ਸੰਪਾਦਕੀ: ਕਿਸਾਨੀ ਅੰਦੋਲਨ ਦੀ ਹਮਾਇਤ ਵਾਲੀ ਟੂਲਕਿਟ ’ਚੋਂ ਖ਼ਾਲਿਸਤਾਨੀ ਲੱਭਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼!
ਦਿੱਲੀ ਪੁਲਿਸ ਦਾ ਅਸਲ ਮਕਸਦ ਦੇਸ਼ ਵਿਰੁਧ ਹੋ ਰਹੀ ਕਿਸੇ ਸਾਜ਼ਸ਼ ਨੂੰ ਬੇਨਕਾਬ ਕਰਨਾ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਸੱਤਾਧਾਰੀ ਆਗੂਆਂ ਤੇ ਧਨਾਢ ਸੇਠਾਂ ਦੇ ਹੋ ਰਹੇ ਵਿਰੋਧ ਨੂੰ ਕੁਚਲਣਾ ਹੈ।
ਇਹ ਕਿਹੜੀ ਟੂਲਕਿਟ ਹੈ ਜਿਸ ਸਦਕੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਨੂੰ ਖ਼ਤਰਾ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਮਝਣ ਲਈ ਪਹਿਲਾਂ ਟੂਲਕਿਟ ਦਾ ਮਤਲਬ ਸਮਝਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਟੂਲਕਿਟ ਵੱਖਵਾਦੀਆਂ ਵਲੋਂ ਬਣਾਏ ਕਿਸੇ ਹਥਿਆਰ ਦਾ ਨਾਂ ਨਹੀਂ। ਸਗੋਂ ਟੂਲਕਿਟ ਇਕ ਮੀਟਿੰਗ ਰੂਮ ਵਾਂਗ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਹਰ ਕਿਸੇ ਲਈ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਾਸਤੇ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਸਿੱਧੇ ਸਾਦੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚ ਕਿਹਾ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਸਕੂਲ ਦਾ ਨਵਾਂ ਸਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਤੇ ਇਕ ਡਾਇਰੀ ਮਿਲਦੀ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿਚ ਦਸਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਿੰਨੇ ਵਜੇ ਸਕੂਲ ਪਹੁੰਚਣਾ ਹੈ, ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕਪੜੇ, ਕਿਹੜੇ ਕਪੜੇ, ਕਿਹੜੇ ਦਿਨ ਪਹਿਨਣੇ ਹਨ ਤੇ ਸਕੂਲ ਦਾ ਆਦਰਸ਼ ਕੀ ਹੈ? ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਅਨੁਸਾਸ਼ਨ ਰੱਖਣ ਦੀ ਆਸ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ? ਫ਼ੀਸ ਕਿੰਨੀ ਹੈ ਆਦਿ ਤੇ ਜੇ ਕੋਈ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੈ, ਸਵਾਲ ਹੈ, ਤੁਸੀ ਕਿਸ ਨੂੰ ਕਿਸ ਵਕਤ ਸੰਪਰਕ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ।
ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਤੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੋਚ ਜਾਂ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣਨ ਵਾਸਤੇ ਇਹ ‘ਟੂਲਕਿਟ’ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿਚ ਦਿਤਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀ ਅਪਣਾ ਟਵੀਟ (ਸੰਦੇਸ਼) ਕਿਸ ਹੈਸ਼ਟੈਗ (#) ਹੇਠ ਪਾਉਗੇ ਤਾਕਿ ਜਦ ਇਕ ਹੀ ਹੈਸ਼ਟੈਗ ਨਾਲ ਲੱਖਾਂ ਸੰਦੇਸ਼ ਆਉਣਗੇ ਤਾਂ ਉਹ ਟਵਿੱਟਰ ਦਾ ਹੈਡਿੰਗ (ਯਾਨੀ ਅਖ਼ਬਾਰ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪੰਨੇ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਖ਼ਬਰ) ਬਣ ਜਾਵੇਗਾ।
ਮਕਸਦ ਇਹੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਨਾਲ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਫੈਲਾਈ ਜਾਵੇ ਤੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਧਿਆਨ ਵਿਚ ਉਹ ਚੀਜ਼ ਲਿਆਂਦੀ ਜਾਵੇ ਜੋ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਪਰ ਕਿਸੇ ਕਾਰਨ ਰਵਾਇਤੀ ਮੀਡੀਆ ਦਾ ਧਿਆਨ ਨਹੀਂ ਖਿੱਚ ਰਹੀ। ਇਹ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰਬਾਜ਼ੀ ਦਾ ਇਕ ਸਸਤਾ ਮਾਧਿਅਮ ਵੀ ਹੈ ਤੇ ਇਸ ਦਾ ਅਸਰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਡੂੰਘਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਜੁੜਨ ਵਾਲਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਤਰ ਪੜ੍ਹ ਲਿਖ ਕੇ ਜੁੜਦਾ ਹੈ ਤੇ ਉਸ ਦੀ ਹਮਾਇਤ ਸੱਚੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਹੁਣ ਇਹ ਟੂਲਕਿਟ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇਸ਼ ਲਈ ਖ਼ਤਰਾ ਬਣ ਰਹੀ ਹੈ, ਇਸ ਬਾਰੇ ਟੂਲਕਿਟ ਤੋਂ ਕੁੱਝ ਨਹੀਂ ਪਤਾ ਚਲਦਾ ਕਿਉਂਕਿ ਉਸ ਵਿਚ ਸਿਰਫ਼ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨਾਲ ਏਕਤਾ (Solidarity) ਵਿਖਾਉਣ ਦੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਦੁਨੀਆਂ ਵਿਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਭਾਰਤੀ ਅੰਬੈਸੀਆਂ ਦੇ ਬਾਹਰ ਕਿਸਾਨ ਏਕਤਾ ਵਿਖਾਉਣ ਦਾ ਸੰਦੇਸ਼ ਦਿਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ਇਕ ਕਿਸਾਨੀ ਟੂਲਕਿਟ ਵਿਚ ਖ਼ਾਸ ਕਰ ਕੇ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸਾਨੀ ਮਾਰਚ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ ਜਾਂ ਕਿਸਾਨ ਮਾਰਚ ਦੇ ਨਾਲ ਤੁਰਿਆ ਜਾਵੇ। ਹਿੰਸਾ ਦਾ ਕੋਈ ਲਫ਼ਜ਼ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ, ਨਾ ਲਾਲ ਕਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਹੀ, ਨਾ ਭਾਰਤ ਵਿਰੁਧ ਕਿਸੇ ਚਾਲ ਦਾ। ਬਸ ਇਕ ਲਫ਼ਜ਼ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਦੁਹਰਾਇਆ ਗਿਆ ਕਿ ਭਾਰਤੀ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨਾਲ ਏਕਤਾ ਵਿਖਾਈ ਜਾਵੇ ਤੇ ਫਿਰ ਵੀ ਜੇਕਰ ਕਿਸੇ ਦਾ ਕੋਈ ਸਵਾਲ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜ਼ੂਮ ਕਾਲ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਕੇ ਸਵਾਲ ਪੁਛ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਹੁਣ ਇਸ ਵਿਚ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਪੁਲਿਸ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਧ੍ਰੋਹ ਕਿਥੋਂ ਨਜ਼ਰ ਆ ਗਿਆ? ਇਕ ਵਾਤਾਵਰਣ ਮਾਹਰ, ਦਿਸ਼ਾ ਰਵੀ ਨੂੰ ਕਿਉਂ ਹਿਰਾਸਤ ਵਿਚ ਲੈ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ? ਉਸ ਦੇ ਹੋਰ ਸਾਥੀਆਂ ਨਿਕੀਤਾ, ਜੇਕਬ ਤੇ ਸ਼ਾਂਤਨੂੰ ਮੁਲਕ ਵਿਰੁਧ ਗ਼ੈਰ ਜ਼ਮਾਨਤੀ ਵਾਰੰਟ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਨਿਕੀਤਾ 22 ਸਾਲਾ ਵਾਤਾਵਰਣ ਮਾਹਰ ਹੈ ਜੋ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿਚ ਗ੍ਰੇਟਾ ਥਨਬਰਗ ਵਾਂਗ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਫੈਲਾਅ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਦਿੱਲੀ ਪੁਲਿਸ ਦਾਅਵਾ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਤਿੰਨੋਂ, ਖ਼ਾਲਿਸਤਾਨੀਆਂ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰ ਕੇ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਗੜਬੜ ਫੈਲਾਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ।
ਦਿੱਲੀ ਪੁਲਿਸ ਦਾ ਅਸਲ ਮਕਸਦ ਦੇਸ਼ ਵਿਰੁਧ ਹੋ ਰਹੀ ਕਿਸੇ ਸਾਜ਼ਸ਼ ਨੂੰ ਬੇਨਕਾਬ ਕਰਨਾ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਸੱਤਾਧਾਰੀ ਆਗੂਆਂ ਤੇ ਧਨਾਢ ਸੇਠਾਂ ਦੇ ਹੋ ਰਹੇ ਵਿਰੋਧ ਨੂੰ ਕੁਚਲਣਾ ਹੈ। ਦਿੱਲੀ ਪੁਲਿਸ ਸਿਰਫ਼ ਟੂਲਕਿਟ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਨੌਜੁਆਨਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਦਿੱਲੀ ਵਿਚ ਕਿਸਾਨ ਮਾਰਚ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਏ ਟਰੈਕਟਰਾਂ, ਖ਼ਾਸ ਕਰ ਕੇ ਜੋ ਲਾਲ ਕਿਲ੍ਹੇ ਵਲ ਗਏ ਸਨ, ਨੂੰ ਵੀ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾ ਰਹੀ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨੰਬਰਾਂ ਨੂੰ ਛਾਣ-ਛਾਣ ਕੇ ਕਢਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਕਈ ਲੋਕ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕੋਈ ਹਿੰਸਾ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕੀਤੀ, ਕੋਈ ਝੰਡਾ ਨਹੀਂ ਸੀ ਚੜ੍ਹਾਇਆ।
ਇਹ ਤਾਂ ਦਿੱਲੀ ਪੁਲਿਸ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਕਮਜ਼ੋਰ ਸੀ ਜੋ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੌਜੁਆਨਾਂ ਨੂੰ ਰਾਹ ਵਿਚ ਹੀ ਰੋਕ ਨਾ ਸਕੀ। ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਿੱਲੀ ਪੁਲਿਸ ਭੱਜੀ ਸੀ, ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜੇਕਰ ਸਰਹੱਦ ਤੋਂ ਫ਼ੌਜੀ ਭੱਜ ਗਿਆ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਉਹ ਭਗੌੜਾ ਅਖਵਾਉਂਦਾ। ਦਿੱਲੀ ਪੁਲਿਸ ਕੋਲ ਵੀ ਇਕ ‘ਟੂਲਕਿਟ’ ਹੈ ਜੋ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਜੋ ਨੌਜੁਆਨਾਂ ਨੂੰ ਜੇਲਾਂ ਵਿਚ ਲਿਜਾ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜੋਸ਼ ਠੰਢਾ ਕਰਨ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਅੰਦਰੋਂ ਕੁੱਝ ਕਰਨ ਦਾ ਜਜ਼ਬਾ ਖ਼ਤਮ ਕਰਨ ਦਾ ਰਸਤਾ ਸਿਖਾਉਂਦੀ ਹੈ।
ਪਰ ਕੀ ਇਸ ਸੱਭ ਨਾਲ ਨੌਜੁਆਨਾਂ ਦਾ ਰੋਸ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ? ਜਾਂ ਉਹ ਕਿਸਾਨਾਂ ਅੰਦਰ ਇਕ ਦਰਾੜ ਪਾ ਰਹੇ ਹਨ, ਜੋ ਅਸਲ ਵਿਚ ਇਕ ਦੇਸ਼ ਵਿਰੋਧੀ ਸੋਚ ਹੈ। ਦਿੱਲੀ ਪੁਲਿਸ ਮੁਤਾਬਕ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਅਪਣੀ ਰੋਸ-ਭਰੀ ਆਵਾਜ਼ ਚੁਕਣੀ ਗ਼ਲਤ ਹੈ। ਸ਼ਾਂਤੀ ਨਾਲ ਅਪਣੇ ਹੱਕ ਮੰਗਣਾ ਜੇ ਗ਼ਲਤ ਹੈ ਤਾਂ ਫਿਰ ਕੀ ਦਿੱਲੀ ਪੁਲਿਸ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੌਜੁਆਨਾਂ ਨੂੰ ਗ਼ਲਤ ਹੱਥ ਪਾ ਰਹੀ ਹੈ? ਅੱਜ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਤੇ ਦੇਸ਼ ਦੀਆਂ ਅਦਾਲਤਾਂ ਨੂੰ ਜਾਗਣਾ ਹੋਵੇਗਾ ਤੇ ਇਸ ਮੁੱਦੇ ਨੂੰ ਸਹੀ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਰਾਹੀਂ ਸੁਲਝਾਉਣਾ ਪਵੇਗਾ। ਸਿਆਸੀ ਚਾਲਾਂ ਨਾਲ ਦੇਸ਼ ਅੰਦਰ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੀ ਭਿੰਨਤਾ, ਦਰਾੜ ਨੂੰ ਡੂੰਘੀ ਖਾਈ ਵਿਚ ਬਦਲਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। -ਨਿਮਰਤ ਕੌਰ