Solo Pilot Harita kaur Deol

ਹਰੀਤਾ ਕੌਰ ਦਿਓਲ ਭਾਰਤ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਔਰਤ ਭਾਰਤ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਪਾਇਲਟ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਅਪਣੀ ਪਹਿਲੀ ਉਡਾਣ 2 ਸਤੰਬਰ 1994 ਵਿਚ ਭਰੀ ਸੀ ਉਸ ਸਮੇਂ ਉਹ ਸਿਰਫ 22 ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਸੀ।  ਉਸ ਦਾ ਜਨਮ ਸਿੱਖ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿਚ ਸਾਲ 1972 ਵਿਚ ਹੋਇਆ ਸੀ।

ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ੍ ਤੋਂ ਅਪਣੀ ਪੜਾ੍ਹ੍ਈ ਪੂਰੀ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹਨਾਂ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਅਕੈਡਮੀ ਵਿਚ ਦਾਖ਼ਲਾ ਲਿਆ। ਇੱਥੇ ਦਾਖ਼ਲਾ ਲੈਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਦੁਨੀਂਗਾਲ ਦੇ ਯੈਲਹਾਂਕਾ ਏਅਰ ਫੋਰਸ ਸਟੇਸ਼ਨ ਵਿਖੇ ਏਅਰ ਲਿਫਟ ਫੋਰਸਿਜ਼ ਟਰੇਨਿੰਗ ਐਸਟੈਬਲਿਸ਼ਮੈਂਟ ਵਿਚ ਉਸ ਨੇ ਅੱਗੇ ਸਿਖਲਾਈ ਪਾ੍ਰ੍ਪਤ ਕੀਤੀ।

1993 ਵਿਚ ਹਰੀਤਾ ਕੌਰ ਨੂੰ ਐਸਐਸਸੀ ਅਧਿਕਾਰੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਪਹਿਲੀ ਸੱਤ ਕੈਡਿਡੇਟ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਸੀ। ਉਹ ਇਕ ਸਿੱਖ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧ ਰਖਦੀ ਸੀ। ਉਹ ਉਹਨਾਂ ਸੱਤ ਕੈਡੈਟਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਸੀ ਜਿਹਨਾਂ ਵਿਚ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਦੇ ਛੋਟੇ ਸੇਵਾ ਕਮਿਸ਼ਨ (ਐਸ.ਐਸ.ਸੀ.) ਦੇ ਅਫਸਰ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। ਇਸ ਨੇ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਟਾ੍ਰ੍ਂਸਪੋਰਟ ਦੇ ਪਾਇਲਟ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਦੇਣ ਵਿਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਪੜਾਅ ਵੀ ਦਰਸਾਇਆ।  

24 ਦਸੰਬਰ 1996 ਨੂੰ 24 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ, ਉਸ ਦੀ ਨੇਲੌਰ ਦੇ ਕੋਲ ਇਕ ਜਹਾਜ਼ ਕਰੈਸ਼ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਆਂਧਰਾ ਪੇ੍ਰ੍ਦੇਸ਼ ਦੇ ਪ੍ਰ੍ਕਾਸ਼ਰਾਜ ਜ਼ਿਲੇ੍ਹ੍ ਦੇ ਬੁੱਕਾਪੁਰਮ ਪਿੰਡ ਦੇ ਨੇੜੇ ਨਸ਼ਟ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਇਸ ਜਹਾਜ਼ ਵਿਚ 24 ਹਵਾਈ ਫੌਜੀਆਂ ਵਿਚ ਹਰੀਤਾ ਕੌਰ ਵੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਸੀ। 2 ਸਿਤੰਬਰ 1994 ਨੂੰ ਫਲੈਟ ਲੈਫਟੀਨੈਂਟ ਹਰੀਤਾ ਕੌਰ, 22 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ, ਇਕ ਐਰੋ ਹਾਇਸ -748 ਜਹਾਜ਼ ਵਿਚ ਇਕੋ ਸਿੰਗਲ ਉਡਾਉਣ ਵਾਲੀ ਪਹਿਲੀ ਭਾਰਤੀ ਮਹਿਲਾ ਬਣੀ। ਉਸ ਨੇ 10,000 ਫੁੱਟ ਦੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਉਚਾਈ 'ਤੇ ਬੱਦਲਾਂ ਨੂੰ ਚੁੰਮਿਆ।

ਇਸ ਹਾਦਸੇ ਵਿਚ ਫਾਲਟ ਲੈਫਟੀਨੈਂਟ ਹਰੀਤਾ ਨੇ 24 ਹੋਰ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਸਮੇਤ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਗੁਆਈ ਲਈ। ਇਸ ਤਰਾ੍ਹ੍ਂ ਇੱਕ ਹਵਾਈ ਫੋਰਸ ਅਫ਼ਸਰ ਅਤੇ ਇੱਕ ਹੋਰ ਸਿਪਾਹੀ ਦਾ ਜੀਵਨ ਇਸ ਮੰਦਭਾਗੀ ਹਾਦਸੇ ਵਿਚ ਗੁਆਚ ਗਿਆ। ਫਲਾਈਟ ਲੈਫਟੀਨੈਂਟ ਹਰੀਤਾ ਨੇ ਆਈਏਐਫ ਵਿਚ ਇਕੋ ਫਲਾਇਟ ਉਡਾਉਣ ਵਾਲੀ ਪਹਿਲੀ ਭਾਰਤੀ ਮਹਿਲਾ ਬਣਨ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਪਾ੍ਰ੍ਪਤ ਕੀਤੀ ਸੀ

ਆਪਣੀ ਸਫਲ ਉਡਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜਦੋਂ ਉਸ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ ਗਿਆ ਕਿ ਉਹ ਇਸ ਉਡਾਨ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਕੀ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ, "ਉਹ ਬਹੁਤ ਖੁਸ਼ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਇਸ ਨੂੰ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਪਹਿਲੀ ਅਧਿਕਾਰੀ ਸੀ।" ਉਸਨੇ ਅੱਗੇ ਕਿਹਾ ਕਿ, "ਉਹ ਆਵਾਜਾਈ ਫਲੇਅਰਜ਼ ਦੀ ਆਈਏਐਫ ਦੀ ਸ਼ਿਫਟ ਵਿਚ ਪਾਇਲਟ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਸੀ। ਉਸ ਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਉਸ ਵਿਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਸੀ ਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰਾ੍ਹ੍ਂ ਸਿਖਲਾਈ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇਗੀ ਅਤੇ ਇਕੱਲੇ ਰਹਿਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਉਸ ਨੇ ਅੱਧੇ ਘੰਟੇ ਲਈ ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ਼ ਦੀ ਉਡਾਣ ਭਰੀ।

1992 ਵਿਚ ਆਈਏਐਫ ਦੀਆਂ 8 ਪੋਸਟਾਂ ਨਿਕਲੀਆਂ ਸਨ। ਇਹਨਾਂ ਪੋਸਟਾਂ ਵਾਸਤੇ 20000 ਔਰਤਾਂ ਨੇ ਅਪਲਾਈ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਇਹਨਾਂ ਵਿਚੋਂ 500 ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਪੀ੍ਰ੍ਖਿਆ ਦੇਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲਿਆ। ਫਿਰ ਇਹਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕੇਵਲ 13 ਕੈਂਡਿਡੇਟ ਹੀ ਪਾਸ ਹੋਏ ਜਿਹਨਾਂ ਵਿਚ ਹਰੀਤਾ ਵੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਸੀ।  

ਹਰੀਤਾ ਦਿਓਲ ਨੂੰ 1993 ਵਿਚ ਆਈਏਐਫ ਵਿਚ ਇਕ ਛੋਟੇ ਸੇਵਾ ਕਮਿਸ਼ਨ (ਐੱਸ. ਐੱਸ. ਸੀ.) ਅਫਸਰ ਵਜੋਂ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਉਸ ਨੂੰ ਹੋਰਾਂ ਮਹਿਲਾ ਕੈਡਿਟਾਂ ਦੇ ਨਾਲ, ਏਅਰ ਫੋਰਸ ਅਕੈਡਮੀ, ਦੁਨੀਂਗਾਲ (ਕਰਨਾਟਕਾ) ਵਿਖੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸਿਖਲਾਈ ਦਿੱਤੀ ਗਈ।  ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਯੈਲਹਾਂਕਾ ਏਅਰ ਫੋਰਸ ਸਟੇਸ਼ਨ ਵਿਖੇ ਏਅਰ ਲਿਫਟ ਫੋਰਸਜ਼ ਟਰੇਨਿੰਗ ਇਸਟੈੱਬਲਸ਼ਮੈਂਟ (ਐਲ.ਐਫ.ਐੱਫ.ਈ) ਵਿਖੇ ਹੋਰ ਸਿਖਲਾਈ ਪਾ੍ਰ੍ਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।

ਉਸ ਨੇ ਜੋ ਕੁਝ ਹਾਸਲ ਕੀਤਾ, ਉਹ ਤਾਰੀਫ ਦੇ ਕਾਬਿਲ ਹੈ। ਇਸ 'ਸਿੰਗਲ ਫਲਾਈਟ' ਨਾਲ ਆਈਏਐਫ ਅਤੇ ਬਾਕੀ ਦੁਨੀਆਂ ਨੂੰ ਸਾਬਤ ਕਰ ਚੁੱਕੀ ਸੀ ਕਿ ਜੇ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਸਹੀ ਮੌਕਾ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਕੁਝ ਵੀ ਕਰ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਬਦਕਿਸਮਤੀ ਨਾਲ, ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਅਫਸਰ ਦੀ 1966 ਵਿਚ ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਹਰਿਤਾ ਸਮੇਤ 24 ਹਵਾਈ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਨੂੰ 24 ਦਸੰਬਰ 1996 ਨੂੰ ਚੇਨਈ ਤੋਂ ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਲਿਜਾਇਆ ਗਿਆ।