ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ’ਚ ਰਾਖਵਾਂਕਰਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ’ਚ ਸੁਧਾਰ ਦੀ ਮੰਗ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਭਾਰੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ

ਢਾਕਾ: ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ’ਚ ਸਰਕਾਰੀ ਨੌਕਰੀਆਂ ਲਈ ਰਾਖਵਾਂਕਰਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ’ਚ ਸੁਧਾਰ ਦੀ ਮੰਗ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਕਈ ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਚੱਲ ਰਹੇ ਵਿਰੋਧ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਾਂ ਦੌਰਾਨ ਪੁਲਿਸ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਸ਼ੁਕਰਵਾਰ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਕਾਰੀਆਂ ’ਤੇ ਗੋਲੀਆਂ ਚਲਾਈਆਂ ਅਤੇ ਅੱਥਰੂ ਗੈਸ ਦੇ ਗੋਲੇ ਛੱਡੇ। ਹਿੰਸਕ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਅਤੇ ਮੋਬਾਈਲ ਸੇਵਾਵਾਂ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। 

ਰਾਜਧਾਨੀ ਢਾਕਾ ਅਤੇ ਕੁੱਝ ਥਾਵਾਂ ’ਤੇ ਵਿਰੋਧ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੁੱਝ ਹਫ਼ਤੇ ਪਹਿਲਾਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਏ ਸਨ ਪਰ ਸੋਮਵਾਰ ਨੂੰ ਤੇਜ਼ ਹੋ ਗਏ। ਇਹ ਵਿਰੋਧ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਸ਼ੇਖ ਹਸੀਨਾ ਲਈ ਸੱਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਚੁਨੌਤੀ ਹਨ। ਜਨਵਰੀ ’ਚ ਹੋਈਆਂ ਚੋਣਾਂ ’ਚ ਉਸ ਨੇ ਲਗਾਤਾਰ ਚੌਥੀ ਵਾਰ ਜਿੱਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਮੁੱਖ ਵਿਰੋਧੀ ਸਮੂਹਾਂ ਨੇ ਚੋਣਾਂ ਦਾ ਬਾਈਕਾਟ ਕੀਤਾ ਸੀ। 

ਸਥਾਨਕ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਚੈਨਲ ‘ਸਮਯ ਟੀ.ਵੀ.’ ਨੇ ਦਸਿਆ ਕਿ ਹਿੰਸਾ ਵਿਚ ਚਾਰ ਹੋਰ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਸਥਾਨਕ ਮੀਡੀਆ ਮੁਤਾਬਕ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਕਾਰੀਆਂ ’ਤੇ ਗੋਲੀਬਾਰੀ ਹਿੰਸਾ ’ਚ 22 ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਮਾਰੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਇਕ ਦਿਨ ਬਾਅਦ ਹੋਈ ਹੈ। ਇਹ ਹਿੰਸਾ ਉਸ ਸਮੇਂ ਹੋਈ ਜਦੋਂ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਕਾਰੀ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੇ ਦੇਸ਼ ਭਰ ’ਚ ‘ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬੰਦ’ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ। 

ਮ੍ਰਿਤਕਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਲਈ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨਾਲ ਤੁਰਤ ਸੰਪਰਕ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਿਆ। ਇਸ ਹਫੜਾ-ਦਫੜੀ ਨੇ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੇ ਸ਼ਾਸਨ ਅਤੇ ਆਰਥਕਤਾ ’ਚ ਤਰੇੜਾਂ ਅਤੇ ਚੰਗੀਆਂ ਨੌਕਰੀਆਂ ਦੀ ਘਾਟ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰ ਰਹੇ ਨੌਜੁਆਨ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟਾਂ ਦੀ ਨਿਰਾਸ਼ਾ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕੀਤਾ ਹੈ। 

ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਕੈਂਪਸ ਬੰਦ ਕਰਨ ਅਤੇ ਵਿਰੋਧ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਾਂ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਰਾਜਧਾਨੀ ’ਚ ਪੁਲਿਸ ਅਤੇ ਅਰਧ ਸੈਨਿਕ ਬਲ ਤਾਇਨਾਤ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਬੁਧਵਾਰ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਸੱਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਸਮੇਤ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਨੇ ਕਲਾਸਾਂ ਮੁਅੱਤਲ ਕਰ ਦਿਤੀਆਂ ਅਤੇ ਹੋਸਟਲਾਂ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿਤਾ। ਢਾਕਾ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਸ਼ੁਕਰਵਾਰ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਰਾਜਧਾਨੀ ’ਚ ਸਾਰੇ ਇਕੱਠਾਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਾਂ ’ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾ ਰਹੀ ਹੈ। 

ਐਸੋਸੀਏਟਿਡ ਪ੍ਰੈਸ ਦੇ ਇਕ ਪੱਤਰਕਾਰ ਨੇ ਸਰਹੱਦੀ ਗਾਰਡ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ 1,000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਕਾਰੀਆਂ ਦੀ ਭੀੜ ’ਤੇ ਗੋਲੀਆਂ ਚਲਾਉਂਦੇ ਵੇਖਿਆ। ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਕਾਰੀ ਸਰਕਾਰੀ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਦੇ ਹੈੱਡਕੁਆਰਟਰ ਦੇ ਬਾਹਰ ਇਕੱਠੇ ਹੋਏ। ਇਕ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਹੈੱਡਕੁਆਰਟਰ ’ਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ ਸੀ ਅਤੇ ਅੱਗ ਲਾ ਦਿਤੀ ਸੀ। 

ਸਰਹੱਦੀ ਗਾਰਡਾਂ ਨੇ ਭੀੜ ’ਤੇ ਗੋਲੀਆਂ ਚਲਾਈਆਂ, ਜਦਕਿ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਅੱਥਰੂ ਗੈਸ ਅਤੇ ਰਬੜ ਦੀਆਂ ਗੋਲੀਆਂ ਚਲਾਈਆਂ। ਸੜਕਾਂ ’ਤੇ ਗੋਲੀਆਂ ਫੈਲੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਸਨ, ਜਿੱਥੇ ਖੂਨ ਦੇ ਧੱਬੇ ਵੀ ਸਨ। 

ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਦੇ ਇਕ ਪੱਤਰਕਾਰ ਨੇ ਵੀਰਵਾਰ ਨੂੰ ਦਸਿਆ ਕਿ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਮੁੱਖ ਗੇਟ ਤੋੜ ਦਿਤਾ ਅਤੇ ਗੱਡੀਆਂ ਅਤੇ ਰਿਸੈਪਸ਼ਨ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲਾ ਦਿਤੀ। ਉਸ ਨੇ ਅਪਣਾ ਨਾਮ ਗੁਪਤ ਰੱਖਣ ਦੀ ਸ਼ਰਤ ’ਤੇ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਕਿਉਂਕਿ ਉਸਨੂੰ ਬਦਲੇ ਦਾ ਡਰ ਸੀ 

ਉਨ੍ਹਾਂ ਫ਼ੋਨ ’ਤੇ ਕਿਹਾ, ‘‘ਮੈਂ ਕੰਧ ਟੱਪ ਕੇ ਬਚ ਨਿਕਲਿਆ ਪਰ ਮੇਰੇ ਕੁੱਝ ਸਾਥੀ ਅੰਦਰ ਫਸ ਗਏ। ਹਮਲਾਵਰ ਇਮਾਰਤ ’ਚ ਦਾਖਲ ਹੋਏ ਅਤੇ ਫਰਨੀਚਰ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲਗਾ ਦਿਤੀ।’’ 

ਰਾਜਧਾਨੀ ਢਾਕਾ ਵਿਚ ਵੀਰਵਾਰ ਰਾਤ ਨੂੰ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਸੇਵਾਵਾਂ ਅਤੇ ਮੋਬਾਈਲ ਡਾਟਾ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ ’ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਸ਼ੁਕਰਵਾਰ ਨੂੰ ਬੰਦ ਰਿਹਾ। ਫੇਸਬੁੱਕ ਅਤੇ ਵਟਸਐਪ ਵਰਗੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਵੀ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਸ਼ੁਕਰਵਾਰ ਨੂੰ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਬੰਦ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਦੁਨੀਆਂ ਭਰ ਦੀਆਂ ਉਡਾਣਾਂ, ਬੈਂਕਾਂ, ਮੀਡੀਆ ਆਊਟਲੈਟਾਂ ਅਤੇ ਕੰਪਨੀਆਂ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਹੋਈਆਂ, ਪਰ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਵਿਘਨ ਹੋਰ ਥਾਵਾਂ ਨਾਲੋਂ ਕਾਫ਼ੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੀ। 

ਦੇਸ਼ ਦੇ ਦੂਰਸੰਚਾਰ ਰੈਗੂਲੇਟਰੀ ਕਮਿਸ਼ਨ ਨੇ ਇਕ ਬਿਆਨ ਵਿਚ ਕਿਹਾ ਕਿ ਵੀਰਵਾਰ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਡਾਟਾ ਸੈਂਟਰ ’ਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਸੇਵਾਵਾਂ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਵਿਚ ਅਸਮਰੱਥ ਸਨ। ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਕੁੱਝ ਸਾਜ਼ੋ-ਸਾਮਾਨ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲਾ ਦਿਤੀ। ਐਸੋਸੀਏਟਿਡ ਪ੍ਰੈਸ ਸੁਤੰਤਰ ਤੌਰ ’ਤੇ ਇਸ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਿਆ। 

ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਕਾਰੀ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਸ਼ੁਕਰਵਾਰ ਨੂੰ ਅਪਣਾ ਵਿਰੋਧ ਜਾਰੀ ਰਖਣਗੇ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਦੀਆਂ ਮਸਜਿਦਾਂ ਨੂੰ ਪੀੜਤਾਂ ਲਈ ਅੰਤਿਮ ਸੰਸਕਾਰ ਦੀ ਨਮਾਜ਼ ਅਦਾ ਕਰਨ ਦੀ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ। ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਤਣਾਅ ਘੱਟ ਹੋਣ ਤਕ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਬੰਦ ਰਹਿਣਗੀਆਂ। 

ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਕਾਰੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਰੁਧ 1971 ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿਚ ਲੜਨ ਵਾਲੇ ਨਾਇਕਾਂ ਦੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਲਈ ਕੁੱਝ ਜਨਤਕ ਖੇਤਰ ਦੀਆਂ ਨੌਕਰੀਆਂ ਰਾਖਵੀਆਂ ਕਰਨ ਦੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੇ ਵਿਰੁਧ ਕਈ ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਰੈਲੀਆਂ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। 

ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਦਲੀਲ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਪੱਖਪਾਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਸ਼ੇਖ ਹਸੀਨਾ ਦੇ ਸਮਰਥਕਾਂ ਨੂੰ ਲਾਭ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਅਵਾਮੀ ਲੀਗ ਪਾਰਟੀ ਨੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਅੰਦੋਲਨ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਸ ਨੂੰ ਮੈਰਿਟ ਅਧਾਰਤ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ’ਚ ਤਬਦੀਲ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ। 

ਹਸੀਨਾ ਨੇ ਰਾਖਵਾਂਕਰਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦਾ ਬਚਾਅ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸੰਘਰਸ਼ ’ਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦਾ ਸਨਮਾਨ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਚਾਹੇ ਉਹ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਣ। 

ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੇ ਨੇਤਾ ਨੂੰ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ’ਚ ਨਿਰੰਤਰ ਵਿਕਾਸ ਲਿਆਉਣ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਦਿਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਵਧਦੀ ਮਹਿੰਗਾਈ - ਜੋ ਕਿ ਅੰਸ਼ਕ ਤੌਰ ’ਤੇ ਯੂਕਰੇਨ ’ਚ ਜੰਗ ਕਾਰਨ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਉਥਲ-ਪੁਥਲ ਕਾਰਨ ਹੈ - ਨੇ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੀ ਅਸੰਤੁਸ਼ਟੀ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰ ਪ੍ਰਤੀ ਅਸੰਤੁਸ਼ਟੀ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ ਹੈ। 

ਹਾਲਾਂਕਿ ਨਿੱਜੀ ਖੇਤਰ ਦੇ ਕੁੱਝ ਹਿੱਸਿਆਂ ’ਚ ਨੌਕਰੀਆਂ ਦੇ ਮੌਕੇ ਵਧੇ ਹਨ, ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਅਜੇ ਵੀ ਸਰਕਾਰੀ ਨੌਕਰੀਆਂ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਸਥਿਰ ਅਤੇ ਲਾਭਕਾਰੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹਰ ਸਾਲ, ਲਗਭਗ 400,000 ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਸਿਵਲ ਸੇਵਾ ਇਮਤਿਹਾਨ ’ਚ ਲਗਭਗ 3,000 ਨੌਕਰੀਆਂ ਲਈ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। 

ਕੈਨੇਡਾ ਸਥਿਤ ਬਾਲਸਲੇ ਸਕੂਲ ਆਫ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਅਫੇਅਰਜ਼ ਦੇ ਪਾਲਿਸੀ ਐਂਡ ਐਡਵੋਕੇਸੀ ਮੈਨੇਜਰ ਸਾਦ ਹਮਾਦੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਜੋ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਉਹ ਉਸ ਪੀੜ੍ਹੀ ਲਈ ਬਹੁਤ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਹੈ, ਜੋ ਸਿਰਫ ਜਨਤਕ ਸੇਵਾ ਭਰਤੀ ਵਿਚ ਉਚਿਤ ਮੌਕਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਰਾਜ ਦੀ ਨੀਤੀ ਵਿਰੁਧ ਸ਼ਾਂਤਮਈ ਵਿਰੋਧ ਅਰਾਜਕਤਾ ਦੇ ਸਿਖਰ ’ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਜਾਵੇਗਾ, ਇਹ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਦੂਰਦਰਸ਼ੀ ਅਤੇ ਅਯੋਗ ਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸਨ ਦੀ ਘਾਟ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ।

ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਨੇ ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵਿਰੋਧ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿਚ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਸੇਵਾਵਾਂ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿਤੀ ਆਂ ਸਨ ਅਤੇ ਵਿਰੋਧੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਵਲੋਂ ਅਸਹਿਮਤੀ ਨੂੰ ਦਬਾਉਣ ਲਈ ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਸੀ।