ਈਰਾਨ ਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿਚਕਾਰ ਰੋਮ ’ਚ ਹੋਈ ਤਹਿਰਾਨ ਦੇ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ’ਤੇ ਗੱਲਬਾਤ

Iran, US hold talks in Rome on Tehran's nuclear program

ਰੋਮ : ਈਰਾਨ ਦੇ ਚੋਟੀ ਦੇ ਡਿਪਲੋਮੈਟ ਨੇ ਰੋਮ ਵਿਚ ਦੂਜੇ ਦੌਰ ਦੀ ਗੱਲਬਾਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਨਿਚਰਵਾਰ  ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਈਰਾਨ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਤਹਿਰਾਨ ਦੇ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਧ ਰਹੇ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ’ਤੇ  ਸੰਭਾਵਤ  ਸਮਝੌਤੇ ਦੇ ਵੇਰਵਿਆਂ ’ਤੇ  ਚਰਚਾ ਕਰਨ ਲਈ ਮਾਹਰਾਂ ਦੀ ਬੈਠਕ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨਗੇ। ਈਰਾਨ ਦੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਅੱਬਾਸ ਅਰਾਘਚੀ ਨੇ ਅਮਰੀਕੀ ਮੱਧ ਪੂਰਬ ਦੇ ਰਾਜਦੂਤ ਸਟੀਵ ਵਿਟਕੋਫ ਨਾਲ ਕਈ ਘੰਟਿਆਂ ਤਕ  ਮੁਲਾਕਾਤ ਕੀਤੀ। ਅਰਾਘਚੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮਾਹਰ 26 ਅਪ੍ਰੈਲ ਨੂੰ ਓਮਾਨ ਵਿਚ ਅਰਾਘਚੀ ਅਤੇ ਵਿਟਕੋਫ ਦੀ ਦੁਬਾਰਾ ਮੁਲਾਕਾਤ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਓਮਾਨ ਵਿਚ ਮਿਲਣਗੇ।

ਰੋਮ ਦੇ ਕੈਮਿਲੂਸੀਆ ਇਲਾਕੇ ਵਿਚ ਓਮਾਨ ਸਫ਼ਾਰਤਖ਼ਾਨੇ ਵਿਚ ਹੋਈ ਬੈਠਕ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਮਰੀਕਾ ਵਲੋਂ  ਤੁਰਤ  ਕੋਈ ਬਿਆਨ ਨਹੀਂ ਆਇਆ। ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਡੋਨਾਲਡ ਟਰੰਪ ਈਰਾਨ ਦੇ ਵਿਰੁਧ  ਫੌਜੀ ਕਾਰਵਾਈ ਦੀ ਧਮਕੀ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ ਉਸ ਨਾਲ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਸਮਝੌਤਾ ਕਰਨ ’ਤੇ  ਜ਼ੋਰ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ।

ਅਰਾਘਚੀ ਨੇ ਈਰਾਨ ਦੇ ਸਰਕਾਰੀ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਨੂੰ ਕਿਹਾ, ‘‘ਗੱਲਬਾਤ ਰਚਨਾਤਮਕ ਮਾਹੌਲ ’ਚ ਹੋਈ ਅਤੇ ਮੈਂ ਕਹਿ ਸਕਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਇਹ ਅੱਗੇ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਮੈਨੂੰ ਉਮੀਦ ਹੈ ਕਿ ਤਕਨੀਕੀ ਗੱਲਬਾਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਸੀਂ ਬਿਹਤਰ ਸਥਿਤੀ ਵਿਚ ਹੋਵਾਂਗੇ।’’ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ, ‘‘ਇਸ ਵਾਰ, ਅਸੀਂ ਇਕ  ਕਿਸਮ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਅਤੇ ਟੀਚਿਆਂ ਬਾਰੇ ਬਿਹਤਰ ਸਮਝ ਤਕ  ਪਹੁੰਚਣ ’ਚ ਸਫਲ ਹੋਏ।’’

ਈਰਾਨੀ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਇਸ ਗੱਲਬਾਤ ਨੂੰ ਅਸਿੱਧੇ ਤੌਰ ’ਤੇ  ਦਸਿਆ  ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਹਫਤੇ ਓਮਾਨ ਦੇ ਮਸਕਟ ’ਚ ਹੋਈ ਸੀ, ਜਿਸ ’ਚ ਓਮਾਨ ਦੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਬਦਰ ਅਲ-ਬੁਸੈਦੀ ਨੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਮਰਿਆਂ ’ਚ ਗੱਲਬਾਤ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਅਲ-ਬੁਸੈਦੀ ਨੇ ਐਕਸ ’ਤੇ  ਕਿਹਾ, ‘‘ਇਹ ਗੱਲਬਾਤ ਜ਼ੋਰ ਫੜ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਹੁਣ ਇਸ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਵੀ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ ਹੈ।’’

ਓਮਾਨ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਇਹ ਗੱਲਬਾਤ 1979 ਦੇ ਇਸਲਾਮਿਕ ਇਨਕਲਾਬ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦਹਾਕਿਆਂ ਦੀ ਦੁਸ਼ਮਣੀ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ ਇਕ ਇਤਿਹਾਸਕ ਪਲ ਹੈ। ਇਜ਼ਰਾਈਲ-ਹਮਾਸ ਸੰਘਰਸ਼ ਅਤੇ ਯਮਨ ਵਿਚ ਅਮਰੀਕੀ ਹਵਾਈ ਹਮਲਿਆਂ ਸਮੇਤ ਮੱਧ ਪੂਰਬ ਵਿਚ ਤਣਾਅ ਇਨ੍ਹਾਂ ਗੱਲਬਾਤ ਦੀ ਤੁਰਤ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਈਰਾਨ ਅੰਦਰੂਨੀ ਅਸ਼ਾਂਤੀ ਅਤੇ ਮੁਦਰਾ ਦੇ ਉਤਰਾਅ-ਚੜ੍ਹਾਅ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਆਰਥਕ ਸਥਿਰਤਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਜੇ ਕੋਈ ਸਮਝੌਤਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਨਿਗਰਾਨੀ ਪਾਲਣਾ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰਨ ’ਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਦੋਵੇਂ ਧਿਰਾਂ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਭੂ-ਸਿਆਸੀ ਗਤੀਸ਼ੀਲਤਾ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠ ਰਹੀਆਂ ਹਨ, ਰੂਸ ਸੰਭਾਵਤ ਤੌਰ ’ਤੇ ਈਰਾਨ ਦੇ ਅਮੀਰ ਯੂਰੇਨੀਅਮ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ’ਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਨਤੀਜਾ ਅਨਿਸ਼ਚਿਤ ਪਰ ਉਮੀਦ ਭਰਿਆ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।