ਅਮਰੀਕੀ ਖੋਜਕਰਤਾ ਨੇ ਲਾਹੌਰ ਕਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਸਾਮਰਾਜ ਦੇ 100 ਸਮਾਰਕਾਂ ਦੀ ਕੀਤੀ ਪਛਾਣ

American researcher identifies 100 monuments of Sikh Empire in Lahore Fort

ਲਾਹੌਰ: ਇੱਕ ਅਮਰੀਕੀ ਖੋਜਕਰਤਾ ਨੇ ਲਾਹੌਰ ਕਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਸਾਮਰਾਜ (1799-1849) ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਲਗਭਗ 100 ਸਮਾਰਕਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਜੋ ਇਸਦੀ ਇਤਿਹਾਸਕ ਮਹੱਤਤਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਲਗਭਗ 30 ਸਮਾਰਕ ਅੱਜ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹਨ।

ਸਿੱਖ ਸਾਮਰਾਜ ਦੌਰਾਨ ਲਾਹੌਰ ਕਿਲ੍ਹੇ ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਇਤਿਹਾਸਕ ਮਹੱਤਤਾ ਬਾਰੇ ਵਿਆਪਕ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਲਈ, ਸਰਕਾਰੀ ਸੰਸਥਾ 'ਵਾਲਡ ਸਿਟੀ ਆਫ਼ ਲਾਹੌਰ ਅਥਾਰਟੀ' (ਡਬਲਯੂ.ਸੀ.ਐਲ.ਏ.) ਨੇ ਸਿੱਖ ਸ਼ਾਸਨ ਦੌਰਾਨ ਲਾਹੌਰ ਕਿਲ੍ਹੇ 'ਤੇ 'ਟੂਰ ਗਾਈਡਬੁੱਕ' ਲਿਖਣ ਲਈ ਡਾ. ਤਰੁਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬੁਟਾਲੀਆ ਨੂੰ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ।

ਡਾ: ਬੁਟਾਲੀਆ ਨੇ ਵੀਰਵਾਰ ਨੂੰ ਪੀਟੀਆਈ-ਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ ਦਿੱਤੇ ਇੱਕ ਇੰਟਰਵਿਊ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ, "ਲਾਹੌਰ ਕਿਲ੍ਹਾ ਇੱਕ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਸਮਾਰਕ ਹੈ ਜੋ ਸਿੱਖ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਵਿੱਚ ਡੂੰਘਾਈ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਜੋ ਲਗਭਗ ਅੱਧੀ ਸਦੀ ਤੋਂ ਸਿੱਖ ਸਾਮਰਾਜ ਲਈ ਸ਼ਕਤੀ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।" ਉਸਨੇ ਕਿਹਾ, "ਇਹ ਮੇਰੇ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਖਾਸ ਜਗ੍ਹਾ ਰੱਖਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ, ਫਾਰਸੀ ਰਿਕਾਰਡਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਮੇਰੇ ਪੁਰਖਿਆਂ ਨੇ ਸਿੱਖ ਦਰਬਾਰ ਵਿੱਚ ਸਤਿਕਾਰਤ ਅਹੁਦਿਆਂ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਸੀ।"

ਬੁਟਾਲੀਆ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਾਂ ਲਈ ਇਹ ਜਾਣਨਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ 1947 ਵਿੱਚ, ਸਿੱਖ ਵਿਰਾਸਤ ਅਤੇ ਪੂਜਾ ਸਥਾਨ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡੇ ਗਏ ਸਨ। ਬਹੁਤ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸਥਾਨਾਂ ਤੋਂ ਕੱਟੇ ਰਹੇ।

ਲਾਹੌਰ ਕਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਅਮੀਰ ਮੁਗਲ ਇਤਿਹਾਸ 16ਵੀਂ ਸਦੀ ਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਅਕਬਰ ਨੇ ਇਸਨੂੰ ਬਣਵਾਇਆ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਇਹ ਕਿਲ੍ਹਾ ਅੱਧੀ ਸਦੀ ਤੱਕ ਸਿੱਖ ਸਾਮਰਾਜ ਦੇ ਅਧੀਨ ਰਿਹਾ।ਸਾਲ 1799 ਵਿੱਚ, ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸਿੱਖ ਸ਼ਾਸਕ ਨੇ ਇਸ ਕਿਲ੍ਹੇ ਨੂੰ ਜਿੱਤ ਲਿਆ ਅਤੇ ਇਹ 1849 ਤੱਕ ਉਸਦੇ ਕਬਜ਼ੇ ਵਿੱਚ ਰਿਹਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਾਮਰਾਜ ਨੇ ਇਸਨੂੰ ਫੌਜੀ ਛਾਉਣੀ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ।

ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ, ਮਹਾਰਾਜਾ ਖੜਕ ਸਿੰਘ, ਕੰਵਰ ਨੌਨਿਹਾਲ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਸ਼ੇਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਲ੍ਹੇ ਦੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਇਮਾਰਤਾਂ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਨਵੇਂ ਬਣਾਏ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਹਜ਼ੂਰੀ ਬਾਗ ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਬਾਰਾਂਦਰੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ।