National Science Day 2023: ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਵਿਗਿਆਨ ਦਿਵਸ 28 ਫਰਵਰੀ ਨੂੰ ਹੀ ਕਿਉਂ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ? ਪੜ੍ਹੋ ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਥੀਮ 

National Science Day 2023

ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ - ਵਿਗਿਆਨ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਵਿਚ ਜੀਵਨ, ਰਚਨਾ ਅਤੇ ਵਿਨਾਸ਼ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਲਈ ਕੁਝ ਸਿਧਾਂਤਕ ਜਾਂ ਵਿਹਾਰਕ ਤਰੀਕਿਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਸਾਡੇ ਸੰਸਾਰ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਹੈ। ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਭਾਰਤ ਦਾ ਇੱਕ ਅਮੀਰ ਇਤਿਹਾਸ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਕਈ ਦਿੱਗਜਾਂ ਨੇ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਮਾਣ ਵਧਾਇਆ ਹੈ। 

ਸੀਵੀ ਰਮਨ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਅਜਿਹੇ ਹੀ ਇੱਕ ਦਿੱਗਜ ਹਨ। ਭਾਰਤ ਵਿਚ 28 ਫਰਵਰੀ ਨੂੰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਵਿਗਿਆਨ ਦਿਵਸ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਉਹ ਦਿਨ ਹੈ ਜਦੋਂ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਮਹਾਨ ਵਿਗਿਆਨੀ ਸੀਵੀ ਰਮਨ ਨੇ 'ਰਮਨ ਪ੍ਰਭਾਵ' ਦੀ ਖੋਜ ਕੀਤੀ ਸੀ, ਜਿਸ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। 

ਸੀਵੀ ਰਮਨ ਇੱਕ ਤਾਮਿਲ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ, ਸਕੂਲ ਅਤੇ ਫਿਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿਚ ਇੱਕ ਹੋਣਹਾਰ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਸੀ। ਰਮਨ ਨੇ ਸੰਗੀਤਕ ਧੁਨੀਆਂ ਦੇ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਅੰਤ ਵਿਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਦੇ ਖਿੰਡਣ ਦੀ ਘਟਨਾ ਦਾ ਨਿਰੀਖਣ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਉਸ ਦੇ ਅਧਿਐਨ ਨੇ 'ਰਮਨ ਪ੍ਰਭਾਵ' ਵਜੋਂ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਨਵੀਂ ਖੋਜ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ। 

ਵਿਗਿਆਨੀ ਸੀਵੀ ਰਮਨ ਨੇ 28 ਫਰਵਰੀ 1928 ਨੂੰ 'ਰਮਨ ਪ੍ਰਭਾਵ' ਦੀ ਖੋਜ ਕੀਤੀ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਸਿੱਧ ਕੀਤਾ ਕਿ ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਰੌਸ਼ਨੀ ਕਿਸੇ ਪਾਰਦਰਸ਼ੀ ਵਸਤੂ ਵਿਚੋਂ ਲੰਘਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਦਾ ਕੁਝ ਹਿੱਸਾ ਰਿਫ੍ਰੈਕਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਦੀ ਤਰੰਗ ਲੰਬਾਈ ਬਦਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਖੋਜ ਨੂੰ ਰਮਨ ਇਫੈਕਟ ਦਾ ਨਾਂ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। 
ਸੀਵੀ ਰਮਨ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕਾਢ 'ਰਮਨ ਪ੍ਰਭਾਵ' ਲਈ ਸਾਲ 1930 ਵਿਚ ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਸੀਵੀ ਰਮਨ ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜਿੱਤਣ ਵਾਲੇ ਪਹਿਲੇ ਏਸ਼ੀਆਈ ਸਨ। ਸੀਵੀ ਰਮਨ ਨੂੰ ਸਾਲ 1954 ਵਿਚ ਭਾਰਤ ਰਤਨ ਵੀ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।  

ਗਲੋਬਲ ਵੈਲਫੇਅਰ ਲਈ ਗਲੋਬਲ ਸਾਇੰਸ ਇਸ ਸਾਲ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਵਿਗਿਆਨ ਦਿਵਸ ਦਾ ਥੀਮ ਹੈ। ਕੇਂਦਰੀ ਮੰਤਰੀ ਡਾ: ਜਤਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਨੈਸ਼ਨਲ ਮੀਡੀਆ ਸੈਂਟਰ, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿਖੇ ਇਸ ਵਿਸ਼ੇ ਦਾ ਖੁਲਾਸਾ ਕੀਤਾ। ਥੀਮ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਸਮੇਤ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ 2023 ਵਿਚ ਨਵੀਆਂ ਗਲੋਬਲ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵ ਦੀ ਭਲਾਈ ਲਈ ਵਿਗਿਆਨ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। 

ਲੋਕਾਂ ਵਿਚ ਵਿਗਿਆਨ ਪ੍ਰਤੀ ਰੁਚੀ ਵਧਾਉਣ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਵਿਗਿਆਨ ਪ੍ਰਤੀ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਹਰ ਸਾਲ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਵਿਗਿਆਨ ਦਿਵਸ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਮਨੁੱਖਜਾਤੀ ਦੀ ਤਰੱਕੀ ਲਈ ਵਿਗਿਆਨਕ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਅਤੇ ਖੋਜ ਦੇ ਮਹੱਤਵ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਭਾਰਤੀ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਨੂੰ ਭੌਤਿਕ ਸੰਸਾਰ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸਮਝਣ ਲਈ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।