Khalsa Sajna Diwas: ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਖਾਲਸਾ ਪੰਥ ਦੀ ਸਾਜਨਾ ਕਰ ਕੇ ਸਿੱਖੀ ਨੂੰ ਨਵਾਂ ਰੂਪ ਦਿੱਤਾ

Khalsa Sajna Diwas: ਮੁਗਲ ਸਾਮਰਾਜ ਦਾ ਜ਼ੁਲਮ ਬਹੁਤ ਵੱਧ ਚੁੱਕਾ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਹਰ ਇੱਕ ਹਿੰਦੂ ਮੁਸਲਮਾਨ ਹੋ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਇਸ ਮੰਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਕਰਨ ਲਈ ਭਾਰਤ ਦੇ ਹਰ ਇੱਕ ਥਾਂ 'ਤੇ ਹਿੰਦੂਆਂ 'ਤੇ ਤਸ਼ੱਦਦ ਹੋ ਰਹੇ ਸਨ ਅਤੇ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਮੌਕੇ 'ਤੇ ਹੀ ਸਿਰ ਕਲਮ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਸਨ। ਇਸ ਦੋਰਾਨ ਹੀ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਨੌਵੇਂ ਗੁਰੂ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਚਾਂਦਨੀ ਚੌਕ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਦੇਣੀ ਪਈ ਤੇ ਇਸ ਕੁਰਬਾਨੀ ਲਈ ਬਾਲ ਗੋਬਿੰਦ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਨੂੰ ਆਪ ਦਿੱਲੀ ਲਈ ਰਵਾਨਾ ਕੀਤਾ ਸੀ।

ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਬਤੋਰ ਦਸਵੇਂ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਜੀ ਨੇ ਸੰਭਾਲ ਲਈ ਸੀ, ਪਰ ਹੁਣ ਉਹ ਸਮਾਂ ਸੀ ਜਦੋਂ ਸਿੱਖੀ ਵਿੱਚ ਇਕ ਨਵੀਂ ਜਾਨ ਫੂਕੀ ਜਾਵੇ ਕਿਉਂਕਿ ਲੜਾਈ ਆਹਮੋ ਸਾਹਮਣੇ ਦੀ ਸੀ, ਲੜਾਈ ਸਬਰ ਤੇ ਜਬਰ ਦੀ ਬਣ ਚੁੱਕੀ ਸੀ। ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ 30 ਮਾਰਚ 1699 ਨੂੰ ਵਿਸਾਖੀ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਆਨੰਦਪੁਰ ਵਿਖੇ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਇਕੱਠ ਲਈ ਪੂਰੇ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਆਪਣੇ ਪੈਰੋਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਸ਼੍ਰੀ ਆਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਸੈਂਕੜੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਇਕੱਠੇ ਹੋ ਗਏ ਸਨ।

ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੂੰ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ ਦੇਣ ਲਈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸੱਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਆਏ ਸਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਕੁਝ ਸਿਰਫ਼ ਉਤਸੁਕਤਾ ਦੇ ਕਾਰਨ ਆਏ ਸਨ। ਨਿਯਤ ਦਿਨ ’ਤੇ, ਗੁਰੂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨੂੰ ਬਹਾਲ ਕਰਨ ਅਤੇ ਧਰਮ) ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਣ ਲਈ ਇੱਕ ਪ੍ਰੇਰਨਾਂਦਾਇਕ ਜੋਸ਼ੀਲਾ ਭਾਸ਼ਣ ਦਿੱਤਾ। ਆਪਣੇ ਪ੍ਰੇਰਨਾਦਾਇਕ ਉਪਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਮਿਆਨ ਵਿੱਚੋ ਕ੍ਰਿਪਾਨ ਕੱਢ ਲਈ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਹਰ ਮਹਾਨ ਕਾਰਜ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਬਰਾਬਰ ਦੀ ਮਹਾਨ ਕੁਰਬਾਨੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਆਪਣੇ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਖਿੱਚੀ ਹੋਈ ਕ੍ਰਿਪਾਨ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਮੈਨੂੰ ਇੱਕ ਸਿਰ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਕੀ ਤੁਹਾਡੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਹੈ ਜੋ ਮਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੈ ਜਦੋਂ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪੁਕਾਰ ਸੁਣੀ ਤਾਂ ਉਹ ਹੈਰਾਨ ਰਹਿ ਗਏ।

ਕੁਝ ਡੋਲਦੇ ਹੋਏ ਚੇਲੇ ਮੰਡਲੀ ਨੂੰ ਛੱਡ ਗਏ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਦੂਸਰੇ ਹੈਰਾਨ ਹੋ ਕੇ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਵੱਲ ਵੇਖ ਰਹੇ ਸਨ। ਕੁਝ ਮਿੰਟਾਂ ਬਾਅਦ, ਲਾਹੌਰ ਤੋਂ ਦਇਆ ਰਾਮ ਨਾਮ ਦਾ ਇੱਕ ਬਹਾਦਰ ਸਿੱਖ ਖੜ੍ਹਾ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਸੀਸ ਭੇਟ ਕੀਤਾ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਉਸ ਨੂੰ ਨੇੜਲੇ ਤੰਬੂ ਵਿਚ ਲੈ ਗਏ ਅਤੇ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ ਖੂਨ ਨਾਲ ਲੱਥਪੱਥ ਤਲਵਾਰ ਲੈ ਕੇ ਬਾਹਰ ਆਏ। ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਸੋਚਿਆ ਕਿ ਦਇਆ ਰਾਮ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੀ ਮੰਗ ਦੁਹਰਾਈ ਅਤੇ ਇਕ ਹੋਰ ਸਿੱਖ ਨੂੰ ਬੁਲਾਇਆ ਜੋ ਉਸ ਦੇ ਹੁਕਮ ’ਤੇ ਮਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਸੀ।

ਇਸ ਦੂਜੀ ਕਾਲ ’ਤੇ ਹੋਰ ਲੋਕ ਹੈਰਾਨ ਹੋ ਗਏ ਅਤੇ ਕੁਝ ਡਰ ਗਏ। ਕੁਝ ਹੋਰ ਡਗਮਗਾਉਣ ਵਾਲੇ ਚੇਲਿਆਂ ਨੇ ਸਾਵਧਾਨੀ ਨਾਲ ਪੰਡਾਲ ਵਿੱਚੋਂ ਬਾਹਰ ਜਾਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਜਦੋਂ ਇੱਕ ਹੋਰ ਵਿਅਕਤੀ ਖੜ੍ਹਾ ਹੋਇਆ ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਹੈਰਾਨ ਰਹਿ ਗਏ। ਦੂਜਾ ਸਿੱਖ ਜਿਸ ਨੇ ਆਪਣਾ ਬਲਿਦਾਨ ਦਿੱਤਾ ਉਹ ਸੀ ਧਰਮ ਦਾਸ। ਇਹ ਹੈਰਾਨੀਜਨਕ ਘਟਨਾ ਇੱਥੇ ਹੀ ਖਤਮ ਨਹੀਂ ਹੋਈ।

ਜਲਦੀ ਹੀ ਤਿੰਨ ਹੋਰ, ਮੋਹਕਮ ਚੰਦ, ਸਾਹਿਬ ਚੰਦ ਅਤੇ ਹਿੰਮਤ ਰਾਏ ਨੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਸੀਸ ਭੇਟ ਕੀਤਾ। ਹਰ ਸਿੱਖ ਨੂੰ ਇੱਕ ਤੰਬੂ ਵਿੱਚ ਲਿਜਾਇਆ ਗਿਆ ਹੁਣ ਗੁਰੂ ਜੀ ਸਮੇਤ ਪੰਜ ਸਿੱਖ ਤੰਬੂ ਵਿੱਚ ਗਾਇਬ ਸਨ। ਸੰਗਤ ਲਈ ਇਹ ਬਹੁਤ ਤਣਾਅ ਭਰਿਆ ਸਮਾਂ ਸੀ। ਸਭ ਦਾ ਧਿਆਨ ਟੈਂਟ ਦੇ ਖੁੱਲ੍ਹਣ ਵੱਲ ਕੇਂਦਰਿਤ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਪੰਡਾਲ ਵਿੱਚ ਬਿਲਕੁਲ ਚੁੱਪ ਛਾ ਗਈ ਕਾਫੀ ਸਮਾਂ ਬੀਤਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਤੰਬੂ ਦਾ ਦਰਵਾਜ਼ਾ ਹਿਲਿਆ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਤੰਬੂ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਆ ਗਏ। ਇਸ ਵਾਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਨੰਗੀ ਤਲਵਾਰ ਨਹੀਂ ਸੀ

ਅਤੇ ਜਲਦੀ ਹੀ ਪੰਜ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਨਵੇਂ ਸਜਾਏ ਹੋਏ ਕੱਪੜੇ ਪਹਿਨੇ ਸੰਗਤਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਜ਼ਿੰਦਾ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੰਜ ਪਿਆਰੇ ਬਣਾਏ  ਪੰਜਾਂ ਪਿਆਰਿਆਂ (ਪੰਜ ਪਿਆਰਿਆਂ) ਨੂੰ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਛਕਾਉਣ ’ਤੇ, ਗੁਰੂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਛਕਾਉਣ ਲਈ ਕਿਹਾ, ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਗੁਰੂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਚੇਲਿਆਂ ਵਿਚਕਾਰ ਸਮਾਨਤਾ ’ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ। ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਨਵੀਂ ਰਸਮ ਨੂੰ ਖੰਡੇ ਦੀ ਪਾਹੁਲ ਦਾ ਨਾਮ ਦਿੱਤਾ, ਅਰਥਾਤ ਦੋਧਾਰੀ ਤਲਵਾਰ ਦਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤਪਾਨ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਅੰਮ੍ਰਿਤ-ਸੰਚਾਰ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਉਸਨੇ ਤਲਵਾਰ ਨਾਲ ਲੋਹੇ ਦੇ ਕਟੋਰੇ ਵਿਚ ਪਾਣੀ ਘੋਲਿਆ ਅਤੇ ਪੰਜ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਰਚਨਾਵਾਂ ਜਪੁਜੀ ਸਾਹਿਬ , ਜਾਪ ਸਾਹਿਬ , ਸਵਈਏ, ਕਬਿਯੌਬਾਚ ਬੇਨਤੀ ਚੌਪਈ ਅਤੇ ਅਨੰਦ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਪਾਠ ਕੀਤਾ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਪੰਜ ਸਿੱਖ ਉਸਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਖੜੇ ਸਨ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੀ ਸੁਪਤਨੀ ਮਾਤਾ ਸਾਹਿਬ ਕੌਰ ਨੇ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਖੰਡ ਪਾ ਦਿੱਤੀ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਨੂੰ ਖੰਡੇ ਦਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਕਿਹਾ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਪੰਥ ਖਾਲਸਾ ਦਾ ਨਾਮ ਦੇ ਕੇ ਇੱਕ ਨਵੇਂ ਪੰਥ ਦੀ ਸਾਜਨਾ ਕੀਤੀ ਇਸ ਦਾ ਮਤਲਬ ਇਹ ਸੀ ਕਿ ਨਵਾਂ ਖ਼ਾਲਸਾ ਭਾਈਚਾਰਾ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਦਲੇਰੀ ਅਤੇ ਬਹਾਦਰੀ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਹੋਵੇਗਾ, ਸਗੋਂ ਨਿਮਰਤਾ ਨਾਲ ਵੀ ਭਰਪੂਰ ਹੋਵੇਗਾ।

ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਸਭ ਨੂੰ ਮਰਦ ਨੂੰ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਅੋਰਤ ਨੂੰ ਕੌਰ ਦਾ ਦਰਜ਼ਾ ਦੇ ਕੇ ਭੇਦ-ਭਾਵ ਦਾ ਖਾਤਮਾ, ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਦੇ ਨਾਲ ਸਮਾਨਤਾ ਦੀ ਬਰਾਬਰੀ, ਸਾਂਝੀ ਪੂਜਾ, ਸਾਂਝੇ ਤੀਰਥ ਅਸਥਾਨ, ਸਾਰੀਆਂ ਜਮਾਤਾਂ ਲਈ ਸਾਂਝਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤਪਾਨ ਅਤੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਿਸੇਸ਼ ਦਿੱਖ ਦਿੱਤੀ।  ਨੇਕੀ ਅਤੇ ਦਲੇਰੀ ਦਾ ਸੁਮੇਲ ਖਾਲਸੇ ਦੀ ਤਾਕਤ ਹੈ।

ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਾਲਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਜਨਤਾ ਦੇ ਬੇਰਹਿਮ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਇੱਕ ਭਰੋਸਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਧਾਰਮਿਕਤਾ ਅਤੇ ਅਧਿਆਤਮਿਕਤਾ ਦੇ ਅਭਿਆਸ ਵਿੱਚ ਰੁਕਾਵਟਾਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਦਾ ਇੱਕ ਸਾਧਨ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਖਾਲਸੇ ਨੂੰ ਤਲਵਾਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਹੀ ਕਰਨ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ, ਭਾਵ ਜਦੋਂ ਸ਼ਾਂਤਮਈ ਤਰੀਕੇ ਅਸਫਲ ਹੋ ਗਏ ਸਨ ਅਤੇ ਕੇਵਲ ਆਤਮ-ਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਮਜ਼ਲੂਮਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ। ਸਾਹਿਬ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦੀ ਸ਼ਾਂਤੀ, ਵਿਵਸਥਾ ਅਤੇ ਸਵੈਮਾਣ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਉਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਦੀ ਰਹੇਗੀ।

ਕੁਲਵਿੰਦਰ ਜੀਤ ਸਿੰਘ ਭਾਟੀਆ (ਰੂਪਨਗਰ)