Farmers in India: 2001 ਤੋਂ 2011 ਤਕ 85 ਲੱਖ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੇ ਛੱਡੀ ਕਿਸਾਨੀ, ਇਨ੍ਹਾਂ 'ਚੋਂ 1.3 ਲੱਖ ਕਿਸਾਨ ਪੰਜਾਬ ਦੇ

85 lakh farmers left farming from 2001 to 2011, 1.3 lakh of them from Punjab

ਬਿਹਤਰ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦੇ ਮੌਕਿਆਂ ਤੇ ਵਧਦੇ ਸ਼ਹਿਰੀਕਰਨ ਕਾਰਨ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ’ਚ ਆਈ ਗਿਰਾਵਟ

Farmers in India: ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ 2011 ਦੀ ਜਨਗਣਨਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਕਾਫ਼ੀ ਗਿਰਾਵਟ ਆਈ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਿਆਪਕ ਰੁਝਾਨ ਨੂੰ ਦਰਸ਼ਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਰਜਿਸਟਰਾਰ ਜਨਰਲ ਅਤੇ ਜਨਗਣਨਾ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਦੇ ਦਫ਼ਤਰ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਆਖ਼ਰੀ ਦਸ ਸਾਲਾ ਜਨਗਣਨਾ ਅਨੁਸਾਰ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਕੁੱਲ ਗਿਣਤੀ 2001 ਵਿੱਚ 12.73 ਕਰੋੜ ਤੋਂ 6.67 ਫ਼ੀ ਸਦੀ ਘੱਟ ਕੇ 2011 ਵਿੱਚ 11.88 ਕਰੋੜ ਰਹਿ ਗਈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, 2011 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤੋਂ ਕੋਈ ਹੋਰ ਜਨਗਣਨਾ ਨਾ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਇਸ ਦੇ ਬਾਅਦ ਦੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਛੱਡਣ ਵਾਲੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਸਹੀ ਗਿਣਤੀ ਦਰਜ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।

ਕੇਂਦਰੀ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਮੰਤਰੀ ਸ਼ਿਵਰਾਜ ਸਿੰਘ ਚੌਹਾਨ ਨੇ ਲੋਕ ਸਭਾ ’ਚ ਇਕ ਲਿਖਤੀ ਜਵਾਬ ਵਿਚ ਕਿਹਾ ਕਿ 2001 ਤੋਂ 2011 ਤਕ ਕੁੱਲ 85 ਲੱਖ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੇ ਖੇਤੀ ਛੱਡ ਦਿੱਤੀ। ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਛੱਡਣ ਵਾਲਿਆਂ ’ਚ 1.30 ਲੱਖ ਕਿਸਾਨ ਪੰਜਾਬ ਤੋਂ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਸਿਆ ਕਿ 2001 ਦੀ ਜਨਗਣਨਾ ਅਨੁਸਾਰ, ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ 20.65 ਲੱਖ ਕਿਸਾਨ ਸਨ, ਜੋ ਕਿ 2011 ਤੱਕ ਘੱਟ ਕੇ 19.35 ਲੱਖ ਰਹਿ ਗਏ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਹਰਿਆਣਾ ਵਿੱਚ, ਇਸੇ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ 5.37 ਲੱਖ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਖੇਤਰ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ। ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 2001 ਵਿੱਚ 30.18 ਲੱਖ ਤੋਂ ਘਟ ਕੇ 2011 ਵਿੱਚ 24.81 ਲੱਖ ਰਹਿ ਗਈ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ, ਜੋ 2001 ਵਿੱਚ 19.55 ਲੱਖ ਤੋਂ ਵਧ ਕੇ 2011 ਵਿੱਚ 20.62 ਲੱਖ ਹੋ ਗਈ। 

ਮੰਤਰੀ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਸ ਗਿਰਾਵਟ ਦੇ ਕਾਰਨਾਂ ਵਿੱਚ ਉਦਯੋਗ ਅਤੇ ਸੇਵਾ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਬਿਹਤਰ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦੇ ਮੌਕੇ ਅਤੇ ਵਧਦਾ ਸ਼ਹਿਰੀਕਰਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦਾ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਤੋਂ ਦੂਜੇ ਅਤੇ ਤੀਜੇ ਦਰਜੇ ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵੱਲ ਜਾਣਾ ਭਾਰਤ ਸਮੇਤ ਦੁਨੀਆਂ ਭਰ ਦੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਦੇਖੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਵਿਕਾਸ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦਾ ਇੱਕ ਆਮ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਜ਼ੋਰ ਦੇ ਕੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਫ਼ਸਲਾਂ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀਆਂ ਤਰਜੀਹਾਂ, ਖੇਤੀਬਾੜੀ-ਜਲਵਾਯੂ ਸਥਿਤੀਆਂ, ਬਾਜ਼ਾਰ ਕੀਮਤਾਂ ਅਤੇ ਸਰੋਤਾਂ ਦੀ ਉਪਲਬਧਤਾ ਵਰਗੇ ਕਈ ਕਾਰਕਾਂ ’ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੀ ਹੈ।

ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਤੇ ਕਿਸਾਨ ਭਲਾਈ ਵਿਭਾਗ 2014-15 ਤੋਂ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਖ਼ੁਰਾਕ ਸੁਰੱਖਿਆ ਮਿਸ਼ਨ (ਐਨਐਫ਼ਐਸਐਮ) ਅਧੀਨ ਕਪਾਹ, ਜੂਟ ਅਤੇ ਗੰਨੇ ਵਰਗੀਆਂ ਵਪਾਰਕ ਫ਼ਸਲਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਤ ਕਰਨ ਲਈ ਇਸ ਯੋਜਨਾ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਸਰਕਾਰ ਕਿਸਾਨ ਪ੍ਰਵਾਰਾਂ ਲਈ ਆਮਦਨ ਦੇ ਸਰੋਤਾਂ ਨੂੰ ਵਿਭਿੰਨ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਬਾਗਬਾਨੀ, ਫੁੱਲਾਂ ਦੀ ਖੇਤੀ, ਮਧੂ-ਮੱਖੀ ਪਾਲਣ, ਮੱਛੀ ਪਾਲਣ ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਜੰਗਲਾਤ ’ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦ੍ਰਤ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਏਕੀਕ੍ਰਿਤ ਖੇਤੀ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਤ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। 

ਮੰਤਰੀ ਅਨੁਸਾਰ, ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਨੂੰ ਹੋਰ ਆਕਰਸ਼ਕ ਅਤੇ ਲਾਭਦਾਇਕ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਉਤਪਾਦਨ ਵਧਾਉਣ, ਲਾਹੇਵੰਦ ਰਿਟਰਨ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਅਤੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਆਮਦਨ ਸਹਾਇਤਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਕਈ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ। ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਲੋਕ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ ਅਨੂਪ ਸੰਜੇ ਧੋਤਰੇ ਵਲੋਂ ਪੁੱਛੇ ਸਵਾਲਾਂ ਦੇ ਜਵਾਬ ਵਿਚ ਇਹ ਜਾਣਕਾਰ ਦਿਤੀ। 

(For more news apart from Farmers in india Latest News, stay tuned to Rozana Spokesman)