ਜਨਮਦਿਨ 'ਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼: ਮਹਾਨ ਸਿੱਖ ਨੇਤਾ ਤੇ ਪੰਥ ਰਤਨ ਮਾਸਟਰ ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ

20ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਇਸ ਯੁਗ ਪੁਰਸ਼ ਦਾ ਜਨਮ 24 ਜੂਨ 1885 ਨੂੰ ਰਾਵਲਪਿੰਡੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ ਹਰਿਆਲ ਵਿਚ ਪਿਤਾ ਬਖ਼ਸ਼ੀ ਗੋਪੀ ਚੰਦ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ। ਇਹ ਇਕ ਹਿੰਦੂ ਖਤਰੀ ਪ੍ਰਵਾਰ ਵਿਚੋਂ ਸਨ ਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਾਂ ਨਾਨਕ ਚੰਦ ਸੀ। ਸੰਨ 1902 ਵਿਚ, ਸਿੱਖੀ ਦੀ ਗੁੜ੍ਹਤੀ, ਸੰਤ ਅਤਰ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਜਥੇ ਤੋਂ ਅੰਮ੍ਰਿਤਪਾਨ ਕਰਨ ਤੇ ਮਿਲੀ, ਜਦੋਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਉਮਰ ਅਜੇ 17 ਸਾਲ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਸੰਨ 1908 ਵਿਚ ਐਮ.ਏ. ਪਾਸ ਕੀਤੀ ਤੇ ਲਾਇਲਪੁਰ ਖ਼ਾਲਸਾ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਦੇ ਹੈੱਡਮਾਸਟਰ ਬਣਾਏ ਗਏ। ਇਕ ਗੱਲ ਭੁੱਲਣ ਵਾਲੀ ਨਹੀਂ ਕਿ ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ( Maharaja Ranjit Singh)  ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ 1849 ਵਿਚ ਅਪਣੇ ਰਾਜ ਵਿਚ ਮਿਲਾ ਲਿਆ ਸੀ। ਸੰਨ 1900 ਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਕੁੱਝ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਵੱਡੀ ਉਮਰ ਦੇ ਬਜ਼ੁਰਗ, ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਾਂ ਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਲੜਾਈਆਂ ਦੇ ਬਿਰਤਾਂਤ ਸਾਂਝੇ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਮਾਸਟਰ ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ ਦੇ ਮਨ ਤੇ ਡੁੰਘਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਿਆ ਤੇ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਬੋਝ ਰਿਹਾ ਕਿ ਸਿੱਖ ਅਪਣੇ ਰਾਜ ਤੋਂ ਵਾਝਿਆਂ ਹੋ ਗਏ ਹਨ।

ਇਸੇ ਕਰ ਕੇ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਤੇ ਖ਼ਾਸ ਕਰ ਕੇ ਸਿੱਖਾਂ ਵਿਚ ਨਿਰਾਸ਼ਾ ਤੇ ਬੇਚੈਨੀ ਵਧਦੀ ਗਈ। ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੇ ਪੰਜਾਬ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਨ ਉਪਰੰਤ, ਗੁਰਦਵਾਰਾ ਸਾਹਿਬਾਨ ਦੀ ਸੇਵਾ ਸੰਭਾਲ, ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੇ ਕਈ ਉਦਾਸੀਆਂ ਤੇ ਮਹੰਤਾਂ ਕੋਲ ਸੀ। ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ( Maharaja Ranjit Singh)  ਦੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਸਮੇਂ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਗੁਰਦਵਾਰਿਆਂ ਦੇ ਰੱਖ-ਰਖਾ ਲਈ ਜਾਇਦਾਦਾਂ ਤੇ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਗੁਰਦਵਾਰਾ ਸਹਿਬਾਨ ਦੇ ਨਾਂ ਤੇ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ। ਗੁਰਦਵਾਰਿਆਂ ਦੇ ਮਹੰਤ, ਮਾਇਆ ਜਾਲ ਦੀ ਤਾਣੀ ਵਿਚ ਫਸ ਗਏ ਤੇ ਫਿਰ ਧਰਮ ਪ੍ਰਚਾਰ ਤਾਂ ਕਿਹੜਾ ਹੋਣਾ ਸੀ। ਰੀਤੀ ਰਿਵਾਜ ਤੇ ਬ੍ਰਾਹਮਣੀ ਪ੍ਰਥਾ ਨੇ, ਗੁਰੂ ਮਰਿਯਾਦਾ ਦੀ ਥਾਂ ਆ ਮੱਲੀ ਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਿੱਖਾਂ ਵਿਚ ਜਾਤਪਾਤ ਦੀ ਸੁਰਜੀਤੀ ਵੀ ਆ ਗਈ। ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੇ ਆਉਣ ਤੇ ਪਾਦਰੀਆਂ ਨੇ ਮਿਸ਼ਨ ਸਕੂਲ ਖੋਲ੍ਹਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੇ ਤੇ ਇਸਾਈ ਧਰਮ ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ ਜ਼ੋਰਾਂ ਨਾਲ ਕਰਨਾ ਆਰੰਭਿਆ। ਸੁਚੇਤ ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਇਹ ਸੋਚਦੇ ਹੀ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਤੇ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿਚ ਖ਼ਾਲਸਾ ਸਕੂਲ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਦੀ ਮੁਹਿੰਮ ਚਲਾਈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਖ਼ਾਲਸਾ ਕਾਲਜ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਹੋਈ। ਗੁਰਦਵਾਰਾ ਸੁਧਾਰ ਲਹਿਰ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ ਤੇ ਮਾਸਟਰ ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ ਨੇ ਜੋ ਲਾਇਲਪੁਰ ਖ਼ਾਲਸਾ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਦੇ ਹੈੱਡਮਾਸਟਰ ਸਨ, ਅਪਣਾ ਜੀਵਨ ਖ਼ਾਲਸਾ ਪੰਥ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਕਰ ਦਿਤਾ। ਇਹ ਗੁਰਦਵਾਰਾ ਸੁਧਾਰ ਲਹਿਰ ਦਾ ਸਿਖਰ ਸੰਨ 1920 ਤੋਂ 1925 ਤਕ ਰਿਹਾ ਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਸਰਕਾਰ, ਜੋ ਮਹੰਤਾਂ ਦੀ ਪਿੱਠ ਪੂਰਦੀ ਸੀ, ਇਸ ਦੀ ਪੂਰੇ ਜ਼ੋਰ ਤੇ ਜਬਰ ਨਾਲ ਵਿਰੋਧਤਾ ਕੀਤੀ।

ਅੰਗਰੇਜ਼ ਗਵਰਨਰ ਸਰ ਮਾਈਕਲ ਹੈਸੀ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਨਿਯੁਕਤ ਹੋਇਆ ਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਸਮਝ ਆਈ ਕਿ ਸਾਰੀ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਗੁਰਦਵਾਰਾ ਸੁਧਾਰ ਲਹਿਰ ਦੇ ਹੱਕ ਵਿਚ ਹੈ। ਸਰਕਾਰੀ ਤਰੀਕੇ ਰਾਹੀਂ ਗੁਰਦਵਾਰਾ ਐਕਟ ਬਣਉਣ ਲਈ ਕਾਰਵਾਈ ਆਰੰਭੀ ਗਈ ਤੇ ਫ਼ਲਸਰੂਪ, ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦਵਾਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਲਈ ਰਸਤਾ ਸਾਫ਼ ਹੋ ਗਿਆ। ਸਿੱਖ ਆਗੂਆਂ ਦੀ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸੋਚ ਸਦਕਾ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਆਪਸੀ ਮੱਤਭੇਦ, ਖੁਲ੍ਹੇ ਤੌਰ ਉਤੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਣ ਲੱਗੇ। ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦੇ ਬੁਲਾਰੇ ਬਾਬਾ ਖੜਕ ਸਿੰਘ ਤੇ ਸਰਦਾਰ ਬਹਾਦਰ ਮਹਿਤਾਬ ਸਿੰਘ ਆਦਿ ਨੇ ਸੈਂਟਰਲ ਸਿੱਖ ਲੀਗ ਬਣਾਈ ਤੇ ਆਮ ਸਿੱਖ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਤਾਂ ਇਕ ਮਾਫ਼ੀ ਮੰਗਣ ਵਾਲਾ ਟੋਲਾ ਕਹਿੰਦੇ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਗੁਰਦਵਾਰਾ ਐਕਟ ਦੀਆਂ ਸ਼ਰਤਾਂ ਮੰਨ ਕੇ ਜੇਲਾਂ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਆ ਗਏ ਸਨ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਤੇਜਾ ਸਿੰਘ ਸਮੁੰਦਰੀ ਤੇ ਮਾਸਟਰ ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ ਜੇਲਾਂ ਵਿਚ ਹੀ ਰਹੇ।

ਸਰਕਾਰੀ ਪੱਖ ਪੂਰਨ ਵਾਲੇ ਚੀਫ਼ ਖ਼ਾਲਸਾ ਦੀਵਾਨੀਏ ਸਰਦਾਰ ਸੁੰਦਰ ਸਿੰਘ ਮਜੀਠਾ ਤੇ ਸਰਦਾਰ ਮਹਿਤਾਬ ਸਿੰਘ ਅਪਣੇ ਕੰਮਾਂ ਵਿਚ ਵਿਅਸਤ ਹੋ ਗਏ। ਗੁਰਦਵਾਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਲਈ ਚੋਣਾਂ ਕਰਵਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਤੇ ਸਿੱਖ ਲੀਡਰਾਂ ਵਿਚ ਆਪਸੀ ਮੱਤਭੇਦ ਤੇ ਧੜੇਬੰਦੀ ਤਿੱਖੀ ਹੁੰਦੀ ਉਜਾਗਰ ਹੋਈ। ਪਰ ਆਖ਼ਰ ਮਾਸਟਰ ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ, ਸੈਂਟਰਲ ਸਿੱਖ ਲੀਗ ਤੇ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦਵਾਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਤਿੰਨੇ ਜਥੇਬੰਦੀਆਂ ਦਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਚੁਣ ਲਿਆ ਗਿਆ। ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਰਾਜਨੀਤਕ ਪਾਰਟੀ ਸੀ ਤੇ ਸੈਂਟਰਲ ਸਿੱਖ ਲੀਗ ਇਸ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰ ਦਿਤੀ ਗਈ।

ਕਾਂਗਰਸ ਦੀ ਹਮੇਸ਼ਾ ਇਹੀ ਨੀਅਤ ਰਹੀ ਹੈ ਕਿ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਨੂੰ ਕਾਂਗਰਸ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰ ਲਿਆ ਜਾਵੇ। ਪਰ ਮਾਸਟਰ ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਨੂੰ ਇਕ ਵਖਰੀ, ਸਿੱਖਾਂ ਲਈ ਨੁਮਾਇਦਾ ਜਥੇਬੰਦੀ ਦੀ ਪ੍ਰੋੜਤਾ ਕਰਦੇ ਰਹੇ। ਸੰਨ 1937 ਦੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਵਿਚ ਮਾਸਟਰ ਜੀ ਨੇ ਕਾਂਗਰਸ ਨਾਲ ਸੀਟਾਂ ਲਈ ਸਮੌਝਤਾ ਤਾਂ ਕੀਤਾ ਪਰ ਇਹ ਚੋਣਾਂ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਨੇ ਆਪ ਹੀ ਲੜੀਆਂ। ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਮਾਸਟਰ ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ ( Master Tara Singh) ਦੀ ਰਹਿਨੁਮਾਈ ਹੇਠ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਘੋਲ ਵਿਚ ਕਾਂਗਰਸ ਨਾਲ ਰੱਲ ਕੇ ਚੋਖਾ ਹਿੱਸਾ ਪਾਇਆ। ਇਸੇ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਹੋ ਕੇ ਜੈਤੋਂ ਦੇ ਮੋਰਚੇ ਵਿਚ ਕਾਂਗਰਸ ਵਲੋਂ ਪੰਡਤ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਨੇ ਇਸ ਧਾਰਮਕ ਮੋਰਚੇ ਵਿਚ ਸ਼ਿਰਕਤ ਕੀਤੀ। ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੇ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਦੀ ਰਾਜ ਸੱਤਾ ਤੋਂ ਲਾਂਭੇ ਹੋਣ ਦਾ ਮਨ ਬਣਾ ਲਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਤਿੰਨ ਕੌਮਾਂ ਹਿੰਦੂ, ਮੁਸਲਮਾਨ ਤੇ ਸਿੱਖ ਸਨ।

ਇਸ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਵੰਡ ਕਿਵੇਂ ਹੋਵੇ, ਇਹ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸਾਮਰਾਜ ਲਈ ਵੱਡੀ ਸਮੱਸਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਕ ਹੋਰ ਘਟਨਾ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਅੰਗਰੇਜ਼ ਸਰਕਾਰ ਗੁਰਦਵਾਰਾ ਰਕਾਬਗੰਜ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਗੁਰਦਵਾਰੇ ਦੀ ਕੰਧ ਢਾਹ ਕੇ, ਵਾਇਸ ਰਾਏ ਦੇ ਬੰਗਲੇ ਨੂੰ ਵੱਡਾ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਕੁੱਝ ਸਿੱਖ ਲੀਡਰ, ਸਮੇਤ ਸੁੰਦਰ ਸਿੰਘ ਮਜੀਠੀਆ ਇਸ ਲਈ ਸਹਿਮਤ ਹੋ ਗਏ। ਮਾਸਟਰ ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ ਤੇ ਹੋਰ ਸਿੱਖ ਲੀਡਰਾਂ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਇਕ ਚੁਨੌਤੀ ਸਮਝ ਕੇ, ਇਸ ਦੀ ਵਿਰੋਧਤਾ ਕੀਤੀ। ਇਕ ਸੌ ਸਿਰੜੀ ਸਿਰਲੱਥ ਸਿੰਘਾਂ ਦਾ ਜਥਾ ਬਣਾ ਕੇ ਮੋਰਚਾ ਲਗਾਉਣ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕਰ ਦਿਤਾ ਤਾਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੇ ਸਿਆਣਪ ਤੋਂ ਕੰਮ ਲੈਂਦੇ ਹੋਏ, ਅਪਣਾ ਵਿਚਾਰ ਬਦਲ ਲਿਆ।

ਮਾਸਟਰ ਤਾਰਾ ਸਿਘ ਦੇ ਹਿਰਦੇ ਵਿਚ ਸਿੱਖੀ ਪਿਆਰ ਤੇ ਤੜਪ ਸੀ। ਉਹ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਸਿੱਖ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵੀ ਬਹੁਗਿਣਤੀ ਵਾਲੇ ਫ਼ਿਰਕੇ ਦੇ ਗਲਬੇ ਹੇਠ ਨਾ ਰਹਿਣ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਭਾਈਵਾਲੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਲਹਿਰ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿਚ ਕਾਂਗਰਸ ਨਾਲ ਬਣਾਈ ਰੱਖੀ। ਪਰ ਹਿਰਦੇ ਵਿਚ ਸਿੱਖ ਪੰਥ ਦੀ ਸਲਾਮਤੀ, ਇਸ ਮਹਾਨ ਲੀਡਰ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਦਾ ਧੁਰਾ ਹੀ ਰਿਹਾ। ਲਾਹੌਰ ਵਿਚ ਮੁਸਲਿਮ ਲੀਗ ਵਲੋਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਮੰਗ ਦੇ ਐਲਾਨ ਨਾਲ ਸਿੱਖਾਂ ਲਈ ਹੋਰ ਵੀ ਸੰਕਟ ਦੀ ਘੜੀ ਆ ਗਈ।

ਸੰਨ 1945 ਦੀ ਹੋਈ ਅਕਾਲੀ ਕਾਨਫ਼ਰੰਸ ਵਿਚ 'ਆਜ਼ਾਦ ਪੰਜਾਬ' ਦੀ ਸਕੀਮ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਤੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਪੁਨਰਗਠਨ ਦੀ ਮੰਗ ਰੱਖ ਦਿਤੀ। ਸਿੱਖ ਨੇਤਾ, ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਪਿੱਛਲਗ ਬਣ ਕੇ ਵਿਚਰਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮੰਨਜ਼ੂਰ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਅਪਣੀ ਆਜ਼ਾਦ ਹਸਤੀ ਰੱਖਣ ਦਾ ਵੀ ਕੋਈ ਉਪਰਾਲਾ ਨਹੀਂ ਸੀ ਬਣ ਰਿਹਾ। ਮਾਸਟਰ ਜੀ ਨੇ ਕਾਂਗਰਸ ਤੇ ਮੁਸਲਮ ਲੀਗ ਦੀ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨਾਲ ਹੁੰਦੀ ਹਰ ਗੱਲਬਾਤ ਤੇ ਗੰਭੀਰਤਾ ਨਾਲ ਨਜ਼ਰਸਾਨੀ। ਸੰਨ 1945 ਵਿਚ ਸ਼ਿਮਲੇ ਵਿਚ ਲਾਰਡ ਵੇਲਜ਼ ਵਲੋਂ ਸੱਦੀ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿਚ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕਹਿ ਦਿਤਾ ਗਿਆ ਕਿ ਸਿੱਖ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਦੀ ਦੱਸੀ ਹੋਈ ਸਕੀਮ ਪ੍ਰਵਾਨ ਕਰਨ ਪਰ ਸਿੱਖ ਲੀਡਰਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਮੰਨਜ਼ੂਰ ਨਹੀਂ ਸੀ।

ਕਾਂਗਰਸ ਵਲੋਂ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਸਿੱਖ ਰਾਜਨੀਤੀ ਉਪਰ ਕਾਂਗਰਸ ਦਾ ਹੀ ਪੂਰਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੋਵੇ ਤੇ ਇਸ ਲਈ ਮਾਸਟਰ ਜੀ ਨੂੰ ਪਾਸੇ ਰੱਖ ਕੇ, ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਫ਼ੈਸਲਾ ਕਰਵਾਉਣਾ ਦਾ ਮਿੱਥ ਲਿਆ। ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਿੰਘ ਕੈਰੋਂ ਤੇ ਨਿਰੰਜਨ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ ਨਹਿਰੂ ਦੇ ਸਮਰਥਕ ਬਣ ਗਏ ਤੇ ਅਜਿਹੇ ਹਾਲਾਤ ਵਿਚ ਕੰਸਟੀਚੂਐਂਟ ਅਸੈਂਬਲੀ ਦੀ ਅੰਤ੍ਰਿਮ ਸਰਕਾਰ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਦਾ ਫ਼ੈਸਲਾ ਲਿਆ ਗਿਆ। ਗਿਆਨੀ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਉਸ ਸਮੇਂ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸਨ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਬਿਆਨ ਸੀ, 'ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਹੋਣੀ ਬਾਰੇ, ਕੋਈ ਵੀ ਫ਼ੈਸਲਾ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਅਪਣੀ ਸਹਿਮਤੀ ਬਿਨਾਂ ਨਹੀਂ ਦੇਣ ਦਿਤਾ ਜਾਵੇਗਾ।'

ਮਾਸਟਰ ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ ( Master Tara Singh)ਤੇ ਸਿੱਖ ਲੀਡਰਾਂ ਦੇ ਦਬਾਅ ਹੇਠ ਹੀ ਕਾਂਗਰਸ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਵੰਡ ਦੇ ਸਮਰਥਨ ਦੇ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਨੂੰ ਪ੍ਰਵਾਨ ਕਰ ਲਿਆ। ਬਰਤਾਨਵੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਮਾਰਚ 1947 ਵਿਚ ਲਾਰਡ ਮਾਊਟਬੈਟਨ ਨੂੰ ਹਿੰਦੂਸਤਾਨ ਦਾ ਵਾਇਸਰਾਏ ਬਣਾ ਕੇ ਭੇਜਿਆ ਤੇ ਰਾਜ ਸੱਤਾ ਦੀ ਬਦਲੀ ਦਾ ਕਾਰਜ ਦਿਤਾ ਗਿਆ। ਸਿੱਖ ਨੇਤਾ, ਮਾਸਟਰ ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ 18 ਅਪ੍ਰੈਲ 1947 ਨੂੰ ਵਾਇਸਰਾਏ ਨੂੰ ਮਿਲੇ ਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਬਣਾਏ ਜਾਣ ਦੀ ਸੂਰਤ ਵਿਚ, ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਵੰਡ ਤੇ ਆਬਾਦੀ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧਤਾ ਦੇ ਨਿਯਮ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਤੇ ਦਬਾਅ ਪਾਇਆ ਪਰ ਵਾਇਸਰਾਏ ਨਾ ਮੰਨਿਆ। ਮਾਸਟਰ ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ ਨੇ ਹਰ ਪੜਾਅ ਤੇ ਯਤਨ ਕੀਤੇ ਤਾਕਿ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੇ ਹਿਤਾਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕੇ ਪਰ ਨਾ ਤਾਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਸਰਕਾਰ ਮੰਨੀ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਜਿਨਾਹ ਨੇ ਇਹ ਮੰਗ ਪ੍ਰਵਾਨ ਕੀਤੀ।

ਮੁਸਲਿਮ ਲੀਗ ਵਲੋਂ ਜਿਨਾਹ ਨੇ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕੀਤੀ ਕਿ ਸਿੱਖ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਮੰਗ ਦੀ ਹਮਾਇਤ ਕਰ ਦੇਣ ਤਾਂ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚ ਵੱਡੀ ਰਿਆਇਤ ਦੇਣਗੇ-ਭਾਵ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚ ਸਿੱਖ ਸਟੇਟ ਬਣਾਈ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਮਾਸਟਰ ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ ( Master Tara Singh)ਨੇ ਜਿਨਾਹ ਪਾਸੋਂ ਪੁਛਿਆ ਕਿ ਸੰਤੁਸ਼ਟ ਨਾ ਹੋਣ ਤੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ 10 ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨਾਲੋਂ ਅੱਡ ਹੋ ਕੇ ਸੁਤੰਤਰ ਹੋਣ ਦਾ ਹੱਕ ਹੋਵੇਗਾ? ਪਰ ਇਸ ਤੇ ਜਿਨਾਹ ਦਾ ਜਵਾਬ ਨਾਂਹ ਵਿਚ ਸੀ। ਮਾਸਟਰ ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ ਨੇ 4 ਜੂਨ 1947 ਨੂੰ ਕਿਹਾ, ''“here was total lack of provision in the plan of ੩rd June ੧੯੪੭ to give Sikhs any power or status or even safeguarding their position or interests'' ਪੰਜਾਬੀ ਉਲੱਥਾ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹੈ : ''ਤਿੰਨ ਜੂਨ 1947 ਵਿਚ ਦਿਤੇ ਗਏ ਪਲੈਨ ਵਿਚ ਕੋਈ ਅਜਿਹੀ ਧਾਰਾ ਨਹੀਂ ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਅਧਿਕਾਰ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹਿੱਤ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਟੇਟਸ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਅਤਾ ਹੋਵੇ।''