ਪਰਾਲੀ ਦੇ ਨਿਪਟਾਰੇ ਲਈ ਕਾਂਗਰਸ ਸਰਕਾਰ ਵਲੋਂ ਲਗਾਏ ਜਾਣੇ ਸੀ 200 ਬਾਇਓਮਾਸ, 2018 ’ਚ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਪਲਾਂਟ 4 ਸਾਲਾਂ ਵਿਚ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ ਚਾਲੂ
ਪਰਾਲੀ ਸਾੜਨ ਨਾਲ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ
ਬਠਿੰਡਾ- ਹੁਣ ਪਰਾਲੀ ਸਾੜਨ ਨਾਲ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਸਰਕਾਰ ਸਿਰਫ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਤੱਕ ਹੀ ਸੀਮਤ ਹੈ। ਪਰਾਲੀ ਦੇ ਨਿਪਟਾਰੇ ਲਈ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਇੱਕ ਵੀ ਸਕੀਮ ਅੱਜ ਤੱਕ ਅਮਲ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਆਈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬਾਇਓਮਾਸ ਪਲਾਂਟ ਵੀ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਭਰ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹੇ 200 ਪਲਾਂਟ ਲਗਾਏ ਜਾਣੇ ਸਨ। ਇਸ ਪਲਾਂਟ ਵਿੱਚ ਪਰਾਲੀ ਤੋਂ ਗੰਧਕ ਰਹਿਤ ਕੋਲਾ ਅਤੇ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦਾ ਚਾਰਾ ਬਣਾਇਆ ਜਾਣਾ ਸੀ।
ਇਸ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਸਾਬਕਾ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਮਨਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ ਨੇ 24 ਜੂਨ 2018 ਨੂੰ ਬਠਿੰਡਾ ਦੇ ਪਿੰਡ ਮਹਿਮਾ ਸਰਜਾ ਤੋਂ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਪਹਿਲਾ ਪਲਾਂਟ ਤਿੰਨ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਲਗਾਇਆ ਜਾਣਾ ਸੀ। 4 ਸਾਲ ਬੀਤ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ 200 ਪਲਾਂਟ ਲਗਾਉਣੇ ਤਾਂ ਦੂਰ, ਪਹਿਲਾ ਵੀ ਸ਼ੁਰੂ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਿਆ। ਇਸ ਵਾਰ ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ 75 ਲੱਖ ਏਕੜ ਰਕਬੇ ਵਿੱਚ ਝੋਨੇ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਹੋਈ ਹੈ। ਇੱਕ ਏਕੜ ਵਿੱਚੋਂ 3 ਟਨ ਪਰਾਲੀ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ 75 ਲੱਖ ਏਕੜ ਰਕਬੇ ਵਿੱਚੋਂ 225 ਲੱਖ ਟਨ ਪਰਾਲੀ ਪੈਦਾ ਹੋਣੀ ਸੀ।
ਜੇਕਰ ਇੱਕ ਪਲਾਂਟ ਵਿੱਚ ਰੋਜ਼ਾਨਾ 300 ਟਨ ਪਰਾਲੀ ਦੀ ਖਪਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ 200 ਪਲਾਂਟ ਚਲਾਉਣ ਨਾਲ ਪ੍ਰਤੀ ਦਿਨ 60 ਹਜ਼ਾਰ ਟਨ ਪਰਾਲੀ ਦੀ ਖਪਤ ਹੋਣੀ ਸੀ। ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਖੇਤਾਂ 'ਚੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਈ ਪਰਾਲੀ ਦਾ ਕੁਝ ਹੀ ਦਿਨਾਂ 'ਚ ਨਿਪਟਾਰਾ ਹੋ ਜਾਣਾ ਸੀ।
ਸੂਬੇ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਬਾਇਓਮਾਸ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਪਲਾਂਟ ਦਾ ਨੀਂਹ ਪੱਥਰ ਕਾਂਗਰਸ ਸਰਕਾਰ ਸਮੇਂ ਸਾਬਕਾ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਮਨਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ ਵੱਲੋਂ ਪਿੰਡ ਮਹਿਮਾ ਸਰਜਾ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ 4 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਪੂਰੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ 200 ਅਜਿਹੇ ਪਲਾਂਟ ਲਗਾਉਣ ਦੀ ਗੱਲ ਕਹੀ ਸੀ।
ਅਜਿਹੇ 9 ਪਲਾਂਟ ਇਕੱਲੇ ਬਠਿੰਡਾ ਵਿੱਚ ਲਗਾਏ ਜਾਣੇ ਸਨ। ਪਿੰਡ ਦੇ ਪੰਚ ਗੁਰਮੇਲ ਸਿੰਘ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਪੰਚਾਇਤ ਨੇ ਬਾਇਓਮਾਸ ਪਲਾਂਟ ਲਈ ਜ਼ਮੀਨ ਵੀ ਦਿੱਤੀ ਸੀ ਪਰ ਇਸ ਦਾ ਕੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਿਆ। ਪਲਾਂਟ ਦਾ ਕੰਮ ਸਿਰਫ਼ ਚਾਰ ਦੀਵਾਰੀ ਤੱਕ ਹੀ ਸੀਮਤ ਹੋ ਗਿਆ। ਇਸ ਪਲਾਂਟ ਦੇ ਚਾਲੂ ਨਾ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਕਿਸਾਨ ਵੀ ਪਰਾਲੀ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲਾਉਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਹਨ।
ਬਾਇਓਮਾਸ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਪਲਾਂਟ ਨੂੰ ਚਲਾਉਣ ਲਈ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਨੈਵ ਰੀਨਿਊਏਬਲ ਐਨਰਜੀ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਲਿਮਟਿਡ, ਚੇਨਈ ਨਾਲ ਸਮਝੌਤਾ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਕੰਪਨੀ ਨੇ ਪਲਾਂਟ ਲਈ ਪੂਰੇ ਸੂਬੇ ਤੋਂ 10 ਹਜ਼ਾਰ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦਾ ਨਿਵੇਸ਼ ਕਰਨਾ ਸੀ। ਨੀਂਹ ਪੱਥਰ ਰੱਖਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਦਿਲਚਸਪੀ ਨਾ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਇਹ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਫੇਲ੍ਹ ਹੋ ਗਿਆ।
ਜੇਕਰ ਇਹ ਪਲਾਂਟ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਤਾਂ ਇੱਥੇ 45 ਹਜ਼ਾਰ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਮਿਲ ਸਕਦਾ ਸੀ। ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਲਗਾਏ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪਲਾਂਟਾਂ ਤੋਂ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦਾ ਚਾਰਾ ਕਤਰ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਹੋਰ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਭੇਜਿਆ ਜਾਣਾ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਕੋਲਾ ਨੈਸ਼ਨਲ ਥਰਮਲ ਪਾਵਰ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਨੂੰ ਵੇਚਿਆ ਜਾਣਾ ਸੀ। ਇਕ ਪਲਾਂਟ ਤਿਆਰ ਹੋਣ 'ਤੇ 50 ਕਰੋੜ ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ ਸੀ।
ਬਾਇਓਮਾਸ ਪਲਾਂਟ ਇਸ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ 10 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੇ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਕਵਰ ਕਰੇਗਾ। ਜਿੱਥੇ ਇਲਾਕੇ ਦੀ ਸਾਰੀ ਪਰਾਲੀ ਇਕੱਠੀ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ ਅਤੇ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਕਰੀਬ 300 ਟਨ ਪਰਾਲੀ ਦੀ ਖਪਤ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਹੋਰ ਸਮੱਗਰੀ ਵੀ ਇਸੇ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੋਸੈਸ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਇਸ ਨਾਲ 200 ਟਨ ਕੋਲਾ ਅਤੇ 250 ਟਨ ਪਸ਼ੂ ਚਾਰਾ ਹੋਵੇਗਾ।
ਪਰਾਲੀ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣ ਲਈ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਗੈਸ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਇੰਡੀਅਨ ਆਇਲ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਨਾਲ ਸਮਝੌਤਾ ਵੀ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਪਰ ਪਲਾਂਟ ਸ਼ੁਰੂ ਨਾ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਅੱਧ ਵਿਚਾਲੇ ਹੀ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਜਦਕਿ ਇੰਗਲੈਂਡ ਦੀ ਅਰਿਕਾ ਕੰਪਨੀ ਨਾਲ ਬਾਇਓਇਥੇਨੌਲ ਪਲਾਂਟ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਵੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ ਪਰ ਇਹ ਵੀ ਸਿਰੇ ਨਹੀਂ ਚੜ੍ਹ ਸਕਿਆ।