ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਦੇਸ਼ ਦੀ ਤਿੰਨ ਸੇਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਨੌਸੇਨਾ ਆਪਣੇ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਤਮ ਸਵਰੂਪ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਆਪਣੀ ਯੋਗਤਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਲਗਾਤਾਰ ਵਾਧਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਇਹ ਅੱਜ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਨੌਸੇਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਕੋਲ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਯੁੱਧ ਪੋਤ ਅਤੇ ਹੋਰ ਜਹਾਜ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਜਿਆਦਾਤਰ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਹਨ। ਛੇਤੀ ਹੀ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਬਣੀ ਪਹਿਲੀ ਪਣਡੁੱਬੀ ਆਈਐਨਐਸ ਕਲਵਰੀ ਵੀ ਨੌਸੇਨਾ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਹੈ।
- ਨੌਸੇਨਾ ਦਾ ਪਾਲਿਸੀ ਬਿਆਨ ਹੈ ਸ਼ਂ ਨੋ ਵਰੁਣ:। ਇਸਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਪਾਣੀ ਦੇ ਦੇਵਤੇ ਵਰੁਣ ਸਾਡੇ ਲਈ ਮੰਗਲਕਾਰੀ ਰਹਿਣ।
- ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਬਾਅਦ ਤੋਂ ਨੌਸੇਨਾ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਲਗਾਤਾਰ ਵਾਧਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਸਾਡੇ ਯੁੱਧ ਪੋਤ ਅਤੇ ਮਿਸਾਇਲਾਂ ਸਮੁੰਦਰ ਦੇ ਹੇਠਾਂ, ਸਮੁੰਦਰ ਦੇ ਉੱਤੇ ਅਤੇ ਸਮੁੰਦਰੀ ਸਤ੍ਹਾ ਉੱਤੇ ਲਕਸ਼ ਭੇਦ ਕਰ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
- ਨਾ ਸਿਰਫ ਤੱਟਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਸਗੋਂ ਨਵੀਂ ਤਕਨੀਕ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਅਤੇ ਆਂਫ਼ਤ ਦੇ ਸਮੇਂ ਰਾਹਤ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਨੌਸੇਨਾ ਹਮੇਸ਼ਾ ਅੱਗੇ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।
- ਤਿੰਨਾਂ ਸੇਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਮੇਕ ਇਨ ਇੰਡੀਆ ਦਾ ਸਿਧਾਂਤ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਨੌਸੇਨਾ ਨੇ ਹੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਥਲ ਸੈਨਾ ਅਤੇ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਨੌਸੇਨਾ ਵਿੱਚ ਜਿਆਦਾ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਲੜਾਕੂ ਸਮੱਗਰੀ ਹਨ।
- ਭਾਰਤੀ ਨੌਸੇਨਾ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ, ਬ੍ਰਾਜੀਲ, ਦੱਖਣ ਅਫਰੀਕਾ, ਫ਼ਰਾਂਸ, ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆ, ਮਿਆਂਮਾਰ, ਰੂਸ, ਸਿੰਗਾਪੁਰ, ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ, ਥਾਈਲੈਂਡ, ਬ੍ਰਿਟੇਨ, ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਜਾਪਾਨ ਦੇ ਨਾਲ ਯੁੱਧ ਅਭਿਆਸ ਕਰਦੀ ਹੈ।
- ਜਾਪਾਨ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਨਾਲ ਇਸ ਸਾਲ ਜੁਲਾਈ ਵਿੱਚ ਦੱਖਣ ਚੀਨ ਸਾਗਰ ਵਿੱਚ ਕੀਤੇ ਗਏ ਮਾਲਾਬਾਰ ਯੁੱਧ ਅਭਿਆਸ ਨੇ ਚੀਨ ਦੀ ਨੀਂਦ ਉਡਾ ਦਿੱਤੀ। ਇਹ ਭਾਰਤੀ ਨੌਸੇਨਾ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ।
ਇਤਿਹਾਸ
- 1612 ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਫੌਜ ਨੇ ਆਪਣੇ ਵਪਾਰ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਨ ਲਈ ਗੁਜਰਾਤ ਵਿੱਚ ਸੂਰਤ ਦੇ ਕੋਲ ਇੱਕ ਛੋਟੀ ਨੌਸੇਨਾ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ। ਇਸਨੂੰ ਆਨਰੇਬਲ ਈਸਟ ਇੰਡੀਆ ਮਰੀਨ ਨਾਮ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।
- 1686 ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਅੰਗਰੇਜਾਂ ਨੇ ਬੰਬਈ (ਹੁਣ ਮੁੰਬਈ) ਤੋਂ ਵਪਾਰ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਫੌਜ ਨੂੰ ਬੰਬਈ ਮਰੀਨ ਨਾਮ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।
- 1892 ਵਿੱਚ ਇਸਨੂੰ ਰਾਇਲ ਇੰਡੀਅਨ ਮਰੀਨ ਨਾਮ ਨਾਲ ਪੁਕਾਰਿਆ ਜਾਣ ਲੱਗਾ।
- 26 ਜਨਵਰੀ, 1950 ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਲੋਕਤੰਤਰਿਕ ਲੋਕ-ਰਾਜ ਬਨਣ ਦੇ ਬਾਅਦ ਇਸਦਾ ਨਾਮ ਬਦਲਕੇ ਭਾਰਤੀ ਨੌਸੇਨਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।
- 22 ਅਪ੍ਰੈਲ, 1958 ਨੂੰ ਵਾਇਸ ਐਡਮਿਰਲ ਆਰ ਡੀ ਕਟਾਰ ਨੂੰ ਨੌਸੇਨਾ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਭਾਰਤੀ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।
ਜਹਾਜਾਂ ਦਾ ਬੇੜਾ
ਭਾਰਤੀ ਨੌਸੇਨਾ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸਥਾਪਨਾ ਤੋਂ ਹੁਣ ਤੱਕ ਖੁਦ ਨੂੰ ਸਾਰੇ ਦਿਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਸਥਾਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਦੂਜਾ ਵਿਸ਼ਵ ਯੁੱਧ ਲੜਾਈ ਦੀ ਸ਼ੁਰੁਆਤ ਵਿੱਚ ਨੌਸੇਨਾ ਦੇ ਕੋਲ ਸਿਰਫ਼ ਅੱਠ ਯੁੱਧ ਪੋਤ ਸਨ। ਅੱਜ ਨੌਸੇਨਾ ਦੇ ਕੋਲ ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼ ਲੈ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਯੁੱਧ ਪੋਤ ਆਈਐਨਐਸ ਵਿਕਰਮਾਦਿਤਿਆ ਹੈ। 11 ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰ, 14 ਫ੍ਰਿਗੇਟ, 24 ਲੜਾਕੂ ਜਲਪੋਤ, 29 ਪਹਿਰਾ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਜਹਾਜ, ਦੋ ਪ੍ਰਮਾਣੁ ਪਣਡੁੱਬੀਆਂ ਸਹਿਤ 13 ਹੋਰ ਪਣਡੁੱਬੀਆਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਕਈ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਦੀ ਵੱਡੀ ਫੌਜ ਹੈ।
ਆਪਰੇਸ਼ਨ ਟਰਾਇਡੈਂਟ
ਚਾਰ ਦਸੰਬਰ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਨੌਸੇਨਾ ਦਿਨ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਚੁਣੇ ਜਾਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਹੈ ਆਪਰੇਸ਼ਨ ਟਰਾਇਡੈਂਟ। 1971 ਦੇ ਭਾਰਤ - ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਲੜਾਈ ਦੇ ਸਮੇਂ ਇਸ ਦਿਨ ਭਾਰਤੀ ਨੌਸੇਨਾ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਅਭਿਆਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਨੂੰ ਅੰਜਾਮ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਜਿੱਤ ਸੁਨਿਸਚਿਤ ਕੀਤੀ। ਤਿੰਨ ਦਸੰਬਰ, 1971 ਦੀ ਸ਼ਾਮ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਨੇ ਛੇ ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡਿਆਂ ਉੱਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ। ਰਾਤ ਨੂੰ ਤਿੰਨ ਭਾਰਤੀ ਮਿਸਾਇਲ ਜਹਾਜਾਂ - ਆਈਐਨਐਸ ਨਿਰਘਾਟ, ਆਈਐਨਐਸ ਨਿਪਾਟ ਅਤੇ ਆਈਐਨਐਸ ਵੀਰ ਨੇ ਮੁੰਬਈ ਤੋਂ ਕਰਾਚੀ ਦੇ ਵੱਲ ਪ੍ਰਸਥਾਨ ਕੀਤਾ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਜਹਾਜਾਂ ਨੇ ਦੋ ਪਣਡੁੱਬੀ ਵਿਰੋਧੀ ਜੰਗੀ - ਆਈਐਨਐਸ ਕਿਲਤਾਨ ਅਤੇ ਆਈਐਨਐਸ ਕੈਟਚਾਲ ਦੇ ਨਾਲ ਮਿਲਕੇ ਟਰਾਇਡੈਂਟ ਟੀਮ ਬਣਾਈ। ਚਾਰ ਦਸੰਬਰ ਦੀ ਰਾਤ ਵਿੱਚ ਇਸ ਅਭਿਆਨ ਦੇ ਤਹਿਤ ਭਾਰਤੀ ਬੇੜੇ ਨੇ ਚਾਰ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਜਹਾਜਾਂ ਨੂੰ ਡੁਬਾ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਦੋ ਜਹਾਜਾਂ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਕਰਾਚੀ ਬੰਦਰਗਾਹ ਅਤੇ ਬਾਲਣ ਡਿਪੋ ਨੂੰ ਭਾਰੀ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਇਆ। ਖਾਸ ਗੱਲ ਇਹ ਰਹੀ ਕਿ ਭਾਰਤੀ ਨੌਸੇਨਾ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਨੁਕਸਾਨ ਨਹੀਂ ਹੋਈ।
7 , 517 ਕਿਮੀ : ਭਾਰਤੀ ਤਟ ਦੀ ਲੰਮਾਈ
67 , 109 : ਨੌਸੇਨਾ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮ ਕਰਮੀ
135 : ਜੰਗੀਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ