌਕਾ ਗੁਆ ਦੇਵੇਗਾ। ਕਿਉਂਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਨੌਜਵਾਨ ਹਨ। ਸਿੱਧੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚ, ਭਾਰਤੀ ਬੁੱਢੇ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ ਪਰ ਅਮੀਰ ਨਹੀਂ ਹੋ ਰਹੇ।
ਇੱਕ ਸਾਲ 'ਚ MSME ਜੌਬ ਪੋਰਟਲ 'ਤੇ 71% ਘਟੀਆਂ ਅਸਾਮੀਆਂ
12 ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਨੌਕਰੀ ਲੱਭਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ 86% ਦੀ ਕਮੀ ਆਈ ਅਤੇ MSME ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਭਰਤੀ ਪੋਰਟਲ 'ਤੇ ਅਸਾਮੀਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 71% ਘਟੀ ਹੈ। ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ 4,77,083 ਨੌਜਵਾਨ MSME ਟਰਾਲ ਰੂਮ ਅਤੇ ਤਕਨੀਕੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਪਾਸ ਆਊਟ ਹੋਏ ਹਨ। ਪਰ ਪੋਰਟਲ 'ਤੇ ਸਿਰਫ਼ 133 ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਖਾਲੀ ਥਾਂ ਉਪਲਬਧ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ 936 ਅਸਾਮੀਆਂ ਖਾਲੀ ਸਨ।
ਕੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਨੌਕਰੀਆਂ ਦੇ ਅੰਕੜੇ?
ਫਰਵਰੀ ਵਿੱਚ EPFO ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਨਵੇਂ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 8.40 ਲੱਖ ਰਹੀ, ਜਦੋਂ ਕਿ 9.35 ਲੱਖ ਨੇ EPFO ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਹੋ ਗਏ। ਫਰਵਰੀ ਵਿੱਚ ESIC ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਨਵੇਂ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ 3.3% ਦੀ ਕਮੀ ਆਈ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਐਨਪੀਐਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਵੀ 0.59% ਦੀ ਕਮੀ ਆਈ ਹੈ।