(ਕੁਲਵਿੰਦਰ ਕੌਰ): ਦਸਤਾਰ ਜਾਂ ਪੱਗੜੀ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ‘ਦਸਤਾਰ’ ‘ਫ਼ਾਰਸੀ’ ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਸ਼ਬਦ ਹੈ, ਜਿਸ ਦਾ ਅਰਥ ‘ਹੱਥਾਂ ਨਾਲ ਸੰਵਾਰ ਕੇ ਬੰਨ੍ਹਿਆ 'ਵਸਤਰ’ ਹੈ। ਦਸਤਾਰ ਨੂੰ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਟਰਬਨ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਦਸਤਾਰ ਕਈ ਢੰਗਾਂ ਨਾਲ ਬੰਨ੍ਹੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਨਿਹੰਗ ਸਿੰਘਾਂ ਦੀ ਦਸਤਾਰ ਜਿਸ ਨੂੰ ਦੁਮਾਲਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ,ਦਸਤਾਰ, ਸਿੱਖ ਦੇ ਆਚਰਨ ਨੂੰ ਉਚੇਰਾ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ।
ਮੈਂ ਪੰਜ ਸੱਤ ਗਜ ਦਾ ਕੱਪੜਾ ਨਹੀਂ, ਮੈਂ ਇੱਜ਼ਤ ਹਾਂ !
ਵਰਤਮਾਨ 'ਚ ਦਿਲਜੀਤ ਦੁਸਾਂਝ, ਇੰਦਰਜੀਤ ਨਿੱਕੂ, ਐਮੀ ਵਿਰਕ, ਰਣਜੀਤ ਬਾਵਾ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕਈਆਂ ਦੀ ਪੱਗ ਨਾਲ ਅਲੱਗ ਪਹਿਚਾਣ ਬਣੀ ਹੋਈ ਹੈ।
ਜੇਕਰ ਪੁਰਾਤਨ ਸਮੇਂ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਜੱਟ ਯਮਲਾ ਦੀ ਪੱਗ ਵੀ ਬੜੀ ਮਸ਼ਹੂਰ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਮਲਕੀਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਪੱਗ ਵੀ ਕਾਫੀ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ।
ਪੱਗ ਬੰਨੀ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਲੱਖਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਪਹਿਚਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਏ ਸਰਦਾਰ। ਜੇ ਸਿਰ 'ਤੇ ਪੱਗ ਨਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਲੋਕੀ ਭਈਆ ਕਹਿ ਕੇ ਬੁਲਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਕਹਿੰਦੇ ਨੇ ਪੱਗ ਤਾਂ ਹਰ ਕੋਈ ਬੰਨ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਪਰ ਜੱਚਦੀ ਸਰਦਾਰ ਦੇ ਹੀ ਹੈ।
ਦਸਤਾਰ ਸਜਾਉਣੀ ਸਿੱਖੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਪੱਕ ਹੋਣ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਇਹ ਦਸਤਾਰ ਧਾਰਕ ਦੇ ਆਤਮ ਵਿਸ਼ਵਾਸ਼ ਵਿੱਚ ਵੀ ਵਾਧਾ ਕਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੁਆਰਾ ਬਖਸ਼ੇ ਪੰਜ ਕਕਾਰਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇੱਕ ਕਕਾਰ ‘ਕੇਸਾਂ’ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮੱਦਦ ਕਰਦੀ ਹੈ।
ਹਰ ਸਾਲ 13 ਅਪ੍ਰੈਲ ਨੂੰ ਦਸਤਾਰ ਦਿਵਸ (ਵਰਲਡ ਟਰਬਨ ਡੇ) ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।