ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ’ਚ ਮੋਬਾਈਲ ਦਾ ਯੋਗਦਾਨ

ਸਮਾਰਟਫੋਨ ਤੇ ਮੋਬਾਈਲ ਨੈੱਟਵਰਕ ਵਰਤਮਾਨ ਵਿਚ ਹਰ ਮਸਲੇਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਜੁਟਾਉਣ, ਹੱਲ ਸਮਝਾਉਣ ਤੇ ਮਰਜ ਦੀ ਦਵਾ ਬਣਨ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੋ ਚੁਕੇ ਹਨ! ਕੋਵਿਡ 19 ਵਰਗੀ ਮਾਂਹਵਾਰੀ ਦੇ ਫੈਲਾਅ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ’ਚ ਵੀ ਸਮਾਰਟ ਫ਼ੋਨ ਤੇ ਮੋਬਾਈਲ ਨੈੱਟਵਰਕ ਦੀ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਅਜੇ ਇਸ ਉਪਰ ਰਾਜ ਸਰਕਾਰਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਉਨਾਂ ਗੰਭੀਰ ਹੋਇਆ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਜਿੰਨਾ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਂਦਾ ਹੈ! ਅਜੇ ਵੀ ਸਮਾਂ ਹੈ! ਲਾਕਡਾਊਨ ਹਟਾਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਾਰੀਆਂ ਰਾਜ ਸਰਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਮੋਬਾਈਲ ਫੋਨ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦੇਣ ਵਾਲਿਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਕੋਰੋਨਾ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਡਾਟਾ ਬੈਂਕ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਤਾਂ ਜੋ ਖ਼ਤਰੇ ਦੇ ਭਵਿੱਖ ਨੂੰ ਮਧੋਲਿਆ ਜਾ ਸਕੇ।

ਇਹ ਲੇਖ ਰਾਜ ਸਰਕਾਰਾਂ ਦੇ ਉਸ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਕਦਮ ਦੇ ਬਾਰੇ ਵਿਚ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਅਪਣਾ ਕੇ ਸੰਕਰਮਣ ਦੀ ਠੀਕ ਤਸਵੀਰ ਸਾਹਮਣੇ ਲਿਆਂਦੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਮੋਬਾਈਲ ਡਾਟਾ ਅਧਾਰਿਤ ਇਸ ਤਕਨੀਕ ਰਾਹੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਭਾਵਤ 80 ਫ਼ੀ ਸਦੀ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਬਾਰੇ ਵਿਚ ਵੀ ਅੰਕੜਾ ਜੁਟਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬਾਰੇ ਆਈ.ਸੀ.ਏ.ਐਮ.ਆਰ (ਇੰਡਿਅਨਕੌਂਸਲ ਆਫ ਮੈਡੀਕਲ ਰਿਚਰਚ) ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਹੁਣ ਕੋਈ ਲੱਛਣ ਨਹੀਂ ਦਿਖ ਰਹੇ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਜਗ ਜਾਹਿਰ ਹੈ ਕਿ ਰੋਗ ਕਰੋਨਾ ਨਾਮਕ ਜੀਵਾਣੂ ਦੀ ਵਜ੍ਹਾ ਨਾਲ ਫੈਲ ਰਿਹਾ ਹੈ,

ਜੋਕਿ ਪੀੜਤ/ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਦੇ ਥੁੱਕ, ਲਾਰ, ਖੰਘ ਜਾਂ ਛੀਂਕਣ ਦੇ ਨਾਲ ਇਕ ਤੋਂ ਦੂਜੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿਚ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਹੁਣ ਤਕ ਕਰੋਨਾ ਦੇ ਇਲਾਜ ਲਈ ਕੋਈ ਟੀਕਾ ਜਾਂ ਟਰੀਟਮੈਂਟ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਆਇਆ ਹੈ, ਪਰ ਹਾਂ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ ਉੱਤੇ ਕਈ ਲੈਬ ਅਤੇ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਇਸਦਾ ਇਲਾਜ ਲੱਭਣ ਵਿਚ ਲਗੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਜ਼ਰੂਰ ਹਨ। ਇਸਦੇ ਟੈਸਟ ਵਿਚ ਵੀ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਦਿੱਕਤਾਂ ਆ ਰਹੀਆਂ ਹਨ -  ਜਿਵੇਂਕਿ ਟੈਸਟਿੰਗ ਕਿੱਟਾਂ ਦੀ ਸੀਮਿਤ ਗਿਣਤੀ, ਆਧੁਨਿਕ ਲੈਬ ਦੀ ਘਾਟ, ਸਟਾਫ਼ ਤੇ ਸਥਾਪਤ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿਚ ਆਏ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨੂੰ ਅਣਪਛਾਤੇ ਕਰਨਾ ਆਦਿ ਹੈ। ਫਿਲਹਾਲ ਇਸ ਰੋਗ ਦੇ 3 ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੀ ਲੱਛਣ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਰਹੇ ਹਨ- ਬੁਖਾਰ,  ਸੁੱਕੀ ਖੰਘ ਤੇ ਸਾਂਹ ਲੈਣ ਵਿਚ ਤਕਲੀਫ਼।

ਇਹ ਲੱਛਣ 14 ਦਿਨ ਵਿਚ ਵਿਖਾਈ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ।  ਯੂ.ਐਸ. ਸੈਂਟਰ ਫ਼ਾਰ ਡਿਜ਼ੀਜ਼ ਕੰਟਰੋਲ ਐਂਡ ਪ੍ਰਿਵੇਂਸ਼ਨ ਵੀ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਲੱਛਣਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਬਹੁਤ ਹੀ ਛੋਟੀ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਚਿੰਤਾ ਦੀ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿਚ ਆਈ.ਸੀ.ਐਮ.ਆਰ ਨੇ ਦਸਿਆ ਹੈ ਕਿ ਸਥਾਪਤ ਯਾਨੀ ਪਾਜ਼ੇਟਿਵ ਪਾਏ ਗਏ 80 ਫ਼ੀ ਸਦੀ ਲੋਕਾਂ ’ਚ ਤਾਂ ਇਸਦੇ ਮੁਖ ਤਿੰਨ ਲੱਛਣ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਅਜਿਹ ੇਲੋਕ ਤਾਂ ਸਮਾਜ ਲਈ ਹੋਰ ਵੀ ਖ਼ਤਰਾ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।

ਜੋ ਵੀ ਕੋਰੋਨਾ ਪੀੜਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਤੋਂ ਪਿਛਲੇ 15 ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਕਿਸ-ਕਿਸ ਨਾਲ ਮਿਲਿਆ, ਕਿਥੇ ਕਿਥੇ ਗਿਆ। ਪਰ ਜ਼ਰੂਰੀ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਉਹ ਸੱਭ ਲੋਕ ਯਾਦ ਹੋਣ, ਜੋ ਉਸਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿਚ ਆਏ। ਅਜਿਹੀ ਸੂਰਤ ਵਿਚ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਲੋਕ ਰੋਗਾਂ ਨਾਲ ਲਾਡਾਂ ਦੀ ਕਮਜ਼ੋਰ ਸ਼ਕਤੀ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਕਾਫ਼ੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰਦੇ ਹਨ!

ਅਜਿਹੇ ਵਿਚ ਲੋਕਡਾਊਨ ਖੁੱਲ੍ਹਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਹ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਜਿਹੇ ਕੇਸਾਂ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਇਆ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਮੋਬਾਈਲ ਕੰਪਨੀਆਂ, ਸਮਰਾਟ ਫ਼ੋਨ ਵਿਚ ਡਾਊਨਲੋਡ ਕੀਤੀਆਂ ਐਪ ਡਾਟਾ ਇਕੱਠਾ ਕਰਨ ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਰੋਕਥਾਮ ਵਿਚ ਲੱਗੇ ਵਿਭਾਗਾਂ ਲਈ ਸੌਖਾਲੇ ਹੀ ਜੁਟਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਕਿਉਂਕਿ ਇਕ ਵਾਰ ਲੋਕਡਾਊਨ ਖੁੱਲ੍ਹ ਗਿਆ ਤਾਂ ਡਾਟਾ ਦੀ ਕਮੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਲੋਕ  ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ ਲਈ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਸਿੱਧ ਹੋਣਗੇ। ਸਾਰੀਆਂ ਰਾਜ ਸਰਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਮੋਬਾਈਲ ਫ਼ੋਨ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੂੰ ਅਪਣੇ ਨਾਲ ਮਿਲਾ ਕੇ ਕੋਰੋਨਾ ਸਥਾਪਤ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਫ਼ੋਨ ਵਲੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਬਾਰੇ ਵਿਚ ਜਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ  ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦੇ ਬਾਰੇ ਵਿਚ ਪਤਾ ਲਗਵਾਉਣ ਤਾਂ ਕਿ ਸਮਾਂ ਰਹਿੰਦੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੇ ਉਪਾਅਕੀਤੇ ਜਾ ਸਕਣ!

ਮੋਬਾਈਲ ਫ਼ੋਨ ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ ਹੀ ਅਜਿਹੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਵੀ ਡਾਟਾ ਅਤੇ ਗਿਣਤੀ ਜੁਟਾਈ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ਜੋ ਪੀੜਤ ਨਾਲ ਇਕ ਮੀਟਰ ਦੇ ਘੱਟ ਫ਼ਾਸਲੇ ਵਿਚ ਮਿਲੇ ਹੋਣ। ਕੋਰੋਨਾ ਪਾਜ਼ੇਟਿਵ ਲੋਕਾਂ ਵਲੋਂ ਇਕ ਮੀਟਰ ਦੀ ਘੱਟ ਦੂਰੀ ਤੋਂ ਮਿਲਣ ਵਾਲੀਆਂ ਨੂੰ ਇਕਾਂਤਵਾਸ ਵਿਚ ਰੱਖ ਕੇ ਹਾਲਤ ਸਾਂਭੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤਕਨੀਕ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਵੀ ਪਤਾ ਲਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜੋ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਦੇ ਆਸਪਾਸ ਰਹੇ ਹਨ, ਪਰ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਖੁਲਾਸਾ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ।
(ਲੇਖਕ, ਆਈ.ਕੇ.ਗੁਜਰਾਲ ਪੰਜਾਬ ਟੈਕਨੀਕਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਜਲੰਧਰ, ਕਪੂਰਥਲਾ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਰਜਿਸਟਰਾਰ ਅਤੇ ਵਰਤਮਾਨ ਵਿਚ ਦੂਰਵਰਤੀ ਸਿਖਿਆ ਦੇ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਹਨ। 
ਸੰਪਰਕ ਨੰਬਰ: 9478098080)