RBI ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ 'ਚ ਹੋਇਆ ਖ਼ੁਲਾਸਾ : ਕੋਵਿਡ-19 ਕਾਰਨ ਵਿਗੜੀ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ
ਆਰਥਿਕ ਨੁਕਸਾਨ ਤੋਂ ਉਭਰਨ ਲਈ ਲੱਗਣਗੇ 12 ਸਾਲ
3 ਸਾਲਾਂ 'ਚ ਹੋਇਆ 50 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ
RBI ਦੀ ਖੋਜ ਟੀਮ ਨੇ ਰੂਸ-ਯੂਕਰੇਨ ਤਣਾਅ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਈ ਸਥਿਤੀ 'ਤੇ ਵੀ ਪ੍ਰਗਟਾਈ ਚਿੰਤਾ
ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ : ਭਾਰਤੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਯਾਨੀ RBI ਦੀ ਖੋਜ ਟੀਮ ਨੇ ਮੰਨਿਆ ਹੈ ਕਿ ਕੋਵਿਡ-19 ਕਾਰਨ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਨੂੰ ਕਾਫੀ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਆਰਬੀਆਈ ਮੁਤਾਬਕ ਸਾਡੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਨੂੰ ਕੋਰੋਨਾ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਕਾਰਨ ਹੋਏ ਨੁਕਸਾਨ ਤੋਂ ਉਭਰਨ 'ਚ 12 ਸਾਲ ਲੱਗ ਸਕਦੇ ਹਨ। RBI ਨੇ ਸ਼ੁੱਕਰਵਾਰ ਨੂੰ 'ਮੁਦਰਾ ਅਤੇ ਵਿੱਤ 2021-22' ਰਿਪੋਰਟ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਕੇਂਦਰੀ ਬੈਂਕ ਦੀ ਖੋਜ ਟੀਮ ਨੇ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਰਿਪੋਰਟ 'ਚ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਪਿਛਲੇ 3 ਸਾਲਾਂ 'ਚ ਭਾਰਤ ਨੂੰ 50 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਇਆ ਹੈ। 2020-21 ਵਿੱਚ 19.1 ਲੱਖ ਕਰੋੜ, 2021-22 ਵਿੱਚ 17.1 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਅਤੇ 2022-23 ਵਿੱਚ 16.4 ਲੱਖ ਕਰੋੜ। ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਡਿਜੀਟਾਈਜੇਸ਼ਨ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਈ-ਕਾਮਰਸ, ਸਟਾਰਟ-ਅੱਪਸ, ਨਵਿਆਉਣਯੋਗ ਅਤੇ ਸਪਲਾਈ ਚੇਨ ਲੌਜਿਸਟਿਕਸ ਵਰਗੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਨਿਵੇਸ਼ ਦੇ ਨਵੇਂ ਮੌਕੇ ਵਧਾਉਣਾ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਇਸ ਰਿਪੋਰਟ ਅਨੁਸਾਰ, ਕੋਵਿਡ-19 ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਦੀਆਂ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਆਈਆਂ ਲਹਿਰਾਂ ਕਾਰਨ ਆਰਥਿਕ ਰਿਕਵਰੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ। ਜੂਨ 2020 ਤਿਮਾਹੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਤੇਜ਼ ਸੂਚਕਾਂਕ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਦੂਜੀ ਲਹਿਰ ਦੇ ਆਉਣ ਤੱਕ ਆਰਥਿਕ ਰਿਕਵਰੀ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ੀ ਰਹੀ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਰਿਕਵਰੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਜਨਵਰੀ 2022 ਵਿੱਚ ਤੀਜੀ ਲਹਿਰ ਦੁਆਰਾ ਅੰਸ਼ਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਈ ਸੀ। ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਅਜੇ ਖ਼ਤਮ ਨਹੀਂ ਹੋਈ ਹੈ, ਖ਼ਾਸਕਰ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਚੀਨ, ਦੱਖਣੀ ਕੋਰੀਆ ਅਤੇ ਯੂਰਪ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਲਾਗਾਂ ਦੀ ਤਾਜ਼ਾ ਲਹਿਰ ਨੂੰ ਵੇਖਦੇ ਹਾਂ।
RBI ਦੀ ਖੋਜ ਟੀਮ ਨੇ ਰੂਸ-ਯੂਕਰੇਨ ਯੁੱਧ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਈ ਸਥਿਤੀ 'ਤੇ ਵੀ ਚਿੰਤਾ ਪ੍ਰਗਟਾਈ ਹੈ। ਇਸ ਨੇ ਅੱਗੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਪਲਾਈ ਦੀਆਂ ਰੁਕਾਵਟਾਂ ਅਤੇ ਵਧੇ ਹੋਏ ਡਿਲੀਵਰੀ ਸਮੇਂ ਨੇ ਸ਼ਿਪਿੰਗ ਲਾਗਤਾਂ ਅਤੇ ਵਸਤੂਆਂ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਨੂੰ ਵਧਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਮਹਿੰਗਾਈ ਵਧੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੀ ਆਰਥਿਕ ਰਿਕਵਰੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਈ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਵੀ ਗਲੋਬਲ ਸਪਲਾਈ ਚੇਨ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨਾਲ ਜੂਝ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਸਪੁਰਦਗੀ ਦਾ ਸਮਾਂ ਅਤੇ ਕੱਚੇ ਮਾਲ ਦੀਆਂ ਉੱਚੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਭਾਰਤੀ ਫਰਮਾਂ ਦੇ ਮੁਨਾਫ਼ੇ 'ਤੇ ਭਾਰ ਪਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।
ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮੁਦਰਾ ਫੰਡ (IMF) ਨੇ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ 2022-23 ਲਈ ਭਾਰਤ ਦੇ GDP ਅਨੁਮਾਨ ਨੂੰ 80 ਆਧਾਰ ਅੰਕ ਘਟਾ ਕੇ 8.2% ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਜਨਵਰੀ ਵਿੱਚ, IMF ਨੇ 9% ਵਾਧੇ ਦੀ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਰੂਸ-ਯੂਕਰੇਨ ਯੁੱਧ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ ਵਿਕਾਸ ਦਰ ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ ਘਟਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। IMF ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਰੂਸ-ਯੂਕਰੇਨ ਯੁੱਧ ਨੇ ਕੱਚੇ ਤੇਲ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਵਿਚ ਵਾਧਾ ਕੀਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਘਰੇਲੂ ਖ਼ਪਤ ਅਤੇ ਨਿੱਜੀ ਨਿਵੇਸ਼ 'ਤੇ ਬੁਰਾ ਅਸਰ ਪਵੇਗਾ।
ਵਿਸ਼ਵ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ 2023 ਵਿੱਚ 3.6% ਦੀ ਦਰ ਨਾਲ ਵਧ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਪਹਿਲਾਂ ਦੇ ਅਨੁਮਾਨ ਤੋਂ 20 ਅਧਾਰ ਅੰਕ ਘੱਟ ਹੈ। IMF ਦੇ ਮੁੱਖ ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਪਿਏਰੇ-ਓਲੀਵੀਅਰ ਗੋਰੀਨਚਸ ਨੇ ਕਿਹਾ, "ਰੂਸ ਦੇ ਯੂਕਰੇਨ 'ਤੇ ਹਮਲੇ ਕਾਰਨ ਵਿਸ਼ਵ ਆਰਥਿਕ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਈਆਂ ਹਨ।" ਯੁੱਧ ਨੇ ਸਪਲਾਈ ਚੇਨ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਵਧਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਭੂਚਾਲ ਦੀਆਂ ਲਹਿਰਾਂ ਵਾਂਗ ਇਸ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਵੀ ਦੂਰ ਤੱਕ ਹੋਵੇਗਾ।